(Prekaz i Epërm, Drenicë)
Ish kanë ni çoban, burrë nja nizet vjeç. Aty afër ku i ruejke bagëtinë ni ditë u kall mali. N’midis t’zjêrmit qillon ni gjarpën e s’mujke me dalë pa u kallë. Nisi gjarpni me piskatë.
Djali, qi ish tuj kullotë aty afër gjanë, e niu gjarpnin, e muer ni shtagë t’gatë e ja zgati gjarpnit shtagën përte’ zjêrmit.
Gjarpni u avit e u kap për shtage edhe djali e çoi shtagën e e qiti n’kët anë ‘zjêrmit edhe e lshoi n’tokë. Kur pshtoi gjarpni, u gzue e i tha djalit:
-Ti, qi m’pshtove pej zjêrmit, lyp çka t’lypsh pare, se kam me t’i dhanë.
-Jo,-tha djali, -une nuk due pare. T’kam pshtue pse m’u ka dhimtë shpirti yt e s’t’kam pshtue për pare.
-Masi s’po do pare, -tha gjarpni-hajde te baba jem se ai t’ban çirak. Po mos lyp pare, veç lyp me t’i msue gúht e krejt mahlukatit.
Shkuen tu baba i gjarpnit e gjarpni i kallxoi babës vet qi çobani ja kish pshtue jetën. Gjarpni plak e dveti çobanin:
-Çka po don ti qi ma ki pshtue djalin? Sa pare po don?
-S’due pare, -tha çobani-veç me m’i msue gúht e tânë mahlukatit.
Gjarpni plak nuk mujke me ja kallxue gúht tjetërkujt se, n’qat dakik qi t’ja msojke gúht e mahlukatit, tjetërkujt, diske vetë. I tha çobanit:
-Gúht s’muj me t’i msue. Lyp çka t’duesh tjetër, po gúht s’muj.
Djali s’desht kurrgja tjetër e u nis me shkue tu gjaja qi i kish lanë vetun. Kur u kthye me shkue çobani, gjarpni i vogël i tha babës ‘vet:
-Ja po ja mso gúht çobanit, ja po shkoj e po hi n’zjêrm atje ku jam kanë, se ja kam dhanë besën çobanit, qi kam me i ba ni herë t’madhe, e ky s’po don tjetër sên sall me ja msue gúht. N’mos ja msofsh, une po digjna n’zjêrm.
Gjarpni plak s’pat shka me ba. E thirri çobanin edhe filloi me ja msue gúht e mahlukatit. Kur ja msoi, i tha:
-N’bafsh me i kallxue kuj qi i merr vesh gúht e mahluktatit, ti des sikur po des unë qi t’i kallxova ty. –Edhe n’ato fjalë gjarpni plak diq.
Çobani u kthye te gjaja. U ul n’ni vên e po rri. S’vonoi e qê po fluturojnë dy korba. Po i thotë njani tjetrit:
-Me kanë me ditë ky çobani e me shkue e me gropue ku â’karaxha tu hangër n’arë, shum pare i gján sa s’ja merr kuj mênja.
Çobani i njeu korbat kah folin, i muer vesh, i hodh sytë n’livadh ku ish karaxha dhe u çue edhe e nguli ni shtagë bash ku ke karaxha tuj hangër qi mos me e harrue vênin. U çue masanej, shkoi tu shpija e i tha vllaznive:
-Merrni do tarrakopa e çka ju duhet e hajdini se e di ku janë do pare.
I marrin mashkujt tarrakopat e kacijat e shkuen me çobanin. Kur mrrinë tu shtaga, çobani tha:
-Groponi, qitu!
Pak gropuen, ni metër, e duelën s’di sa qypa t’mushun plot me dukat. I kapën qypat e i çuen tu shpija. U banë zingjina. I nreqen shpijat, blenë çka paten nevojë, e martuen çobanin e ja muerën ni grue shum t’hieshme.
N’krye t’disa muejve shkoi grueja n’gjini te baba i vet. Mas sa dite çobani shkoi me e marrë gruen e me pru n’shpi. Muer atkinë me vedi.
Kur muer me u kthye pej shpije me gjith t’shoqen, çobani hipi n’at e grueja n’atki. Po shkojnë udhës. Ja mrrinë tu ni lloq.
Ati çpejtoi e duel sa ora n’at anë ‘lloqit. Hini atkija përmas n’lloq, po nuk po munet me dalë çpejt, po ma kadalë se ati nëpër lloq. Ati i tha:
-Pse po shkon kaq kadalë? A m’pave unë sa çpejt dola?
-Po, -tha atkija-t’pava. Ti e ke pasë kallaj me dalë me dy shpirta: ni shpirt tânin e ni shpirt t’zotnisë. Unë e kam ma zor.
-Pse e ki ti ma zor?-i tha ati.
-Se unë kam ngarkim katër shpirta: têmin, mazin n’bark-dy; zoja, tri, edhe thminë ngarkuet-qè, u banë katër shpirta. Për atâ unë u vanova.
Kur i niu kah folën, zotnija i muer vesh, iu ba qejfi e keshi se nuk e kish pasë ditë qi âsht e shoqja ngarkuet e pela barsë. Grueja e pveti t’shoqin:
-Allahile çka pate qi keshe?
Kurrgja, -i tha i shoqi.
-Jo, ti besa diçka pate se njeri s’keshet kot, i tha prap grueja.
Djali s’i kallxoi, se, me i kallxue qi i kish marrë vesh fjalët e atit e t’atkisë, diske.
Kur shkoi n’prâmje me ra n’sobë, grueja ja kish mshelë derën përmrèna me bravë e nuk e len me hi.
-Çilma derën, mori!-i tha i shoqi.
-Jo, ja kthei e shoqja.
-Pse?
-Sta çeli derën për pa m’kallxue pse keshe tu balta.
-Çilma ,mori, po t’tham!
-Jo, besa, veç ne ma dhash fjalën qi m’kallxon.
Çobanit po i vjen inati m’u kthye n’shpi e m’e marrë vesh mashkujt qi s’ja çeli grueja derën. N’anën tjetër s’mujke me i kallxue se e dike qi diske. Pá s’pá e i tha:
-Çilma derën se po ta jap besën qi nestra natjet t’kallxoj.
Grueja ja çeli derën e çobani hini e fjeti teri n’sabah. Kur u çue, prap po e dvet grueja pse kish keshë te balta.
-Unë paç me t’kallxue, -i tha çobani-po, sa t’kallxoj, unë des.
-Veç me m’kallxue çka keshe, -tha grueja e s’e muer n’sy hiç qi i shoqi kish me i dekë.
-Bimi ibrig e legen t’marr avdes se meniherë, sa t’kallxoj , do t’des, e barëm t’des me avdes.
Ky po merr avdes e knuesi po e sheh e po e din qi çobani don me dekë kur t’kallxon. Po flet me vedi n’guhë t’vet edhe po késh.
-Hej, more budallë! Une nizet gra i kam edhe, kur e gjâj ni kokërr kallamoq, u thrras t’tanët ,, Ko, ko, ko ko”, edhe t’vijnë t’tanat aty, at kokërr kallamoq qi âsht, e ha unë e ato s’bâjnë zâ hiç. E ti po do me e dhanë jetën tane sod për qefin e ni grueje.
Kape e futja dy tri shuplaka e mos i kallxo e pshto jetën tâne.
Çobani e ngoi knusin, ja dha nja dy shuplaka t’shoqes e i tha:
-Për qitâ kam keshë.
Prej asaj dite grueja s’e dveti ma për at punë e çobani pshtoi e rrnoi i lum me grue t’vet.
*Shkëputur nga Anton Çetta: “Nga folklori ynë I”
Përgatiti: ObserverKult
———————-
Lexo edhe:
KUR BRAKTIS ATË QË DO…, POEZI NGA TIMO FLLOKO
Poezi nga Timo Flloko
Ti po kthehesh përsëri tek unë,
me pendesë dhe trishtim pa fund…
Kam kohë që të pres…Sa shumë!
Përmes erës nëpër net, ti vjen,
nostalgji dhe dëshpërim më sjell…
Sa e huaj je tani… S’e ndjen?!
Ku ikën ëndrrat, ku?
Kë deshën sytë e tu, s’e di…!
Ne heshtim që të dy ,
na ndan një ftohtësi, tani.
Kur braktis atë që do,
vjen një çast, që e kupton,
se pa të, ti dot s’jeton!
Çfarë, më thuaj, vlen në botë,
kur je vetëm e ke ftohtë,
dhe një zemër s’e gjen dot?!
Ku mbetën pritjet, ku,
ku ndali hapi yt, s’e di?!
Një ndjenjë në fshehtësi,
jam skllavi yt, më thotë, tani.
Poezinë e plotë mund ta lexoni KËTU:
ObserverKult
