Nga Gjergji Mihallari
Gjumi e kishte mposhtur më në fund. E vuri përposhtë, nën pushtetin e tij të plotë. Lodhjen e kishte të ngjitur edhe tek pjesa më e parëndësishme e trupit. Kishte qënë një ditë gjithë tension. Nga ora nëntë e mëngjesit i kishte telefonuar i ati.
-Ajde më ço në spitali, -mezi kishte dëgjuar zërin e dobët të tij. -Nuk jam mirë!
Kishte marë lejë dhe shpejt ishte drejtuar për në shtëpinë atërore. Prej disa muajsh, i ati kishte pasur probleme me shëndetin. Një dobësi e përgjithshme për qënien e tij. Ai që deri në fund të muajit maj, nuk kishte lënë punë pa bërë me fuqinë e një dyzetveçari. Kishte krasitur rrushtë, pemët frutore, punuar tokën për të mbjellë domatet, piperkat dhe kastravecët. Qepët dhe disa rreshta me hudhra ishin mbjellë më shpejt. Krastitjen e pemëve frutore dhe hardhive e kishte kryer në katër shtëpitë e boshta, të djemve dhe të dhëndrit, që ishin emigrantë në tokë të huaj. Teksa merrej me kopshtin dhe mbillte perimet, e shoqja i thoshte të mos mbillnin shumë fidanë, pasi prodhimi shkonte kot.
-Të ketë bollëk, -i shqiptonte të shoqes. -Të hanë e ngopen fëmija grua. Të mos ju qajë syri për asgjë. Harrove si i kemi rritur këta tanët?
-Eh si ta harroj! -ia kthente ajo. -I kemi rritur me mundime. Si të harroj Kolin që flinte në arkën e duhanit dhe Benin në këmbët e mia…
Por qëlloi që ajo mbjellje të ishte e fundit në jetën e tij. Të mos u gëzohej mbërritjes së nipërve e mbesës nga larg.
Qëlloi flamë-pandemi. U mbyllën kyfijtë. U mbyll edhe ai në vetvete.
-Do të vdes, -i kishte shqiptuar shpesh të shoqes. -Do vdes pa parë nipërit!
-Mos fol budallëqe,-ia priste ajo.-Do t’i shikosh, do t’u hash edhe dasmën!
Thonë se ligështia zë vend shpejt brenda trupit. Ai e lëshoi veten, u tkurr ajo ndenjë gëzimi me të cilën e merrte jetën. Ngadalë filloi t’i humbasë oreksi, pastaj muskujt filluan t’i dobësohen. U mbyll brenda shtëpisë. Zuri të qëndronte shumë gjatë shtrirë në divan. Edhe nëse lëvizte nga shtrati, lëvizte për të shkuar në banjë. Nuk filloi të dilte nga klubi në qëndër të fshatit, ku shkonte shpesh për të pirë kafe apo ndonjë gotë raki, me pleqtë e tjerë.
Dukej sikur biseda e bashkëmoshatarëve të tij do ta veremoste më tepër. Ishin të gjithë pleq të ngelur vetëm në shtëpi, me bashkëshortet e tyre plaka. Fëmijët u kishin marrë rrugët e botës. Fshati me tremijë e ca banorë, ishte mbledhur sa një grusht. Aq shumë u tret ai, sa disa vjet më parë, ishte mbyllur edhe shkolla tetëvjeçare, shkolla që në vitet e sistemit të përmbysur, numëronte mbi shtatëqind nxënës.
I biri filloi t’i fliste. Përse e lëshon veten kështu, do të kalojë kjo flamë dhe do t’i shikosh dhe takosh të gjithë, ia përsëriste shpesh. O baba, po vazhdove të mos hash dhe mos lëvizësh do dëmtosh veten! E shpuri disa herë për vizita dhe analiza në klinika dhe spital. Edhe mëngjesin e kësaj dite, pothuajse gjithë ditën e kaloi me të atin në spital. I bënë analiza, grafi, skaner, gjithçka që të mund të mësonin shkakun e tretjes së tij.
Mbasditen e vonë, kryemjeku i kishte thënë se parametrat dhe treguesit e analizave ishin disi poshtë gjendjes normale, por nuk mund të përbënin rrezik për jetën. Shpjere babain në shtëpi, e kishte mbyllur mjeku bisedën, nesër do të konsultohem edhe me një mjek tjetër dhe do të them se çfarë kure ilaçesh do të përdorim.
Vetëm se e nesërmja ishte fundi. Pas mesnatës, njëzet minuta pasi dymbëdhjeta kishte kaluar, zilja e celularit e zgjoi nga gjumi, që nuk kishte shumë që e kishte mposhtur.
-Alo! -shqiptoi.
-Eja lart! – dëgjoi një zë nga krahu tjetër i linjës.
-Eja lart tek babai! –ishte xhaxhai. Nuk ia kishte njohur zënë.
Të atin e gjeti të shtrirë tek divani i tij. E ëma ishte ngurtësuar në divanin tjetër. Gati e pa jetë edhe ajo. Xhaxhai kishte ndezur një cigare. Ai u afrua pranë të atit. E preku në ballë. Ishte i ngrohtë. Dukej sikur po flinte shumë qetë. Ndezi çakmakun dhe e afroi pranë hundës së të atit. Flaka nuk u drodh.
-O ba, o ba! – filloi të shqiptojë. Një grusht lotësh të mbledhura në fyt, si lëmsh, shpërthyen syve. I mori dorën të atit, e vuri mbi faqen e tij. Ajo ishte e butë, e ngrohtë…
Po bënte gati valixhen me teshat dhe sendet, që i duheshin për jetën si konviktor. I kishte dalë e drejta e studimit për në Universitet. Do të duhej të nisej për në Tiranë me autobusat e orës tre të natës. Kishte mbaruar shkollën e mesme, kishte mposhtur errësirën e galerive të minierës, gjatë kohës së pushimeve verore kur punonte aty, kishte fjetur në mal, nuk kishte pasur frikë kur kishte ndeshur edhe egërsira, por… të bënte rrugën në këmbë nga fshati deri në qytet natën, për çudi, një frikë e pa shpjegueshme e pushtonte.
Dridhej sikur t’a kishin zënë ethet e gushtit. Nëse i thoje të shkonte në pyllin më të errët në mesnatë, nuk nguronte. Por nëse ia përmendje se duhej të përshkonte rrugën nga fshati në qytet natën, edhe sikur sapo të kishte zbritur muzgu, ai mahitej.
I priteshin gjunjtë, nuk kishte fuqi. Ishte një shkak i kësaj frike. Rruga dredhonte në afërsi të varrezave. Sa kishte dëgjuar, në biseda me shokë, por edhe vetë vdekja si ndjesi e groposte tërësisht në mendime dhe veprime. Këtë frikë të tij, sikur e kishte pikasur i jati.
Atë natë që atij do t’i duhej të bënte rrugën për në qytet, për t’u nisur në shkollë, babai nuk e la vetëm. I ati ishte kthyer nga turni i dytë i punës në minierë dhe nuk ishte shtrirë për të fjetur. Kishte ngrënë bukë dhe ishte mbështetur pas minderit, në pritje që të afrohej ora, kur duhej të niseshin për rrugë drejt qytetit.
Nata ishte e kthjellët, me një qiell të mbushur plot yje. Natë gushti. Ende në frymëmarjen e saj ndihej i nxehti përvëlues i ditës. Kishte përqafuar të jëmën dhe bashkë me të jatin ishin drejtuar qytetit. Valixhen e rëndë, megjithëse pati kundërshtuar fort, nuk mund t’a shkëpuste nga dora e të atit. Ndërsa dorën tjetër e kishte ndierë të mbështetur mbi supe.
-M’u rrite bir! -kishte thënë atë natë i ati.
Ai kishte heshtur. Ta mohonte rritjen natyrore, nuk kishte kuptim logjik. Kishte mbushur tetëmbëdhjetë vjet. Shokët e tij po shkonin ushtarë. Të pohonte, kishte një ngërç të brëndshëm që e pengonte. Ngërçi i frikës që të përshkonte vetëm atë copë rruge që dredhonte ngjitur me murrin e varrezave të qytetit. Edhe pse u mundua tepër të mos ketë shfaqjen e ndjenjës së frikës, kur u afrruan tek ajo pjesë rruge, e tradhëtoi trupi i tij. Dridhjet u bënë të kapshme edhe për pëllëmbën e dorës të atit, mbështetur supeve të tij.
-Ma jep dorën biri im, -kishte shqiptuar i ati, duke ia shtërnguar pëllëmbën e dorës.-Mos ki frikë! Më ke mua pranë! Do më kesh përherë pranë!
Vetëm se ekzistenca e qënies humane, nuk vazhdon në përjetësi…
Kortezhi u drejtua drejt varrezave. Makina që trasportonte të vdekurin ndali përpara kishëzës në hyrje të varrezave. Pas kryerjes së rriteve fetare, ai dhe disa burra të tjerë, vendosën arkivolin mbi supe. Ato çaste, atij iu duk se mbante gjithë peshën dhe barrën më të rëndë të jetës, sikur mali mbi fshat kishte lëvizur dhe zuri vend mbi supet e tij. Shpirti i rënkonte, dhe lotët shfrenin dufin e dhimbjes. Brenda asaj kase të drunjtë po mbyllte njeriun e tij të dashur, forcën dhe arsyen e drejtë të mendimeve të tij…
-Do më mungojë dora jote mbi sup, fjala jote, këshilla jote… -shqiptoi nën zë, teksa me pëllëmbë hodhi një grusht dhe mbi arkivolin e të jatit. Do t’i mungonte siguria, pasi ende e ndiente veten të parritur ndaj atit. Përherë për prindin fëmija është fëmijë, edhe pse fëmija vetë bëhet prind.
-Lamtumirë baba!
(“Ati”, tregim i shkëputur nga libri me tregime “Ah, kjo stinë e mërzitshme” i Gjergji Mihallarit )
ObserverKult
Lexo edhe:
GJERGJ MIHALLARI: TI EJA, EJA KËTË NATË…
Ti eja,
eja këtë natë,
fshehtas syve të nënës,
syve të botës
të luajmë marrëzinë e çmendurisë…
Ti eja,
eja këtë natë
të rizgjojmë ëndrrat
e vyshkura,
të rihapim portat
e ndryshkura…
Ti eja,
eja këtë natë,
Poezinë e plotë mund ta lexoni KËTU:
ObserverKult
