Nga Josif Papagjoni
…Këto ditë në Prishtinë tek jam pjesë e eventit letrar “Poeti dhe aktori”, rëndom këmbejmë libra shoq me shoq. Një libër fijehollë as 50 faqe i Brikenë Ceraja-Beka, “Kambana e heshtjes”, ma ndali syrin këtij mëngjesi.
Një poeteshë nga Kosova thur një varg ku ti ndjen sa epimin drejt një ankthi të vazhdueshëm për të gjetur dritën, herë të fshehur, herë të vonuar e herë ngashnjyese, aq dhe epimin drejt vendeve e kthinave shpesh pa dritë, të pabëzajta, të trishta e me lagështi të shpirtit, aty ku frymon vetvetja, edhe kjo nën një përpëlitje drejt dritës për t’i ikur mugëtirës… Ja, këtyre shtigjeve e ndjeva vargun e saj.
Ajo luan me kujtesën, ka qejf peizazhet që shndërrohen në ndjeshmëri të hershme a të fundme, i pëlqen “diellnimi”, drita, hëna, deti dhe i rimerr këto në konotacione të përjetimeve të saj, jo rrallë si të vagëta, të turbullta, me një brengë të tretur diku tej në kohë apo një ankth, mall, dashuri, kujtim, që i rri përbri. Ajo i quan “kambanat” e shpirtit si kambanat e heshtjes.
Mbase ka të drejtë, sepse dëshpërimet dhe çastet e përjetimeve lirike kërkon t’i mbajë si gjethet e blirit mbi rotuare ku njerëzit ecin halleve të tyre në nxit e harresë. Janë kambana kur flaka e trupit i shuan flakët e qirinjve, ku “zbrazen shpirtrat nga vuajtjet” e ku “shpirtrat dehen me tymin e qirinjve”, sepse dashuria është një flakë edhe më e madhe, ngadhnjimi i vetë njeriut (Pa titull); kambana kur vdekja ikën kllapive të natës dhe trupi frymon nën pëlhurën e hollë të jetës (apo jetës së shpëtuar); kambana kur liria tërhiqet zvarrë dhe kthehet në mit (diç e munguar tashmë) dhe ku dashuri nuk ka më (Kurrë s’dashuruam).
Në poezinë e Brikenës vura re një pejzazh që ngarkohet me nënshtresa emocionesh shpesh të zymta, teksa përleshja mes erës dhe natës diku konotohet si loja e jetës me vdekjen… Ecja bashkë me ankthin pa atë djellëzim që mban ëndrrën gjallë, thotë ajo. Edhe të ikurve të dashur, fshehur nën hijen e llambës, dritë e diell don që t’u japë poetja aty thellë tokës ku prehen. Dhe… kur ecën me “andrrën për dore” atëbotë bora e akulli shkrijnë.
Pra, në kësi rastesh ndjenjat, edhe pse bubullojnë brenda shpirtit të plagosur, sikur duan të fshihen e të ngujohen ndën një vuajtje që harmon, teksa njeriu ikën kësaj jete në udhëtimin e tij të amshueshëm, dhe ti s’të mbetet tjetër gjë veçse një “ah” lamtumire, ndofta dhe pendese.
Andaj dhe poetes i duket se shpesh është me të ikurit e saj sa dhe me të gjallët, që vijnë si përfytyrime, hije, frymë, ndërsa “në pasqyrën e thyer pikturova sytë e tu”, portretin e vizatuar “ndër qelqet e thyera” (Pasqyrë e thyer). Një mall për nënën që mbush rrugët dhe një tufë lulesh të munguara, që kthehen në përdëllim për të parën dhe ngazëllim jete për të dytën, nyjëtojnë një emocion të bukur dhe një përfalje njerëzorë (Ato buzëqeshin nanë).
Brikena nuk ka vetëm peshën e dhembjes mbi vargjet e saj; ka dhe hove të brendshme, një këmbim emocionesh me njerëzit që e rrethojnë, biseda me kujtesën vetjake dhe atë historike, me luftën, me të vdekurit e dashur, me njerëzit e penës dhe politikës, me hakmarrjet dhe dhimbjet e shkaktuara nga pushtuesit që nuk shërohen, sado koha të ecë tutje, sepse haka e beja nuk shuhen.
Paçka se jeta nuk të jep atë që zemra do e koha “ta gris fustanin”, rishtazi njeriu e gjen udhën e përtëritjes me “shikimin drejt diellit”. Sepse kur dashuria e shpirti fshihen nën një guackë me ngjyra, aty ku njeriu don të diellnojë, aty liria, bukuria dhe paqja janë… (Me diellnu) Brikena flet shpesh e më shpesh për diellin, dritën. I pëlqen fjala “diellnoj”. Ashtu qoftë! Diellnoftë edhe vargu i saj librave të tjerë të pritshëm!
ObserverKult
Lexo edhe:
BRIKENË CERAJA-BEKA: RRUGËS ME KALLDRËM
