Jon Fosse, 64 vjeç, ka lindur në bregun perëndimor të Norvegjisë. Vepra e tij përbëhet nga rreth 40 drama, si dhe një mori romanesh, poezish, ese, libra për fëmijë dhe përkthime.
Komiteti lavdëroi stilin e autorit, i cili është njohur si “minimalizmi fosse”.
Jon Fosse ka lindur në Haugesund, Norvegji. Një aksident i rëndë në moshën shtatë vjeçare e çoi pranë vdekjes, kjo përvojë ndikoi ndjeshëm në shkrimin e tij në moshën madhore.
Ai u regjistrua në Universitetin e Bergenit dhe studioi Letërsi të Krahasuar, më vonë filloi një karrierë letrare, duke shkruar në Nynorsk, një nga dy standardet e shkruara të gjuhës norvegjeze. Romani i tij debutues, “Raudt, svart” (Kuq, i Zi), u botua në vitin 1983.
Drama e tij e parë, “Og aldri skal vi skiljast” (Dhe ne nuk do të ndahemi kurrë), u interpretua dhe u botua në vitin 1994.
Fosse ka shkruar romane, tregime, poezi, libra për fëmijë, ese dhe drama. Veprat e tij janë përkthyer në më shumë se dyzet gjuhë. Ai gjithashtu luajti muzikë (fyell) dhe shumica e praktikës së tij të shkrimit në adoleshencë përfshinte krijimin e teksteve të tij për pjesë muzikore.
Në vitin 2003 Fosse u bë një kalorës i Ordre National du Mérite të Francës. Fosse gjithashtu është renditur në vendin e 83 në listën e 100 gjenive më të mirë që jetojnë nga ‘The Daily Telegraph’.
Që nga viti 2011, Fosse i është dhënë Grotten, një rezidencë nderi në pronësi të shtetit norvegjez dhe që ndodhet në ambientet e Pallatit Mbretëror në qendër të qytetit të Oslos. Përdorimi i Grotten si vendbanim i përhershëm është një nder i dhënë posaçërisht nga Mbreti i Norvegjisë për kontributet në artin dhe kulturën norvegjeze.
Fosse ishte ndër konsulentët letrarë të Bibel 2011, një përkthim norvegjez i Biblës i botuar në 2011.
Fosse u nderua me ‘Çmimin e Letërsisë së Këshillit Nordik’ në vitin 2015 për trilogjinë Andvake (Zgjimi), Olavs drama (Ëndrrat e Olavit) dhe Kveldsvævd (Lodhje).
Shumë prej veprave të Fosse janë përkthyer në persisht nga Mohammad Hamed. Ndërkaq veprat e tij janë shfaqur në sallat kryesore të Iranit/Tehranit.
Në prill 2022, romani i tij “A New Name: Septology VI-VII” , i përkthyer në anglisht nga Damion Searls, u përfshi në listën e ngushtë për Çmimin Ndërkombëtar Booker. Libri u emërua finalist për Çmimin Kombëtar të Rrethit të Kritikëve të Librit në Fiction 2023.
Në tetor 2023, Fosse iu dha Çmimi Nobel në Letërsi, duke lënë pas emra të tjerë pretendentë si Haruki Murakami, Salman Rushdie, Can Xue, e mjaft emra të tjerë shumë të përfolur, si fitues të mundshëm të Nobelit./euronews.al
ObserverKult
Lexo edhe:
ROBERT SHVARC: TË DUA TY, NDOSHTA PSE S’TË NJOH AKOMA
Poezi nga Robert Shvarc
Ti më flet, edhe më flet, edhe më flet
dhe e di që s’thua të vërtetën-
Ti më flet, edhe më flet, sepse ke frikë:
po të heshtësh, heshtja jote
shum’ më tepër do të më flasë …
Unë s’e dua jetën:
Çdo gjë që njeh, njeriu s’e do më
Por unë të dua ty –
ndoshta pse s’të njoh akoma ,
ndoshta pse ndër sy
ti ruan fshehtësin’ e mrekullueshme
të seksit tënd, që s’don të njihet kurrë:
Më vjen e më vjen porsi aroma
e luleve të bardha të kajsisë…
Më ikën e më ikën si ré e bardhë
drejt pafundësisë…
1962
Poezinë e plotë mund ta lexoni KËTU:
ObserverKult
