Sipas studiuesve, Inteligjenca Artificiale (AI) ka zbuluar për herë të parë, se dy skribë shkruajnë një pjesë të Rrotullave misterioze antike të Detit të Vdekur, sipas BBC. Provat u kryen në tekstin më të gjatë, të njohur si Rrotulla e Madhe Isaia. U zbulua gjithashtu se, ndoshta dy anonimët i kishin kopjuar fjalët duke përdorur dorëshkrime gati identike.
Rrotullat, të cilat përfshijnë versionin më të vjetër, të njohur, të Biblës, vazhdojnë të magjepsin shkencën që me zbulimin, rreth 70 vjet më parë. Pjesët e para u gjetën në një shpellën në Qumran, afër Detit të Vdekur, në zonën që tanimë është Bregu Perëndimor i Izraelit.
Ato përmbajnë dorëshkrime, të shkruara kryesisht në hebraisht, si dhe aramaisht dhe greqisht, dhe besohet se datojnë rreth shekullit të tretë para Krishtit. Rrotulla e Isaisë është një prej 950 teksteve të ndryshme të zbuluara në vitet 1940-’50. Unique është unike midis rrotullave për sa i përket 54 kolonave të saj të ndara në gjysma, të shkruara në një stil pothuajse uniform.
Studiuesit në Universitetin e Groningenit në Hollandë, ekzaminuan rrotullën e Isaias, duke përdorur njohjen sipas modelit “ me teh të prerë” dhe UA. Ata analizuan një shkronjë të vetme në hebraisht – alefin, që shfaqet më shumë se 5,000 herë në rrotull, transmeton ‘konica.al’.
***
ATY nga fundi i viteve 40 të shekullit të 20-të, në disa guva pranë Detit të Vdekur në Palestinë, u gjet një koleksion i mahnitshëm rrotullash. Ato u bënë të njohura si Rrotullat e Detit të Vdekur dhe mendohet të jenë shkruar diku midis viteve 200 p.e.s. dhe 70 të e.s. Më e famshmja ndër to është një rrotull e Isaisë e shkruar në hebraisht mbi lëkurë rezistente. Kjo rrotull është pothuajse e plotë dhe teksti i saj ndryshon fare pak nga ai i dorëshkrimeve të tekstit Masoretik, i cili daton rreth 1000 vjet më vonë. Kështu, rrotulla dëshmon për transmetimin e saktë të tekstit të Biblës.
Një hollësi që vlen të përmendet në lidhje me Rrotullën e Isaisë të gjetur në Detin e Vdekur është fakti që pjesa e cila përbën atë që sot njihet si kapitulli 32 i Isaisë, është shënuar me një “X” të shkruar në mënyrë të shkujdesur në anë të tekstit nga një skrib. Ne nuk e dimë përse e bëri këtë shenjë kopisti, por dimë që kjo pjesë e Biblës së Shenjtë ka diçka të veçantë.
