Në jug të Gjeorgjisë, buzë lumit Kura (Mtkvari), ndodhet një nga mrekullitë më të rralla arkitekturore të Mesjetës: manastiri shpellor i Vardzias. Ky kompleks i gdhendur në shkëmbin e malit Erusheti është një simfoni guri, dritash dhe historie që mban gjallë kujtesën e shekullit XII, kohës së mbretëreshës legjendare Tamar të Gjeorgjisë.
Në shikim të parë, Vardzia duket si një qytet i humbur në shkëmb, por në thelb është një manastir i gdhendur me dorë në zemër të malit, i përbërë nga qindra shpella, tunele dhe dhoma të ndërlidhura, të shpërndara në mbi 13 nivele që ngjiten deri në 500 metra lartësi.
Fillimisht, projekti nisi si një fortesë mbrojtëse, për t’i bërë ballë pushtimeve të kohës, por me kalimin e viteve u shndërrua në qendër monastike dhe shpirtërore. Brenda labirinteve të saj ndodhet Kisha e Fjetjes së Virgjëreshës, e stolisur me afreske të rralla që datojnë nga fundi i shekullit XII. Këto afreske janë ndër veprat më të çmuara të artit mesjetar gjeorgjian, ku shfaqet edhe vetë mbretëresha Tamar – një ndër gratë më të fuqishme të historisë së Lindjes së Mesme.
Në kulmin e saj, Vardzia ishte një qytet nëntokësor i gjallë, ku strehoheshin deri në 50 mijë banorë, murgj, banorë vendas dhe refugjatë që fshiheshin nga pushtimet mongole. Nga jashtë, faqja e gurtë e malit shfaqet si një mozaik dritash dhe hijesh, ndërsa brenda të çon në një univers të heshtur, ku arti, besimi dhe arkitektura ndërthuren në një harmoni gati mistike.
Edhe sot, pas gati 900 vjetësh, Vardzia vazhdon të mbetet një prej monumenteve më mahnitëse të trashëgimisë gjeorgjiane, një dëshmi se edhe guri mund të frymojë kur është prekur nga vizioni dhe dora njerëzore.
ObserverKult
Lexo edhe:
SI E ZBËRTHEU NIÇJA TË MIRËN DHE TË KEQEN NË “GJENEALOGJINË E MORALITETIT”?
