Nga Odise Plaku
“Sheshi Skënderbej” në Prishtinë atë ditë qëlloi që të ishte i zhurmshëm. Njerëzit preknin njeri -tjetrin me supe teksa kalonin në drejtime të ndryshme. Buzëqeshnin sikur të kërkonin falje dhe vazhdonin të ecnin përpara. Ishte një ditë e ftohë dimri që të përcëllonte fytyrën, majën e hundës dhe veshët skuqeshin si lulëkuqet e majit. Edhe pse në shesh vërshonte një lum njerëzish, Hasija e ndjente botën e saj të ndarë nga turma. Vitet e largësisë, dhimbjet e jetës, humbja e të gjithë familjes kishin ndërtuar një mur rreth shpirtit të saj. Pas shumë hezitimesh, duke u përpjekur të mbijetonte dhe të harronte tmerrin e së shkuarës, më në fund kishte vendosur të kthehej në Kosovë. Ishte kthyer, dhe diçka e brendshme e thërriste të përballej me atë që kishte lënë pas. Banesa e re në lagjen “Rugova”, në veri të Prishtinës, e cekur me gjelbërim, sikur i kishte mbushur shpirtin me një tjetër ajër, që reflektonte dhe në fytyrën e saj. Ishte grua ende e bukur me një portret tërheqës, sy të mëdhenj, me një nuancë blu të thellë si të kishte rrëmbyer një copë qiell, apo rrumbullakësia e fytyrës që sado me vijat e rrudhave të moshës sërish të miklonte. E sa për trupin, e gjatë dhe e fisme.
Kishte dhe pak ditë për t’u kthyer në jetën e saj, në atë qytet europian që ishte bërë strehë e sigurt për shumë e shumë vite me radhë. Askush nuk e dinte se ajo jetonte. Bile mallkonte veten që gjithë këto vite kishte qëndruar larg njerëzve të saj të Kosovës, që në atë qytet nuk ishin të paktë. I ishte dashur një koracë mbrojtëse për jetën e saj dhe shpesh herë e krahasonte jetën e saj me atë të breshkës që nxirrte dhe fuste kokën nën zhgun sipas rastit. Por, më në fund kishte ardhur në Kosovë. Kishte qarë në dhomën e saj e vetme, sepse forca e kësaj toke i mbushte shpirtin, por edhe e tërhiqte në ca oaze që nuk donte t’i kalonte.
Ashtu duke u shtyrë e duke thënë kushedi sa herë “më falni, më falni” iu afrua barnatores që e kishte pikasur që nga larg kryqin e gjelbër. Teksa u mat të tërhiqte dorezën e derës, një tjetër dorë e shtyu nga brenda dhe gati e hodhi në tokë.
-Oh, më falni!- u dëgjua një zë burri.
Ai zë aq i njohur për Hasijen ishte goditje e dytë pos derës. Trupi iu drodh. Ktheu kokën mënjanë për të mos u përplasur në vështrime, por ishte vonë.
-Zonjë, më falni, ishte nga nxitimi. A u lëndova?- u ndje shqetësimi njerëzor në zërin e tij.
Dani, priti një çast të merrte një përgjigje nga zonja përballë. Pastaj i shqetësuar e kapi nga krahu me delikatesë. I doli nga ana ku ajo mbante kokën të kthyer.
Një drithërimë i përshkroi trupi. Pakoja e letrës e mbushur me medikamente i ra nga dora.
-Hasije,-belbëzoi dhe me të shpejtë e kapi nga të dy krahët me frikë se mos ajo i ikte.
Dani nuk e priste të shihte pas kaq vitesh sërish Hasjen, nuk e imagjinonte se ajo mund të kthehej. E kishte kërkuar shumë vite dhe kur kishte humbur të gjitha shpresat kishte vazhduar në rrugën e jetës së tij, por gjithmonë i shoqëruar nga hija e saj.
-Hasije… ti… je kthyer? Qenke gjallë?- pyeti ai me një zë të ngurtë, por të mbushur me emocione të përziera sa me gëzim dhe me habi.
Ajo buzëqeshi pak.
-Po…,-iu përgjigj thatë dhe një heshtje e rëndë mbushi hapësirën mes tyre.
Ai u tërhoq një hap më pas, duke u munduar të gjejë fjalët.
-Unë… nuk e dija se do të të shihja. Ka kaq shumë vite… Nuk di çfarë të them. Zoti bëka mrekulli,-dhe pa një pa dy e mbështolli në krahët e tij. Pastaj u pendua, e lëshoi dhe pëshpëriti një “më fal”.
Hasija shikoi fytyrën e tij, duke ndjerë një valë të brendshme dhimbjeje dhe pendese. Kujtimet e saj të tmerrshme e sulmuan njëkohësisht me çdo frymëmarrje: nata e përdhunimit, frika, dhimbja, udhëtimi me karvanin e lodhur të shpëtimit drejt Shqipërisë. Kishte ikur, ndërsa kokën e mbante pas. Të gjithë në katund e mësuan fatin e familjes së tyre dhe e mbanin afër duke e ngushëlluar. Askush nuk mbeti i gjallë veç saj dhe Danit, që ishte në luftë. Në atë arrati mes natës la pas plagët e saj.
-Përse më braktise,-e pyet ai me një zë ku i lexohej një dhimbje e madhe. Përse? Ngadalë i zbriti duart nga krahët për t’i bashkuar me duart e saj.
-Më le vetëm me dhimbjen dhe humbjen e gjithçkaje,-u zbraz me të shpejtë Dani.
Pasi dhe Hasija mbaroi punë në barnatore pranoi që të uleshin të dy së bashku për një kafe.
-Mos të shikon gruaja,- e provokoi ajo për të mësuar më shumë se çfarë kishte ndodhur me jetën e tij.
-Eh, gruaja!-pëshpëriti ai dhe e tërhoqi nga krahu për të gjetur një vend të qetë për të ndenjur së bashku.
Ajo uli kokën, duke ndjerë fajin që e kishte ndjekur gjithë këto vite.
-Unë…,- e kuptoj tani.-Ishte e tmerrshme dhe unë… u frikësova. Nuk mund të ndryshoj atë që ndodhi, por… nuk mund të të mohoj që nuk të kam kujtuar, -mërmëriti ajo dhe i mbajti sytë ulur mbi filxhan, ku ajo njollë e zezë e lëngut të kafesë ishte akoma më e madhe në shpirtin e saj të vuajtur.
Hasija mori frymë thellë, duke ndjerë forcën që kishte mbajtur gjatë gjithë viteve në mërgim.
-Si guxove dhe nuk u bëre e gjallë gjithë këto vite?-e pyeti sërish, ndërsa fjollat e cigares kafshonin ajrin.
-Nuk kam qenë e gjallë,- iu përgjigja ajo, ndërsa mori një cigare nga paketa e tij. Dani zgjati ndezësin dhe i preku lehtas dorën e saj. Të dy u panë sy më sy. E njihnin atë prekje lëkure.
-Po çfarë ke qenë?- ai e cyti bisedën më tej për të mësuar më shumë për vitet që kishte qenë e humbur.
-Kam qenë një copë mish me dy sy, që zoti e la të frymonte,- psherëtiu dhe bashkoi gishtërinjtë mes tyre në formën e një rrjete.
-Sa të kam kërkuar. Përse? Përse nuk të dhembi zemra një herë për mua,- gati iu përgjërua, ndërsa e ndjente se sytë do t’i mjegulloheshin nga lotët. Kafshoi buzën për të mos lejuar shfaqjen e tyre.
Befas dhe sytë e saj u rrëmbushën me lot. Ata buisën dhe morën përposhtë, nëpër faqe. Një sumbulle i qëndroi mbi buzë. Ato u hapën lehtë dhe Hasija ia ndjeu sërish kripësinë. Lotët dhe ajo ishin bërë miq me njeri-tjetrin për shumë e shumë vite me radhë.
-Nuk kam ardhur për të kërkuar falje. Kam ardhur për të mbyllur kapitullin tim. Për të jetuar pa frikë, pa urrejtje, pa plagë që dikujt tjetër ia lashë në shpirt,- ajo iu kthye me vendosmëri.
-Do më kishe kërkuar për t’u takuar?- e pyeti Dani.
-Një ditë po, por qëlloi që ndodhi më shpejt sesa e mendoja,-iu përgjigj Hasija duke e parë drejt e në sy.
-Përse e bëre të gjithë këtë kur e dije që për mua ishe dritë e syve,-iu drejtua këtë herë në formën e një gjykimi dashamirës.
-Sepse nuk e dija nëse vërtetë do të isha dritë e syve, apo një gjethe e tharë vjeshte.-Ajo mori frymë thellë. Vazhdoi.- Përdhunimin tim nga serbët e mësoi gjithë katundi. A do të më pranojë si grua përsëri? Më thuaj?-e pyeti me një zë ku klithja e dhimbjes ishte e qartë dhe gati ta çante kupën e qiellit.
Danin këto fjalë nuk e zunë gafil, sepse me mijëra herë ia kishte bërë vetes këto pyetje.
-Je nxituar. Mos ma kujto!-dhe ngriti dorën në ajër si tabela e punonjësit të qarkullimit rrugor.
-Ta kujtoj, sepse kam dashur që t’i të jetosh i qetë dhe mos të ndiqeshe nga gishti i treguar nga njerëzit, që gruan tënde e bënë llom,- iu përgjigj me një zë ku dhimbja tani e kishte çarë koracën, ku bënte kohë që ishte qetësuar.
-Mos, të lutem,-e ndërpreu ai.
-Këtë kam ruajtur në shpirt gjithë këto vite. Për këtë e bëra që edhe vetë të jetoja pa atë gisht që do më tregonin rrugëve të Kosovës,- dhe vuri dorën në ballë.
Heshti për një çast, pastaj e ngriti kokën drejt tij. Sytë e tyre u puthën me njeri- tjetrin. Dani e shikoi për një kohë të gjatë. Zemra e tij ishte e mbushur me mallëngjim, kur çdo fjalë e Hasijes i kujtonte se sa shumë e kishte dashur atë njeri dhe sa shumë i kishte munguar në jetën e tij.
Ndërsa biseda vazhdonte, pranë tyre u afrua një vajzë e bukur me një fëmijë në krah.
-Babi, jemi gati të shkojmë,- tha ajo, me zërin e ëmbël të një vajze të rritur me kujdes dhe dashuri.
Dani u kthye dhe buzëqeshi. Sytë e të bijës ranë mbi Hasijen dhe Dani duke e mbledhur veten shpejt e prezantoi si një shoqen e dikurshme të katundit të tyre.
Vajza iu afrua dhe e përshëndeti përmes një buzëqeshjeje. I vogli zgjati duart drejt Hasijes, që e kapi në befasi, por u ngrit me vërtik dhe e përqafoi me një dashuri të madhe.
-Mund të shkojmë për pak,- iu përgjigj i ati.
Dani dhe Hasija e ndoqën me sy largimin e të dyve dhe u kthyen sërish përballë njeri-tjetrit.
-I paska ngjarë së ëmës,-shtoi Hasija.-Kushedi sa do të mburret që nuk të ka ngjarë ty.
-Ajo nuk e ka parë kurrë të bijën,-iu përgjigj Dani, ndërsa sytë i mbajti mbërthyer në tokë.
Hasija ngriu në vend. Nga buza i shpëtoi një “Pse?”
-Gruaja më vdiq në lindje dhe unë e lidha jetën me këtë vajza. Nuk më duhej martesë tjetër,- dhe hoqi thellë në shpirt, si për të nxjerrë jashtë atë mal dhimbjeje që ishte mbledhur prej vitesh.
-Mos më thuaj…,- u prek Hasija dhe vuri dorën te buzët.
-Nuk thonë kot, kur nuk të ecën martesa e parë mos prit të ndrijë dielli te të tjerat,-e përmbylli gjithë këtë histori Dani, që mblodhi supet dhe e humbi kokën mes shpatullave.
-Fati,- pëshpëriti Hasija, ndërsa rreth e qark saj ndjente një energji, që e pickonte në trup, në lëkurë, në vështrim. Gjithandej ndjente që ai takim ishte rrethuar me një ngrohtësi të papritur.
-Kështu do të ishte dhe vajza jonë… dhe ne të dy do të ishim gjyshër,- pëshpëriti Dani për vete, me zërin e dobët, por që u dëgjua dhe nga ajo.
Një heshtje e ëmbël mbushi tryezën. Të dy kuptuan se koha nuk mund të kthehej, por një pjesë e së shkuarës mund të rigjente jetën në këtë çast të vogël gëzimi dhe shprese. Ishte një fillim i ri, një shans për të ndërtuar diçka të bukur, larg dhimbjes dhe plagëve të së shkuarës.
U ndanë dhe ndërsa ecnin nëpër njerëz kthenin kokën pas. Kur arrinin të shkëmbenin vështrimet nga largësia vinin buzën në gaz. Befas Danit i erdhi ndër mend një shprehje, që e kishte lexuar kohë më parë: “Njerëzit, që janë të destinuar të jenë bashkë, përfundimisht gjithmonë ribashkohen.”
-O zot! Më në fund përsëri të dy, -pëshpëriti ai përmes kënaqësisë dhe rendi drejt së bijës, të cilës do t’i tregonte se cila ishte në të vërtetë Hasija.
Po ashtu dhe Hasija ecte me hapa të sigurt, duke ndjerë se për herë të parë pas shumë vjetësh mund të jetonte përtej dhimbjes dhe frikës. Prishtina, me gjithë kujtimet e saj të hidhura, tani po bëhej vendi ku ajo mund të fillonte një jetë të re – e lirë, e fortë dhe e mbushur me shpresë.
*Ky tregim fitoi çmimin e tretë në konkursin “Sulejman Krasniqi”, organizuar nga Komuna e Rahovecit
ObserverKult
Lexo edhe:
DY POEMAT E JASHTËZAKONSHME TË LASGUSH PORADECIT PËR NAIM FRASHËRIN
