Duket se, megjithë ndërgjegjësimin e treguar në zgjedhjet e saj, Bassi nuk u shpreh kurrë qartë për çështjen e emancipimit të grave në letërsi dhe akademi. Pavarësisht nga atribuimi i disa komenteve për këtë, duket se ajo në përgjithësi preferoi të shmangte sa më shumë të ishte e mundur konsideratën e të qenit grua si një kusht i një natyre të jashtëzakonshme.
Mjafton të kujtojmë se vetëm 17% e grave të regjistruara në Universitetin Italian ndjekin një fakultet shkencor. Që nga viti 1903, kur Marie Curie ishte gruaja e parë që fitoi Çmimin Nobel në Fizikë, ka qenë 17 laureatë të Nobelit në të njëjtën disiplinë (572 burra). Globalisht, gratë përbëjnë vetëm 28% të studiuesve në STEM (Shkencë, Teknologji, Inxhinieri dhe Matematikë). Këto të dhëna nxjerrin në pah qëndrueshmërinë e një boshllëku të madh gjinor në lëndët shkencore. Pavarësisht hapave të pjesshëm drejt një përfshirjeje më të madhe, dhe megjithëse disa studime të Institutit Evropian për Barazi Gjinore tregojnë se një kontribut më i madh i grave në fushën studiomore STEM do të rezultojë në progres ekonomik dhe shoqëror, shkencat ende duket të mbeten një hapësirë mbizotëruese nga burrat.
Për tu kthyer e për të parë në zemrën e gjërave ose për ta thënë si Carlo Levi, “E ardhmja ka një zemër antike” dhe e tashmja nuk bën përjashtim në këtë kuptim. Laura Bassi, historia e së cilës është rizbuluar kohët e fundit, gjithashtu falë kontributit të çmuar të Marta Cavazza-s, ishte gruaja e parë në botë që zuri një karrige në katedrën e një universiteti. Përveç kësaj kishte një diplomë në filozofi dhe ka punuar si “profesore” universiteti nga 1732 në Bolonjë, në 1745 ajo u bashkua me Akademinë Benedictine, dhe në 1776 ajo themeloi kurset e para të Fizikës Eksperimentale në Institutin e Shkencave.
Në një botë shoviniste mashkullore, ajo e shkencave dhe akademive të shekullit XVIII, gratë nuk lejoheshin. “Një grua që njeh fizikën e Njutonit ose gjeometrinë analitike karteziane nuk do t’i bindet më burrit të saj dhe nuk mund të jetë një grua e mirë, ajo do të neglizhojë detyrat shtëpiake dhe nuk do të jetë një nikoqire e mirë, ajo do të lërë fëmijët e saj në duar mercenare dhe për këtë arsye do të jetë një nënë e keqe”, shkruan Cavazza. Megjithatë Bassi, grua dhe nënë, ishte duke provuar në jetën e saj të kundërtën. Figura e saj e parë midis grave në shkencë është bërë pothuajse mitologjike, në kuptimin klasik të termit. Laura Bassi, Hypatia e shekullit të 18-të, ka qenë një model që frymëzoi të gjitha shkencëtaret femra që e pasuan. Ndër “strategjitë” e miratuara nga Bassi për të realizuar ambiciet e saj në fushën akademike, pavarësisht nga vështirësitë që patjetër të jesh grua, Cavazza tregon për zgjedhjen e saj për t’u martuar. Ose më saktë, zgjedhja e mirë-konsideruar e burrit. Giuseppe Veratti, doktor dhe profesor i fizikës, një shoqërues që nuk është urzupues për karrierën e gruas së tij. Në këtë mënyrë, ndër të tjera, futet tema e bashkëpunimit, e afërsisë që mund të krijohet midis grave dhe burrave në ndërtimin e një ambienti më njehsues.
Duket se, megjithë ndërgjegjësimin e treguar në zgjedhjet e saj, Bassi nuk u shpreh kurrë qartë për çështjen e emancipimit të grave në letërsi dhe akademi. Pavarësisht nga atribuimi i disa komenteve për këtë, duket se ajo në përgjithësi preferoi të shmangte sa më shumë të ishte e mundur konsideratën e të qenit grua si një kusht i një natyre të jashtëzakonshme. Shumë më tepër sesa fjalët e saj, ishte në të vërtetë jeta dhe historia e saj që ofroi një frymëzim dhe një shembull për brezat pasardhës. Leximi i saj çon në një dëshirë për të rizbuluar të gjitha gratë që jetuan si ajo duke zgjedhur të mos flasin hapur, duke luftuar një revolucion të heshtur dhe pa vendosur një precedent të një rëndësie më të vogël.
BIOGRAFIA
Laura Bassi, e lindur në Bolonjë më 29 tetor 1711, ishte e diplomuara e dytë në Evropë. E formuar në shumë lëndë (biologji, matematikë, logjikë, filozofi, latinisht, greqisht dhe frëngjisht, auto-didakte), ajo u pranua në 1732 në Akademinë e Shkencave. Në të njëjtin vit ajo diskutoi dy teza në Universitetin e Bolonjës, duke marrë një karrige nderi të filozofisë për 500 lireta në vit, por ajo mund të jepte mësim vetëm në raste të caktuara. Çdo vit, Bassi i jepte disertacione Akademisë së Shkencave për temat nga më të ndryshmet. Falë autoritetit të saj shkencor, në 1776 asaj iu caktua pozita e profesores së fizikës eksperimentale në Institutin e Shkencave të Universitetit të Bolonjës./konica.al
