Në çdo epokë historike, muret kanë luajtur gjithmonë rol mbrojtës për popullsinë vendase, por edhe janë ngritur si pengesa për ata që konsiderohen armiq.
Po rendisim dhjetë mure të famshme, të cilat janë kthyer në simbole dhe dëshmi famëkeqe të periudhës së tyre.
Muri i Berlinit
Na kthen në një moment jo aq të largët të historisë së Europës. I ndërtuar në vitin 1961 nga qeveria e Gjermanisë Lindore për të parandaluar lëvizjen e lirë të njerëzve në Gjermaninë Perëndimore, Muri i Berlinit ishte simboli i Luftës së Ftohtë dhe i ndarjes midis Bllokut Perëndimor dhe Bllokut Sovjetik.
Pas rënies së tij në 1989, disa pjesë të murit, duke përfshirë Galerinë East Side, janë ruajtur dhe transformuar në një muze të hapur.
Muri i lotëve, Jerusalem
Është një nga vendet më të shenjta në Judaizëm dhe një simbol i Jerusalemit. Është ajo që ka mbetur nga tempulli i dytë, i ndërtuar nga Herodi i Madh dhe vendi ku besimtarët shkojnë për t’u lutur. Ata shkruajnë dhe lënë shënime midis gurëve.
Muri i madh i Kinës
Një sistem i madh fortifikimesh, i ndërtuar duke filluar nga viti 215 para Krishtit për të mbrojtur Kinën nga sulmet e popullatave mongole.
Sipas matjeve të fundit, të kryera në vitin 2012, muri ka gjasa se do të përfundonte të ishte 8850 km i gjatë. Prej tyre afërsisht 350 km llogore dhe 2250 km mbrojtje natyrore. Krejt kjo me një zhvillim të përgjithshëm që, duke përfshirë degëzimet, do të arrinte mbi 21.196 kilometra, afërsisht 2500 më shumë sesa është vlerësuar.
Është një vend i Trashëgimisë Botërore të UNESCO-s dhe është pjesë e shtatë mrekullive të botës moderne.
Muri i Hadrianit, Mbretëria e Bashkuar
Është një fortifikim prej guri i ndërtuar në gjysmën e parë të shekullit II pas Krishtit nga perandori Hadrian, për të mbrojtur kufirin verior të Perandorisë Romake në Britani.
Muri është afërsisht 170 kilometra i gjatë, 5 metra i lartë dhe 3 metra i gjerë, ai shtrihej nga Wallsend-on-Tyne, në Detin e Veriut në Bowness on Solway, në Detin Irlandez.
Në ditët e sotme Muri, i quajtur në anglisht Muri Romak, është kthyer në një atraksion turistik, duke qenë se është ruajtur në masë të madhe.
Muri Kalasasaya, Bolivi
Muri është pjesë e zonës arkeologjike parakolumbiane të Tiahuanaco, që ndodhet në Bolivinë perëndimore. Muri i përket tempullit me të njëjtin emër dhe demonstron një njohuri të avancuar të astronomisë. Kjo pasi që struktura monumentale mban tregues të solsticeve dhe ekuinokseve, si për stinët e pranverës ashtu edhe të vjeshtës.
Market Theater, Seattle
U krijua nga një vesi i aktorëve të një kompanie teatrore, të cilët përtypnin çamçakëz dhe më pas e ngjitnin në murin e Teatrit. Për shkak të origjinalitetit të tij, muri u bë shpejt një nga atraksionet e Seattle. Në disa vende shtresa e çamçakëzit është disa centimetra e trashë, deri në 4.5 m e lartë dhe mbi 15 m e gjatë. Pak e neveritshme, por sigurisht shumë origjinale.
Muri mes Meksikës dhe SHBA-së
Një pengesë çeliku, ndërtimi i saj filloi në 1994 pranë qyteteve kufitare të Kalifornisë, Arizonës, Teksasit dhe Nju Meksikos, 2 deri në 4 metra i lartë dhe mbi 720 kilometra i gjatë, i cili shtrihet jo vetëm në zonat urbane, por edhe në zonat e shkretëtirës, dhe madje edhe në det.
Është e pajisur me kamera, sensorë elektronikë, kulla radari, ndriçim, tela me gjemba dhe pajisje që zbulojnë lëvizjen.
Një vepër mbresëlënëse, por gjithsesi e diskutueshme, pasi u krijua për të penguar kalimin e emigrantëve nga Meksika në Shtetet e Bashkuara. Amerikanët e quajnë atë “Muri meksikan” dhe meksikanët e quajnë “Muri i turpit”.
Muret e Paqes, Belfast, Irlanda e Veriut
Janë një seri muresh, të vendosura në Irlandën e Veriut me qëllim të ndarjes së zonave të banuara nga popullsia katolike nga ato ku jetojnë protestantët.
Të quajtura Muret e Paqes, ato u ndërtuan duke filluar nga viti 1969 në Belfast dhe qytete të tjera irlandeze. Në vitin 2013, u ra dakord për heqjen e tyre. Ndërkohë, Muret e Paqes janë mbuluar me murale shumëngjyrëshe dhe janë transformuar në një atraksion turistik.
Green Line, Qipro
Ky emër i referohet zonës së çmilitarizuar të krijuar nga OKB-ja në 1974 pas “armëpushimit” të vendosur mes grekëve dhe turqve. Zona shtrihet në 180 km, zë një sipërfaqe prej përafërsisht 350 km² dhe ndan ishullin e Qipros në dysh, duke përfshirë kryeqytetin Nikosia. Emri vjen nga vija e vizatuar me një laps jeshil në vitin 1964 nga gjenerali Peter Young, komandant i forcave britanike në ishull.
Memoriali i veteranëve të luftës në Vietnam, Uashington DC
Memoriali i Veteranëve të Vietnamit është një instalim i përbërë nga dy mure graniti, 76 metra të gjatë dhe të rregulluar në formë V, i vendosur në Uashington DC. Ai u ngrit në kujtim të 58.318 viktimave amerikane në Luftën e Vietnamit.
Një ritual, i përhapur në mesin e vizitorëve, është vendosja e një flete letre me emrin e një prej viktimave.
ObserverKult
Lexo edhe:
LIBRI ME POEZI I DONIKA DABISHEVCIT BOTOHET NË ÇEKI/ POEZITË FLASIN NË ESPERANTO
Shtëpia botuese Kava Pech në Çeki, e specializuar në botimet e letërsisë botërore, përkthyer në esperanto, para disa ditësh ka nxjerrë nga shtypi librin me poezi “Mi venos kvazaŭ la morto” të poetes dhe studiueses Donika Dabishevci, ku përfshihen të gjitha poezitë e librit “Kam me ardhë si deka”.
Poezitë e Dabishevcit u përkthyen nga esperantisti i njohur shqiptar, z. Bardhyl Selimi, dhe u botuan në kujdesin e botuesit Petr Chrdle.
Recensentë të librit në esperantishte janë: Birgitta Anevik, Mikaelo Bronŝtejn, Jimmy Stryhn Meyer dhe Jozefo Horváth, ndërsa dizajnin e ka bërë Arber Murturi.
Tekstin e plotë e gjeni KETU
ObserverKult
