Laika, një miks i Husky-it siberian me terrier, është qeni i parë që ka bërë rrotullimin rreth orbitës së tokës, më 3 nëntor 1957. Laika ishte e destinuar të vdiste, pasi nuk kishte asnjë mundësi për t’u kthyer Satellite-2 në tokë. Teknologjitë për misionet e kthimit të hetimeve të hapësirës nuk ekzistonin në atë kohë.
Si u zgjodh Laika?
“Nëntë rrathë rreth Tokës e bënë Laika astronautën e parë në botë, e cila u sakrifikua për t’i bërë misionet e mëvonshme hapësinore të suksesshme,” tha biologia ruse Alilia Kotovska, e cila është krenare për punën e saj si trajnere e Laikas.
Përpara Laikës, kishte disa përpjekje me qen të tjerë që fluturuan për disa minuta vetëm për t’i bërë shkencëtarët të zbulonin se si ia dilnin me gravitetin zero. Megjithatë, Laika ishte qeni i parë që u dërgua në hapësirë.
Në mënyrë që qentë të përshtateshin me kapsulën e presionit, e cila është vetëm 80 centimetra e gjatë, Kotovskaya i stërviti duke i zhvendosur në kafaze gjithnjë e më të vogla çdo disa ditë. Qeni do ta kalonte testin edhe nën një centrifugë, e cila stimulon fuqinë e lëshimit të satelitëve, por edhe zhurmën.
Nga të gjithë kandidatët e tjerë, Laika, një vajzë trevjeçare nga rrugët e Moskës, i kaloi më së miri testet.
“Ne zgjodhëm femrat sepse ato nuk duhet të ngrenë këmbët për të urinuar dhe kështu të zënë më pak hapësirë. Ne zgjodhëm endacakët sepse janë më të shkathët dhe nuk kërkojnë shumë”, thotë Kotovskaya, duke shtuar se qentë duhej të ishin fotogjenikë.
Atyre iu dhanë edhe emra bukurtingëllues për qëllime propagandistike.
Emri Laika vjen nga fjala ruse që do të thotë “leh”.
Kotovskaya thotë se Laika kishte një karakter të jashtëzakonshëm, përshtatshmëri dhe pikëpamje inteligjente-kurioze dhe shton se mbrëmjen para misionit, të gjithë anëtarët e ekipit shkuan për t’i thënë lamtumirë Laikës.
“Ne e dinim që ajo do të vdiste gjatë fluturimit, kështu që nuk kishte asnjë mënyrë që ta ktheja. Shkova për ta vizituar, i kërkova të na falte dhe qava herën e fundit që e përkëdhela”, thotë Kotovskaya.
Një ditë më vonë, Laika u nis në udhëtimin e saj pa kthim.
Sateliti Sputnik u lëshua në orën 5:30 të mëngjesit me orën e Moskës nga Kazakistani dhe në fillim gjithçka dukej se po shkonte sipas planit.
“Gjatë fluturimit, zemra e Laikës u përshpejtua shumë dhe u kthye në normalitet vetëm pas tre orësh. Dhe pastaj papritmas gjatë orbitës së nëntë rreth Tokës, temperatura në kapsulë filloi të kërcejë ndjeshëm dhe arriti në 40 gradë Celsius, për shkak të izolimit të pamjaftueshëm nga dielli.”
Edhe pse kishte shpresë se Laika do të qëndronte gjallë për të paktën 10 ditë, ajo vdiq nga goditja e nxehtësisë dhe dehidratimi vetëm disa orë pas nisjes.
Pavarësisht kësaj, radio sovjetike vazhdoi të raportonte për “shëndetin e mirë” të Laika, e cila u bë një heroinë globale.
Sipas versionit zyrtar që Moska i qëndroi për një kohë të gjatë, Laika vdiq nga helmi që u fut në ushqim në mënyrë që të mos digjej kur kapsula të rihynte në atmosferë.
“Sputnik” shpërtheu në atmosferë më 14 prill 1958, mbi Antile. Laika kishte ngordhur prej muajsh atëherë.
Çfarë ndodhi në të vërtetë me Laikën?
Gjatë ngritjes, pulsi i saj arriti në 260 rrahje për minutë, një shifër që tejkalon normën tre dhe shkalla e frymëmarrjes u rrit katërfish deri në pesëfish. Megjithatë, kur kapsula kaloi në zonën e gravitetit zero, të gjithë treguesit truporë u kthyen në normale.
Në orët e para të fluturimit temperatura varionte nga 10 në 38 gradë celsius, arriti në 42 gradë shtatë orë më vonë.
Pajisjet e bordit të satelitit kishin disa probleme gjatë ditës së parë të fluturimit dhe të dhënat telemetrike filluan të vonoheshin derisa arrinin në kontrollin tokësor të misionit. Por eksperimentet me qentë e tjerë në tokë nxorën një përfundim se Laika vdiq brenda pesë deri në shtatë orë pas fluturimit.
Trupi i karbonizuar, së bashku me kapsulën u rikthyen në atmosferën e tokës, më 14 prill 1958.
Shkaqet e vërteta të ngordhjes së qenit “Laika”, ishin fshehur nga autoritetet e ish-Bashkimit Sovjetik deri në vitin 2002, kur u raportua se “oksigjeni brenda në kabinë kishte përfunduar ditën e gjashtë të fluturimit”. Një tjetër e pavërtetë nga autoritetet e dikurshme të ish-Bashkimit Sovjetik rezultoi se “e kishin vendosur në gjumë, para se oksigjeni në kabinë të mbaronte”.
Më 11 prill 2008, autoritetet ruse ndërtuan një monument të Laikës, në kompleksin e Institutit Qendror të Kërkimeve të Forcave Ajrore ruse, ku qeni u përgatit për fluturim. Ajo “tregon” qenin Laika duke qëndruar para një rakete gati për fluturim.
Përgatiti U.V/ ObserverKult
lexo edhe:
E frikshme: 40 milionë njerëz mund të vdesin deri në vitin 2050 nga ato që quhen super-bakterie
