Traktat për fjalorin e padukshëm të botës
Nga Ismail Syla
Fjala që bie
Rënia është forma më e lashtë e komunikimit. Para se të kishte zë, para se të kishte fjalë, kishte rënie. Pika që bie, guri që rrëshqet, fryma që zgjatet, që të gjitha janë shprehje të një gjuhe që nuk ka nevojë për gojë.
Në çdo rënie ndodh një fjalë që nuk shqiptohet, por ndjehet. Sepse, rënia është mënyra e botës për të treguar peshën e saj, për të kujtuar se çdo gjë që ekziston duhet të zbresë për të pasur kuptim.
Kur bie diçka, ajo nuk zhduket, por e përkthen ajo veten në një gjuhë tjetër. Rënia është përkthimi i dritës në gravitet, i lartësisë në kuptim, i frymës në trup.
Dialekti i ujit
Askush nuk e flet gjuhën e rënies më bukur se uji, ngase ai bie pa britmë, pa kundërshti, pa humbje dinjiteti.
Çdo pikë shiu është një fjalë e qetë që thotë: “Edhe rënia mund të jetë formë e bukurisë.”
Uji e flet këtë gjuhë me gramatikë të butësisë. Ai bie për të ringjallur, jo për të thyer, për të kujtuar, jo për të ndëshkuar.
Në çdo rënie shiu ndodh një shprehje e përbashkët midis qiellit dhe tokës, një fjalë që kuptohet njësoj në të dy gjuhët: rënia është bashkim.
Rënia e ujit nuk është dënim, por akt dashurie: mënyra si qielli përkulet mbi botën pa u dorëzuar.
Gramatika e heshtjes
Rënia nuk përdor folje, por ritme. Ajo nuk ka gjini, nuk ka numër, është njëjës i përjetshëm. Fjalori i saj është bërë nga pauzat, nga pesha, nga fryma që pushon.
Në këtë gjuhë, çdo objekt që bie është një fjalë në zgjedhë të vetën: gjethe që bie – përshëndetje, guri që bie – pohim,
pika që bie – prekje, njeriu që bie – kujtesë.
Por në thelb, çdo rënie thotë të njëjtën gjë: “Nuk mund të qëndroj gjithmonë lart.”
Në këtë pranim që s’është dorëzim, por realizëm, qëndron morali i rënies, sepse vetëm ajo që bie, e di se çfarë do të thotë të ngrihesh sërish.
Sintaksa e trupit
Edhe trupi e flet gjuhën e rënies. Kur lodhet, përkulet, kur qetësohet, shtrihet, kur dorëzohet, bie. Në çdo rast, rënia është fjalia e fundit e trupit përpara heshtjes.
Në dashuri, rënia është përulja e dëshirës. Në dhimbje, ajo është shuarja e forcës. Në falje, është ulja e krenarisë. Në çdo rast, rënia është gramatikë e shpirtit që mëson kufirin.
Por nuk është fund. Në rënie, trupi gjen tokën, dhe toka është gjithmonë folja e ringritjes.
Morfologjia e dritës
Edhe drita bie. Ky është sekreti i saj më i thellë: ajo nuk ngjitet, por bie mbi botë si një shi i padukshëm.
Çdo rreze është një fjalë që bie në tokë për ta bërë botën të lexueshme.
Në këtë kuptim, rënia e dritës është fjalia e parë e krijimit. “Le të bëhet dritë” ishte urdhri i parë i një rënieje hyjnore. Dhe që atëherë, çdo rënie është jehonë e krijimit të parë.
Post scriptum i peshës që flet
Rënia nuk është rënie e e tatpjetë, por komunikim vertikal. Ajo nuk është humbje, por përkthim i lartësisë në përvojë.
Në fund, çdo gjë që bie, i flet tokës për qiellin, ashtu si çdo njeri që bie, i kujton botës se lartësia nuk është qëllim, por rrugë kthimi.
Rënia është poezia e gravitetit. Ajo nuk shkruhet, por dëgjohet në heshtje, kur diçka thyhet pa u humbur, kur një pikë bie dhe zhduket, duke lënë pas vetes vetëm një tingull të vogël kuptimi.
Prishtinë, 12 nëntor 2025
ObserverKult
Lexo edhe:
