9 gjarpërinjtë më të fuqishëm nga historia dhe mitologjia
- Gjarpri në Kopshtin e Edenit
Një burrë. Një grua. Një gjarpër. Dhe një mollë fatale. Në Librin e Genesis, një gjarpër shfaqet në Kopshtin e Edenit, parajsën tokësore që Perëndia krijoi për burrin dhe gruan e parë, Adamin dhe Evën. Gjarpri dinak e bindi Evën të hante frutin e ndaluar të “pemës së dijes”, duke i thënë asaj se “kur të hash prej tij, sytë e tu do të hapen dhe do të jesh si Perëndi, duke njohur të mirën dhe të keqen”.
Kur Perëndia mësoi për shkeljen e Adamit dhe Evës, ai i dëboi të dy nga Edeni dhe e mallkoi gjarprin për rolin e tij, duke thënë “Do të zvarritesh mbi barkun tënd dhe do të hash pluhur gjithë jetën tënde”. Debati ka zgjatur prej kohësh nëse gjarpri në Kopshtin e Edenit ishte një zvarranik i mirëfilltë, një alegori për dëshirën seksuale apo edhe vetë Satani.
2. Gjarpërinjtë që Shën Patriku i dëboi nga Irlanda
Kultura irlandeze është plot me mite dhe legjenda, por asnjëra aq e përhapur sa ajo e Shën Patrikut. Ai dëboi çdo gjarpër nga Ishulli i Emeraldit. Sipas historisë, Shën Patriku, një misionar krishterë i shekullit të pestë, po agjëronte për 40 ditë në majë të një kodre kur u sulmua nga gjarpërinjtë. Ai tundi shkopin e tij, duke i shtyrë të gjithë gjarpërinjtë e Irlandës në det.
Edhe pse Irlanda, si Zelanda e Re, Hawaii, Grenlanda, Islanda dhe Antartika, është pa gjarpërinj- kjo ka më pak të bëjë me Shën Patrikun sesa me faktin se që nga epoka pas akullnajave ka qenë e rrethuar nga uji, dhe para kësaj klima e saj ishte shumë e ftohtë për të mbijetuar ndonjë gjarpër. Gjarpërinjtë ishin një simbol i paganizmit, dhe Patrikut iu dha merita për dëbimin e paganëve dhe sjelljen e Krishterimit në Ishullin e Smeraldit.
3. Jormungand, gjarpri i detit
Në mitologjinë nordike, pak histori janë aq dramatike sa ajo e Jormungand, gjarprit të fuqishëm të detit. Jormungand, një nga tre fëmijët e perëndisë që ndryshon formë, Loki dhe gjigantes Angrboda, u hodh në det nga Odin, babai i perëndisë së fuqishme të bubullimave Thor. Gjarpri u rrit derisa trupi i tij rrethoi të gjithë Midgardin (Tokën), dhe ai ishte në gjendje të mbante bishtin e tij në gojë.
Në fillim të Ragnarok, beteja e fundit që do të përfundonte në shkatërrimin e tokës, Jormungand u largua nga deti dhe u rrokullis nëpër tokë duke shkaktuar kaos. Në përballjen e tyre të ashpër, Thori e vrau gjarprin me çekiçin e tij të fuqishëm, Mjolnir, por ia doli vetëm nëntë hapa para se të binte vetë i vdekur, i helmuar nga helmi vdekjeprurës i gjarprit.
4. Leviatani nga Libri i Jobit
Ekziston debat nëse fragmentet në Job rreth Leviatanit dhe një krijese tjetër gjigante biblike, Behemothit, përshkruajnë bisha mitologjike – ose kafshë të vërteta që ekzistonin në atë kohë, por më vonë mund të jenë zhdukur. Është sugjeruar që Behemothi mund të ketë qenë një hipopotam, një elefant apo edhe një dinosaur, ndërsa Leviatani mund të ketë qenë një specie e lashtë krokodili, apo gjarpër.
Sidoqoftë, Libri i Jobit përdori si Leviatanin ashtu edhe Behemothin për t’i demonstruar Jobit fuqinë e krijimit të Perëndisë dhe kotësinë e pyetjeve të Tij. Më vonë, fjala “leviathan” do të aplikohej më gjerësisht për të nënkuptuar një balenë gjigante ose ndonjë krijesë tjetër masive deti.
5. Meduza dhe Gorgonat
Në mitologjinë greke, gorgonat ishin gra gjarpërinj, shikimet e të cilave do t’i kthenin njerëzit në gurë; ato kishin gjarpërinj të vegjël në vend të flokëve, kthetra të gjata, dhëmbë të mprehtë dhe luspa që mbulonin trupat e tyre. Sipas disa miteve, Meduza, më e famshmja nga gorgonat, fillimisht ishte një grua e bukur. Takimi i saj me perëndinë Poseidoni në një nga tempujt e Athinës e zemëroi perëndeshën e virgjër, e cila e shndërroi Meduzën në një Gorgon si ndëshkim.
Athina më vonë e ndihmoi heroin Perseu të vriste Meduzën, duke i dhënë atij një mburojë prej bronzi të shndritshme që ai e përdori për të parë reflektimin e Gorgonës në vend që ta shikonte drejtpërdrejt atë. Pasi i preu kokën e frikshme Meduzës (nga e cila dolën dy fëmijët e saj me Poseidonin, Krisaori dhe Pegazi), Perseu e vendosi atë në mburojën e tij dhe e përdori për të paralizuar armiqtë e tij në betejë.
6. Quetzalcoatl
Ndër hyjnitë më të shquara në kulturat mezoamerikane, Quetzalcoatl, ose “Gjarpri me Pupla”, ishte një përzierje zogu dhe gjarpri. Zoti Aztek i erës dhe shiut, si dhe i të mësuarit, bujqësisë dhe shkencës, Quetzalcoatl thuhet se ka luajtur një rol kyç në krijimin e botës.
Në një version të historisë së krijimit, ai dhe një zot tjetër, Tezcatlipoca, u transformuan në gjarpërinj dhe e copëtuan përgjysmë një përbindësh gjigant deti të quajtur Cipactli; një pjesë e saj u bë toka, tjetra qielli. Megjithëse përshkrimet më të hershme të Quetzalcoatl e tregojnë qartë si një gjarpër me një tufë puplash, kulturat e mëvonshme e përfaqësonin atë në formë njerëzore.
7. Naga
Në fetë lindore të Hinduizmit, Budizmit dhe Jainizmit, një racë mitologjike gjysmë-hyjnore e njohur si Naga, mori formën gjysmë-njeri, gjysmë-kobër. Megjithëse ata mund të ndryshonin forma për të marrë plotësisht njërën ose tjetrën. Zoti Hindu Brahma thuhej se i kishte dëbuar nagat në mbretërinë e tyre nëntokësore kur ata u bënë shumë të populluar në Tokë.
Në Budizëm, nagat shpesh përshkruheshin si mbrojtës të Siddhartha Gautama, Budës dhe dharmas (mësimet budiste), por ato shiheshin gjithashtu si të fuqishme dhe potencialisht të rrezikshme kur zemëroheshin. Nga shumë naga të përmendura në shkrimet e shenjta budiste, një veçanërisht e famshme ishte Mucalinda, një mbret naga i cili hapi kapuçin e tij të madh të kobrës për të mbrojtur Budën nga një stuhi që mbërriti ndërsa profeti ishte thellë në meditim.
8. Vallëzimi i Gjarprit Hopi
Për mijëra vjet, anëtarët e fisit amerikan vendas Hopi të Arizonës veriore kanë kryer ritualin e njohur si Vallëzimi i Gjarprit. Gjatë ritualit shumëditor, i cili synon të inkurajojë reshjet dhe pjellorinë për tokën, valltarët meshkuj nga Klani i Gjarprit vendosin gjarpërinj të gjallë – duke filluar nga gjarpërinjtë e vegjël deri te gjarpërinjtë me zile – në gojë dhe rreth qafës.
Gjarpërinjtë mblidhen dhe lahen me kujdes para ceremonisë, e cila përfshin edhe anëtarë të Klanit të Antilopës. Megjithëse të huajt (veçanërisht Theodore Roosevelt) kanë qenë në gjendje të dëshmojnë disa aspekte të Vallëzimit të Gjarprit, pjesa më e madhe e ceremonisë së gjatë zhvillohet në dhoma nëntokësore të quajtura kiva, duke lejuar që aspektet e saj më të shenjta të mbeten misterioze.
9. Legjenda e Gjarprit të Bardhë
Ky mit i lashtë kinez tregon historinë e një demoneje të fuqishme femërore, gjarpër i bardhë që jeton nën ujë, por merr formën njerëzore si Zonja e Bardhë, ose Bai Suzhen. Pasi Bai bie në dashuri dhe martohet me një burrë të vdekshëm, Xu Xian, një murg budist, Fahai, i zbulon identitetin e saj të vërtetë burrit të saj. Fahai më vonë rrëmben Xun dhe e zë Bain në grackë nën pagodën e tij buzë liqenit – por jo para se të lindë djalin e saj me Xun, i cili përfundimisht do ta lirojë nënën e tij.
Ekzistojnë versione të ndryshme të Legjendës së Gjarprit të Bardhë, e cila ka evoluar gjatë shekujve nga një histori horror, në të cilën Fahai lufton heroikisht demonin e lig gjarpër, në një romancë, duke u përqendruar në dashurinë e dështuar, por të vërtetë midis Xu dhe Bait.
ObserverKult
Lexo edhe:
Si e parashikonin fundin e botës, filozofët dhe mitologjia e lashtë greke
“E frikshme”: Inteligjenca Artificiale diagnostikon katërfish më saktë se mjekët?
