E shihte për herë të parë të birin 4-vjeçar që kur ishte arrestuar, para një viti e gjysmë.
Mendonte se po e shihte për herë të fundit pasi gjykata, disa ditë më parë, kishte vendosur dënimin me pushkatim.
Emocionet e forta të një takimi, ku babai nuk di çfarë t’i thotë fëmijës dhe lutja e pafajshme e fëmijës “Hajde, more babi, në shtëpi se më ka marrë malli”.
Lutja që e shembi burrin që, deri në atë kohë, nuk iu ishte dorëzuar lotëve.
Në librin me kujtime “21 vjet burg komunist”, Kalakulla tregon takimin që mendonte se ishte i fundit, me bashkëshorten dhe të birin.
Nga Uran Kalakulla
-Çohu, se të kërkojnë!
-Kush më kërkon?
-Nuk e di, por të kërkojnë. Çohu!
-Pa më thënë se kush e pse më kërkon, as nuk çohem dhe as nuk vij!-iu përgjigja me vendosmëri.
E dija se nuk më kërkonin për të më ekzekutuar. Ishte paradite. Ora ishte rreth dhjetë. Pastaj, për atë punë nuk vinte kapter Rustemi. Aq më shumë që ai ishte vetëm. Vinin të tjerë.
-Çohu, mor jahu, se kështu e kam urdhrin!
Mendova një çast dhe u ngrita në këmbë. Mendova se ai nuk kishte asnjë faj në këtë mes.
Ai ishte vetëm një copë vegël e bindur në dorë të tjetërkujt. Kishte zgjedhur atë rrugë për të nxjerrë bukën e kalamajve dhe aq. E ndoqa pas, gjithnjë me duar të lidhura.
Te dera që ndante korridorin e gjatë të birucave me një korridor më të vogël të zyrave të atjeshme të hetuesisë, pashë siluetën e një oficeri Sigurimi (siç dukej nga uniforma).
Ndjeva se m’u shtrënguan nofullat vetvetiu dhe balli m’u vrenjt. Kush të ishte ky dhe pse më kishte kërkuar?
Si nëpër të, m’u duk kur iu afrova afër se atë fytyrë të thatë e antipatike diku ma kishte zënë syri në ato ambjente të zymta.
Por me të nuk kisha pasur punë asnjëherë. Cili ishte vallë ky tip?
Kur u afrova fare afër, ai nisi të flasë me një zë të dridhur, duke iu marrë goja:
-Shiko, -më tha gati duke belbëzuar në dialektin shkodran,-ke me ba takim me familjen!
-Takim?!
-Po, takim.
Nuk di si më erdhi. Ndjeva një tronditje të madhe në shpirt. Ndjeva se në gjoks zemra nisi të më rrahë më me vrull.
Ndodhi si me një stuhi të papritur në sipërfaqen e shtruar të detit.
Sikur një shakullimë e ngriti lart ujin e qetë e të ndenjur, duke e sjellë si vorbull gjigande nëpër ajër; me miliarda stërkala gjithë shkëlqim e dritë, u përpoqën përreth. Isha mësuar me gjendjen time.
Shtresimi i zymtë, tashmë kishte zënë vend të qëndrueshëm në shpirt. I isha nënshtruar fatit tim dhe nuk prisja asgjë të re, veç vdekjes.
Fjalët e oficerit sikur qenë një tërheqje e vrullshme nga buza e varrit drejt fushës së jetës. Dhe kjo lëvizje nuk ishte pak. Megjithatë, arrita të mbledh disi veten dhe e pyeta oficerin që kishte gradën e kapitenit të parë:
-Po kush ka ardhur në takim?
-Nuk e di me siguri, por më duket gruaja me djalin.
Bobo, ç’tronditje e re për zemrën time! Kishte qenë gjithmonë një ëndërr, që nga dita e parë e birucës, t’i shihja dy qeniet që, pas nënës, ishin më të dashurat e jetës sime.
Ato ishin për mua si dielli dhe hëna; që zbukuronin “qiellin” tim të jetës; që i jepnin atij dritë e bukuri, i jepnin tamam kuptim ekzistencës sime.
Kisha shumë mall. Sepse edhe ditën e arrestimit, nuk i kisha në shtëpi, por në Shkodër, prej më shumë se dy javësh.
Prandaj, mezi po e përballoja hovin gjithnjë në rritje të një malli plot dhimbje.
Duke më parë kështu të tronditur, oficeri vazhdoi të belbëzojë; gjithnjë me një zë të dridhur e duke i ngecur herë pas here fjala në grykë, a thua se ishte ai në rolin tim dhe unë në të tijin:
-Ndigjo! Nuk di se ku kanë marrë leje nalt, por mos harro se takimi asht i shkurt. Ti e kupton se takime si kta janë fort të rrallë e të veçantë.
-E kuptoj!-iu përgjigja thatë. Por ai vazhdoi në të tijën:
-Dhe mos i kallxo se je i dënuem me vdekje.
-Gjepura! Pse nuk e ka marrë vesh ime shoqe? Në mos past kund tjetër, e ka marrë vesh prej avokatit.
-Po, besa, njashtu ka me kenë, veç ti mos…
-Zoti kapiten, mos më mëso mua se si të sillem në këtë rast, por po të eci fjala, eja shpejt ta kryejmë këtë punë. Mos e mundo shumë familjen time të presë…
Kapiteni nuk e zgjati më. Dha urdhër të më çojnë në vendin e takimit. E, domosdo, erdhi edhe ai me mua.
Vendi ishte në oborrin me bar, mes burgut dhe vazhdës së birucave. Më vuri në një si kthesë muri, sikur donte të më fshihte nga dikush dhe më tha të prisja atje. Ishin vërtet çaste tronditëse dhe unë isha gjithë sy e vesh.
Pas pak, vura re një palë këmbë të vogla, të veshura me këpucka të badha që po afroheshin me çape të lehtë, drejt vendit ku më kishin lënë.
Dhe…para syve m’u shfaq i tëri shpirti im i vogël, djali im i adhuruar, për të cilin harroja tërë botën; me të mirat e të këqijat e saj. I dola përpara.
Një fytyrë e vogël, e qeshur; me syçkat e bukura ngjyrë mjalti; me ato buzkat e njoma e të kuqe si gonxhe trëndafili; me atë hundën e vockël çip përpjetë, gjithë lezet; ashtu i bardhë dhe i njomë, si çdo fëmijë. E kisha lënë dy vjet e gjysmë. Tani ishte katër vjeç.
Më pa edhe ai dhe u turr drejt meje gjithë gaz. Unë e rrëmbeva në krahët e mi dhe e pushtova fort-fort, duke e mbytur me të puthura e duke i marrë erë me afsh si një luleje në shpërthim e sipër.
Më kishte përqafuar edhe ai dhe po më shtrëngonte e puthte me mall, pa u bërë merak se mjekra ime e parruar mund ta shponte.
Pas tij erdhi ime shoqe. Sado që e lënduar në shpirt, prapë ishte e re dhe e bukur, si ajo.
Një bukuri fisnike, e veçantë, e natyrës së saj, e racës së saj. Si bukuria e një vjollce në lulëzim.
Ishte një bukuri e heshtur, e përvuajtur, me një sjellje të theksuar modestie dhe serioziteti, siç ishte dhe natyra e saj e vërtetë.
U përqafuam me mall, shumë mall, por pa e lëshuar djalin nga krahët. Unë kisha ndezur një dreq cigare që më parë dhe ajo duke parë gjurmët e prangave mbi duart e mia, nisi të m’i fërkojë me dhimbshuri, por ndeshi në cigaren dhe iu dogj pak dora. Megjithatë, s’e bëri veten aspak. Pastaj nisa bisedën me djalin, që të dëgjoja cicërimën e tij dhe fjalët që dinte t’i rendiste aq bukur, me gjithë miturinë e vet.
-O, sa rroba të bukura që i paske këto të bardhat marinare, xhani i babit! Kur të vijë dimri, këtë radhë do të të blejë babi një palë rroba marinare blu, me pantallona të gjata, të bukura. Mirë?
-Ah, more babi,-ma ktheu vogëlushi im,-rroba kam plot, më ka blerë mami, nuk kam më nevojë, por hajde, more babi, në shtëpi, se më ka marrë malli shumë-shumë për ty!
Unë e di si e përmbajta veten. Fjalët e djalit m’u ngulitën në mendje në një mënyrë të tillë që s’i kam harruar sot e kësaj dite, kur kanë kaluar 35 vjet. Janë disa gjëra, ngjarje e fjalë në jetën e njeriut që zënë rrënjë në mendje e shpirt dhe s’i shkul që andej asgjë, veç vdekja.
Ime shoqe, nga ana e saj, u mundua, e shkreta, të më jepte kurajo, duke më thënë se nuk kishin humbur të gjitha shpresat, se isha i ri dhe “faji” im s’ishte kushedi se çfarë.
-Mirë, mirë,-ia ktheva unë me qetësi,-ti mos u mërzit, pa unë u mësova me këto punë. Gjithsesi, dua të të lë nja dy porosi, si punë amaneti, se nuk i dihet, ndaj t’i kesh parasysh.
Ti je e re dhe, në shkofsha unë, ke të drejtë të bësh si të duash, qoftë edhe sikur dënimi të më kthehet 25 vjet burg.
Por kërkoj prej teje vetëm dy gjëra: të ruash nderin dhe dinjitetin tënd, gjë për të cilat kam pasur e kam ende besim dhe, së dyti, të mos ma lësh djalin të heqë keq.
Takimi nuk zgjati shumë. Na ndanë. Time shoqe e hoqën mënjanë dhe më morën mua. Vetëm atëherë vura re se rreth nesh nuk ishte vetëm ai kapiteni shkodran, por edhe nja pesë a gjashtë kapterë, me kallashnikovë ndër duar.
A thua se unë kisha krahë dhe do fluturoja mbi muret e larta kala të burgut! Duket, sigurimsat kishin frikë edhe nga një gjysmë i vdekur.
…Kur u ndava me familjen, para se kapter Rustemi të më vinte sërish prangat dhe të më përcillte për në “dhomën time të vdekjes”, kapiteni më tha:
-Bravo të qoftë, u tregove tamam burrë dhe e mbajte veten siç duhet!
Çuditërisht, ai m’u duk shumë i emocionuar. Nuk pata kohë t’i them ndonjë fjalë, se ai shtoi:
-Bravo i qoftë edhe sat shoqeje, që u tregua edhe ajo burrneshë. E bani ferk se asht e motra e Myzafer Pipës.
Fjalët e tij të fundit më bënë ta shihja në çast me vëmendje kapitenin shkodran. Dhe menjëherë mendja më shkoi se ai, si shkodran që ishte, e dinte fare mirë fundin vërtet tragjik, por edhe heroik të vëllait të madh të sime shoqeje. Për herë të parë e ndjeva me të vërtetë veten krenar dhe m’u mbush gjoksi me frymë.
Pastaj mora rrugën për në “varrin tim të hapur”, por nuk ndenja dot pa e ngacmuar kapter Rustemin për emrin e atij kapitenit. Ai ma tha, por, për dreq, emri më ka “fluturuar” nga kujtesa. Mbaj mend vetëm mbiemrin, Kraja.
Dhe thashë me vete: “A ka se si të ketë mes këtyre sigurimsave edhe nga ata që dinë ende të çmojnë nderin dhe burrërinë e Myzafer Pipës?”
E vërteta është se në gjithë periudhën e arrestimit, hetuesisë dhe dënimit tim, vura re se edhe hasmi, pavarësisht nga ana e jashtme, njeriun e ndershëm, serioz e me dinjitet përpiqet, gjithsesi, ta respektojë. Dhe ky qe një mësim i madh për mua.
Kur u ktheva në birucë në shpirt kisha ende imazhet e dashura të gruas e djalit dhe më kujtoheshin imtësisht e me besnikëri të plotë të gjitha fjalët, deri edhe intonacionet e zëra të tyre, sikur ta kisha trurin një magnetofon të cilësisë së lartë.
Ndjeja se, shpirtërisht, po rëndohesha gjithë e më shumë, nga çasti në çast dhe e githë qëndresa ime e deri pak çasteve më parë po shkrihej me vrull si një copë akulli nën rrezet përvëluese të mesit të verës.
U platita përmbys mbi dërrasat e birucës…dhe, atëherë, më plasi një vaj që s’e kisha provuar që nga koha e fëmijërisë, kur më kishte vdekur im atë.
E gjithë vuajta shpirtërore, i gjithë dufi, keqardhja për të dashurit e zemrës dhe pse jo, edhe për jetën time ende të re, u mblodhën dhe shpërthyen qëndresën, e shpartalluan kurajon e guximin e deritanishëm; ashtu siç ndodh me ujin e një pellgu të madh kur shpërthen digën që e mban nën fre dhe vërshon me vrull e zhurmë të madhe drejt rrjedhës së tij të natyrshme.
Dhimbsuria për fëmijën dhe shoqen e jetës qe shumë herë më e madhe se ajo për veten, megjithë moshën time të re. E, për këtë, jam krejt i sigurt!/kujto.al
ObserverKult
Lexo edhe:
USHQIMI I KOMUNISTËVE QË U JEPEJ TË BURGOSURVE ME ILAÇE QË SHKATËRRONIN AFTËSITË MENDORE DHE RIPRODHUESE…
Tanush Kaso rrëfen për haluçinacionet që nisën ta mundonin prej ilaçeve të hedhura në supë gjatë periudhës së hetuesisë. Por nuk kanë qenë vetëm mendjet dhe trupat e të arrestuarve, që komandoheshin nga diktatura me anë të këtyre medikamenteve. Një rrëfim tronditës për metodat dhe shkallën e kontrollit të shtetit mbi qytetarët dhe veçanërisht të dënuarit politikë, gjatë regjimit komunist…
Ka qenë një kohë, aty nga fillimi i viteve ’60, kur Sigurimi i Shtetit zëvendësoi torturat mesjetare të përdorura gjatë hetuesisë, me disa të tjera që ngjanin më shumë si produkt i shekullit XX. Sigurisht, torturat barbare fizike nuk u përjashtuan nga trajtimi i të arrestuarëve, por siç thotë Tanush Kaso, një ish-i dënuar politik, ato rezervoheshin për persona të veçantë, ndërkohë që për shumicën, ishin bërë të modës, presionet psikologjike dhe medikamentet e mjekësisë kriminale.
Tekstin e plotë mund ta lexoni KËTU:
ObserverKult
