Ëndrrat janë një nga aspektet më interesante dhe misterioze të gjumit. Që kur Sigmund Freud ndihmoi në tërheqjen e vëmendjes ndaj rëndësisë së mundshme të ëndrrave në fund të shekullit të 19-të, kërkime të konsiderueshme kanë punuar për të zbuluar si neuroshkencën ashtu edhe psikologjinë e ëndrrave.
Pavarësisht kësaj njohurie shkencore në përparim, ka shumë gjëra që mbeten të panjohura si për gjumin ashtu edhe për ëndrrat. Edhe pyetja më themelore – pse ëndërrojmë ? – është ende subjekt i një debati të rëndësishëm.
Ndërsa të gjithë ëndërrojnë, përmbajtja e ëndrrave dhe efekti i tyre në gjumë mund të ndryshojnë në mënyrë dramatike nga personi në person. Edhe pse nuk ka një shpjegim të thjeshtë për kuptimin dhe qëllimin e ëndrrave, është e dobishme të kuptohen bazat e ëndrrave, ndikimi i mundshëm i anktheve të këqija dhe hapat që mund të ndërmerrni për të fjetur më mirë me ëndrra të ëmbla.
Çfarë janë ëndrrat?
Ëndrrat janë imazhe, mendime ose ndjenja që ndodhin gjatë gjumit. Imazhet vizuale janë më të zakonshmet, por ëndrrat mund të përfshijnë të gjitha shqisat. Disa njerëz ëndërrojnë me ngjyra ndërsa të tjerët ëndërrojnë bardh e zi, dhe njerëzit që janë të verbër kanë tendencë të kenë më shumë komponentë ëndrrash që lidhen me tingullin, shijen dhe aromën.
Studimet kanë zbuluar lloje të ndryshme të përmbajtjes së ëndrrave, por disa karakteristika tipike të ëndërrimit përfshijnë:
– Perspektivë në vetën e parë.
– Është e pavullnetshme.
– Përmbajtja mund të jetë e palogjikshme ose edhe jo koherente.
– Përmbajtja përfshin njerëz të tjerë që bashkëveprojnë me ëndërrimtarin dhe me njëri-tjetrin.
– Ajo provokon emocione të forta.
– Elemente të jetës së zgjuar përfshihen në përmbajtje.
– Edhe pse këto karakteristika nuk janë universale, ato gjenden të paktën deri diku në shumicën e ëndrrave normale.
Debati vazhdon midis ekspertëve të gjumit rreth pse ëndërrojmë. Teori të ndryshme rreth qëllimit të ëndërrimit përfshi:
– Ndërtimi i kujtesës: Ëndërrimi është shoqëruar me konsolidimin e kujtesës, gjë që sugjeron që ëndërrimi mund të shërbejë për një funksion të rëndësishëm njohës të forcimit të kujtesës dhe kujtesës informative.
– Përpunimi i emocioneve: Aftësia për t’u angazhuar dhe për të praktikuar ndjenjat në kontekste të ndryshme të imagjinuara mund të jetë pjesë e metodës së trurit për menaxhimin e emocioneve.
– Mirëmbajtja mendore: Periudhat e ëndërrimit mund të jenë mënyra e trurit për të “drejtuar”, duke pastruar informacionin e pjesshëm, të gabuar ose të panevojshëm.
– Ripërsëritje e menjëhershme: Përmbajtja e ëndrrës mund të jetë një formë e ripërsëritjes së menjëhershme të shtrembëruar në të cilën rishikohen dhe analizohen ngjarjet e fundit.
– Aktiviteti i rastësishëm i trurit: Ky këndvështrim pohon se ëndërrimi është thjesht një nënprodukt i gjumit që nuk ka asnjë qëllim apo kuptim thelbësor.
Ekspertët në fushat e neuroshkencës dhe psikologjisë vazhdojnë të kryejnë eksperimente për të zbuluar se çfarë po ndodh në tru gjatë gjumit, por edhe me kërkime të vazhdueshme, mund të jetë e pamundur të vërtetohet në mënyrë përfundimtare ndonjë teori përse ëndërrojmë.
Kur ëndërrojmë?
Mesatarisht, shumica e njerëzve ëndërrojnë për rreth dy orë në natë. Ëndërrimi mund të ndodhë gjatë çdo faze të gjumit, por ëndrrat janë më të frytshmet dhe intensivet gjatë fazës së lëvizjes së shpejtë të syve (REM).
Gjatë fazës së gjumit REM, aktiviteti i trurit rritet ndjeshëm krahasuar me fazat jo-REM, gjë që ndihmon në shpjegimin e llojeve të dallueshme të ëndërrimit gjatë këtyre fazave. Ëndrrat gjatë gjumit REM janë zakonisht më të gjalla, fantastike dhe/ose të çuditshme edhe pse mund të përfshijnë elementë të jetës së zgjuar. Në të kundërt, ëndrrat jo-REM kanë tendencë të përfshijnë përmbajtje më koherente që përfshin mendime ose kujtime të bazuara në një kohë dhe vend specifik.
Gjumi REM nuk shpërndahet në mënyrë të barabartë gjatë natës. Pjesa më e madhe e gjumit REM ndodh gjatë gjysmës së dytë të një periudhe normale gjumi, që do të thotë se ëndërrimi tenton të përqendrohet në orët para zgjimit.
A kanë kuptim ëndrrat?
Mënyra se si interpretohen ëndrrat dhe nëse ato kanë ndonjë kuptim, janë çështje mjaft polemikash. Ndërsa disa psikologë kanë argumentuar se ëndrrat ofrojnë një pasqyrë të psikikës ose jetës së përditshme të një personi, të tjerë e konsiderojnë përmbajtjen e tyre shumë të paqëndrueshme ose konfuze për të dhënë kuptim të besueshëm.
Pothuajse të gjithë ekspertët pranojnë se ëndrrat mund të përfshijnë përmbajtje që lidhet me përvojat e zgjimit, megjithëse përmbajtja mund të ndryshohet ose të keqinterpretohet. Për shembull, në përshkrimin e ëndrrave, njerëzit shpesh i referohen njerëzve që i njohin qartë edhe nëse pamja e tyre është e shtrembëruar në ëndërr.
Cilat janë llojet e ëndrrave?
Ëndrrat mund të marrin shumë forma të ndryshme. Ëndrrat e qarta (Lucid dreams) ndodhin kur një person është në ëndërr ndërsa është aktivisht i vetëdijshëm se po ëndërron. Ëndrrat e gjalla (Vivid dreams) përfshijnë përmbajtje ëndrrash veçanërisht realiste ose të qarta. Ëndrrat e këqija përbëhen nga përmbajtje shqetësuese. Ëndrrat e përsëritura përfshijnë të njëjtat imazhe që përsëriten në ëndrra të shumta me kalimin e kohës.
ObserverKult
Lexo edhe:
Interesant apo jo/ “Bën kaq nxehtë, sa Toka rrotullohet më ngadalë…”
