Poezi nga Lazër Shantoja
O dallndyshë, o shej prendvere,
o ti shpend gjithmonë n’mërgim,
kur të vish me m’pa kët herë
fill nga Shkodra fluturim.
Shka do t’m’bijsh për me m’kujtue
vendin t’em qi ma s’m’kujton?
Shka do t’m’bijsh për me ngushllue
kë n’mërgim përherë mërgon…?
Ah! nuk t’lypi kangët qi zana
këndoj dikur për heroj t’vet,
ah! nuk t’lypi lotët qi nana
derdhë n’hi votrës mbetun shkret…
Ah! nuk t’lypi t’kjarët e qillit,
t’ambëlat fllade nuk t’kërkoj,
nuk t’kërkoj rrezet e dillit
qi t’ritë n’atdhe praroj…
Mbi dy vorre n’fushë të Rrmajit
këput për mue dy lule n’gem
e m’i bje t’shkrihem prej vajit
për ngushullim t’mërgimit t’em…
Ato lule mue do t’m’thonë:
Jemi lotët qi Shkodra mbarë
derdhë n’vorr t’nanës s’Luigjit t’onë…
derdhë n’vorr t’Priftit vjerrë.
- titulli i origjinalit “Dy lule”
- Biografia
Dom Lazër Shantoja është ndër klerikët e parë që u ekzekutuan sapo komunistët morën në dorë pushtetin në Shqipërinë e pas Luftës.
Ishte arrestuar që në ditët e para pasi komunistët morën pushtetin dhe në një telegram të datës 19 shkurt 1945, njoftohet nga gjeneral Spiro Mojsiu se ai ishte ekzekutuar.
Pak ditë më parë, për fatin e tij ishte interesuar vetë Enver Hoxha.
Në telegramin që Hoxha i dërgonte Mehmet Shehut në Shkodër me 1 shkurt 1945, ai theksonte se me të duhej të bënin kujdes dhe se ai duhej dërguar në Tiranë. Një telegram tjetër i Hoxhës, 10 ditë më vonë, aprovon dënimin me vdekje të Dom Lazër Shantosë.
Vetëm 9 ditë pas aprovimit të dënimit të tij me vdekje, Spiro Mojsiu lajmëronte se ekzekutimi i Dom Lazër Shantosë ishte kryer.
Ky është teksti i plotë i telegramit të Spiro Mojsiut, që kujto.al, e sjell sipas origjinalit që ruhet në AQSH:
n.392
dt.19 shkurt 1945
nr.80/1
Mehmet Shehut
Gjegje telit nr.17 dt.17.II.45. Personat për internim i nisni këtu. Sulce begu e Don Lazri u ekzekutuen.
Gjeneral Spiro Mojsiu
Por, në këtë kronologji ngjarjesh mësohet se Shantoja ka kaluar ditë të tmerrshme mes torturash. Sipas librit “Imzot Vinçenc Prennushi me shokë martirë”, botim i Arqipeshkvisë së Shkodrës, Dom Lazër Shantoja ishte i pari meshtar që u arrestua pak ditë pas vendosjes së regjimit e tre muaj më pas do të bëhej i pari që do të vritej, duke kaluar ndër torturat më të paimagjinueshme.
Imzot Zef Simoni, në librin e tij kushtuar vuajtveve nëpër burgje, ka thënë për të: “E kanë marrë në hetuesi dhe nuk besoj se kanë torturuar tjetërkënd në Shqipëri, ashtu siç e kanë torturuar atë.”
Në akt-akuzën shkruar në datën 28.01.1945, Dom Lazër Shantoja akuzohet si “bashkëpunëtor i ngushtë i armiqve të regjimit, si fashist i ndezur që ka favorizuar pushtimin fashist dhe ka deklaruar publikisht se Shqipëria ishte koloni italiane duke thënë “Italia nuk do ta lërë kurrë Shqipërinë”
Në burg e torturuan, duke e bërë të përjetonte vuajtje të papërfytyrueshme e pastaj e vranë. Për këtë, Imzot Zef Simoni thotë: “Qe meshtari i parë i pushkatuar pasi e torturuan tmerrësisht dhe barbarisht. Ndër të tjera, i rrjepën lëkurën e këmbëve dhe mbi mish i hodhën kripë, e përsëri, nën tortura, me hekura të nxehtë i thyen këmbë e krahë dhe e lanë pa mjekime. Trupin e tij të sakatur e çuan për pushkatim”.
Kur e pa në atë gjendje, me duar e këmbë që i vareshin pa asnjë lidhje me pjesën tjetër të trupit, e ëma e cila kishte vuajtur emigrimet e fëmijëve, u tha rojeve: Ju lutem më jepni revolen ta vras!
ObserverKult
Kliko edhe:
