Nga Charlie Connelly
Pasdites e të premtes së 21 prillit 1967, një avion i linjës ajrore zvicerane “Sëissair”, zbarkoi nga Gjeneva në aeroportin Xhon Kenedi në Nju jork. Kur u hap dera, një grua e veshur me një xhaketë të bardhë nisi të zbresë shkallët. Në fund të tyre, ajo qëndroi para një morie mikrofonësh dhe kamerash.
Pasi vështroi mirë e mirë qindra njerëzit e mbledhur para saj, buzëqeshi me shpirt. Svetlana Alilujeva do ta kujtonte gjatë atë moment. Pasi gazetarët u bënë gati të shkruanin në blloqet e tyre, ajo zgjati kokën drejt mikrofonave dhe tha:”Përshëndetje të gjithëve!”.
Ishte 41-vjeçe, dhe në atë moment ndjeu për herë të parë se e kishte nën kontroll jetën dhe fatin e saj. Megjithë vëmendjen e madhe që iu kushtuar arratisë së saj në SHBA, Alilujeva nuk ishte një yll i muzikës apo kinemasë. Por ajo ishte vajza e Josif Stalinit, dhe 6 javë më parë kishte hyrë papritur në ambasadën amerikane në kryeqytetin e Indisë Nju Delhi, duke e tradhëtuar Bashkimin Sovjetik.
Në vitet 1960, Bashkimi Sovjetik ishte një vend i mistershëm për shumicën e njerëzve që jetonin jashtë tij. Dhe Stalini, detajet mbi mizoritë e të cilit u bënë publike vetëm pas vdekjes së tij në vitin 1953, ishte ende një figurë e tmerrshme, më shumë një mit sesa një njeri real.
Kur Alilujeva hyri në ambasadë dhe u tha punonjësve se kush ishte, diplomati i dërguar për të biseduar me të, arriti vetëm të thoshte i pataksur:“Ju …ju e keni fjalën për Stalinin!?”. Në fillim zyrtarët ishin dyshues:Ajo ishte njohur vetëm si një vajzë e re në fotot e realizuara me babanë e saj, dhe SHBA-ja nuk kishte asnjë të dhënë të ekzistencës së saj në vitet e mëpasme.
Dhe kjo edhe për shkak se e kishte ndryshuar emrin e saj nga Svetlana Stalina, duke marrë mbiemrin e nënës së saj Alilujeva. Pra ishte si të kishte shkuar në SHBA nga kozmosi. Kur iu drejtua gazetarëve atë ditë pranvere në Nju Jork, kamerat televizive dhe blicat e fotografëve, analizuan çdo tipar të sajin për çdo lloj ngjashmërie me babanë e saj tiran.
Reporterët mendonin se do të vërenin ndonjë shenjë të vullnetit të hekurt dhe retorikës së frikshme, që ata ishin të sigurt se duhet të ishte e pranishme në gjenet e saj. Por në vend të kësaj, ata dëgjuan një zë të këndshëm që fliste një anglishte të përsosur.
Alilujeva ndër të tjera deklaroi:”Për mua nuk ka kapitalistë dhe komunistë, por thjesht njerëz të mirë dhe të këqij, të ndershëm dhe të pandershëm. Dhe ata janë të tillë kudo që jetojnë njerëz. Shpresoj të gjej në Amerikë lirinë e shprehjes, që do të më japë mundësi të shkruaj, studioj dhe të jap një kontribut të vogël në botën e arteve dhe letrave”- shtoi ajo.
Svetlana shkoi fillimisht në Indi, për të shpërndarë hirin e të dashurit të saj Kunvar Brajesh Sing, një komunist indian që do ta njihte në vitin 1963, kur ai ndodhej për një vizitë në Moskë. Çifti u dashurua, por autoritetet sovjetike i ndaluan të martoheshin. Dhe kur Sing vdiq në vitin 1966 nga një bronkit akut, Alilujeva lëvizi çdo gur për të siguruar lejen e autoriteteve, që të shkonte në Indi dhe të shpërndante hirin e Sing në ujërat e lumit Gang.
Pasi zyrtarët e ambasadës amerikane e konfirmuan identitetin e saj, ata e hipën Alilujevën në avionin e parë të mundshëm për në Perëndim, që ishte ai për në Romë të Italisë, prej nga ku ajo u transferua në Zvicrën neutrale, derisa të përfundonte zhvendosja e saj përfundimtare në Nju Jork.
Një detaj që gazetarët e mbledhur në aeroportin Xhon Kenedi nuk e dinin, ishte se kur ajo hyri në ambasadën amerikane, dy fëmijët e saj, Josifi 22-vjeçar, dhe Jekaterina 17-vjeçare, po prisnin në aeroportin e Moskës kthimin e nënës së tyre nga India, pa ditur asgjë se çfarë kishte ndodhur. Tre ditë më vonë ajo u shkroi një letër, ku u thoshte se ishte e detyruar që të arratisej, pasi komunizmi sovjetik ishte një dështim. “Ju lutem, qëndroni të qetë në zemrat tuaja. Unë po bëj atë vetëm atë që më thotë ndërgjegja!”- theksonte ajo ndër të tjera, duke i nxitur ata që të bënin më të mirën që mundnin në jetën e tyre, në të cilën ajo nuk do të luante më një asnjë rol.
Fëmijët nuk ia falën kurrë atë akt, por ndoshta nuk është për t’u habitur pse Alilujeva ishte në gjendje të merrte vendime të tilla të diskutueshme si prind. Ajo e humbi nënën që kur ishte 6-vjeçe, iu tha për shkak të peritonitit, vetëm për të zbuluar rastësisht një dekadë më vonë se Nadia Alilujeva, gruaja e dytë e Stalinit, kishte vrarë veten me pistoletë.
Vetëm atëherë ajo filloi të dyshonte mbi të vërtetën e babait të saj, një burrë që për të kishte qenë një prind i ngrohtë dhe i përkushtuar, derisa mësoi mbi vetëvrasjen e nënës së saj. Nga ai moment nisën të kishin kuptim edhe shumë gjëra të tjera, siç ishin për shembull zhdukjet e papritura të hallave dhe xhaxhallarëve nga fisi i nënës së saj, që ishin të prirur të rimerrnin mbiemrin e motrës së tyre.
Në moshën 17-vjeçare, e tronditur ende nga ajo që kishte zbuluar, Svetlana ra në dashuri me regjisorin hebre Aleksei Kapler. Kur Stalini e mori vesh lidhjen e tyre, u tërbua nga inati, Ai dërgoi Kaplerin në gulag për 1 dekadë, ndërsa e rrahu të bijën kur ajo protestoi ndaj këtij vendimi.
Një vit më vonë, ajo u njoh me një tjetër hebre, studentin e Universitetit të Moskës Grigori Morozov. Ajo i tha të atit se donte të martohej me të. Stalini e goditi fort me shuplakë në fytyrë, duke i ulëritur:”As që dua të takohem me atë hebreun tend!”.
Pavarësisht kundërshtisë së diktatorit sovjetik, çifti u martua në 1945 dhe pati një djalë, Josifin. Por u divorcuan vetëm 2 vjet më vonë. Svetlana u martua sërish për pak kohë me djalin e bashkëpunëtorit të ngushtë të Stalinit, Andrei Zhdanov, nga e cila lindi Jekaterina.
Këto lidhje jetëshkurtëra, ishin sigurisht fryt i një jete të trazuar. Në vitin 1952 Nikita Hrushov, pa i tmerruar Stalinin të kapte për flokësh të bijën në mesin e qindra të ftuarëve në një festë, për ta detyruar të kërcente para të gjithëve.
Pasi shkoi në SHBA, Svetlana botoi librin e saj autobiografiik “20 letra një miku”, nga i cili fitoi 2.5 milionë dollarë, ku shumicën e dhuroi për bamirësi. Stevlana e dogji pasaportën e saj sovjetike, dhe u martua me arkitektin Uilliam Piter, duke marrë emrin Lana Peter, dhe duke pasur një vajzë tjetër, Olgën, para se edhe kjo martesë të merrte fund pas vetëm 3 vjetësh.
Ajo nisi të ndjehej gjithnjë e më e vetmuar. Pastaj në vitin 1984, mori atë që e interpretoi si një telefonë pajtuese nga i biri Josifi. Kur atij iu refuzua leja për të shkuar në SHBA, ajo mblodhi të gjitha gjërat e saj personale, dhe shkoi vetë në Moskë me Olgën tashmë 13-vjeçare, duke iu lutur paraprakisht zyrtarëve sovjetikë që ta lejonin të rikthehej.
“Për këtë grua të dëshpëruar, perspektiva për ta parë sërish të birin, iu shfaq si simboli i një fillimi të ri”-shkruante asokohe revista “Time”. Pas mbërritjes në kryeqytetin sovjetik, Alilujeva e kritikoi jetën e saj në SHBA. Ajo tha se nuk kishte parë “një ditë të vetme lirie” atje, dhe se nuk kishte qenë asgjë më shumë se sa një kukull në duart e CIA-s.
Kur një korrespodent i mediave amerikane, u përpoq ti bënte një pyetje në konferencën e saj të parë për shtyp në Moskë, ajo e ndërpreu atë, duke i bërtitur:“Ju amerikanët jeni të egër! Njerëz të pa civilizuar!”. Pas 18 muajsh në Bashkimin Sovjetik, kohë gjatë së cilës marrëdhëniet e saj me Josifin dhe Jekaterinën u përkeqësuan në mënyrë të pandreqshme, çka e detyroi të jetonte për një fare kohe në Gjeorgji, vendlindjen e babait të saj, Aljilujeva u rikthye në SHBA, duke shpjeguar se komentet e saj anti-amerikane ishin një keqkuptim gjatë përkthimit.
Pas atij momenti ajo do të ndryshonte vazhimisht banesë, të paktën 1 herë në vit. Më vonë, e vija Olga, kujtonte se duhej të ishin patjetër në një vend të ri para nëntorit, muaj të cilin ajo e kuptoi më vonë se përkonte me përvjetorin e vdekjes së nënës së Svetlanës.
Thashethemet që qarkullonin në mediat amerikan mbi të ishin të shumta. Flitej se ajo jetonte në një kasolle në Uiskonsin pa energji elektrike apo ujë të rrjedhshëm, se gjendej në një manastir katolik në Zvicër, apo se po jetonte në një azil të rrënuar pleqsh. Por kur vdiq në vitin 2011, ndodhej vetëm në një azil në Uiskonsin.
Josifi kishte vdekur, Olga jetonte në Portland të shtetit të Oregonit, ndërsa Jekaterina punonte si gjeologe në gadishullin e Kamçatkës. Svetlana ishte shpesh e paqëndrueshme, shumë kërkuese, inatosej për pak gjë, dhe mund të ishte mizore ndaj miqve besnikë dhe anëtarëve të familjes.
Por thellë në zemrën e saj, ajo ishte një grua e vetmuar, vendi i së cilës në botë, çfarëdo që të bënte, ishte gjithnjë i destinuar të përkufizohej nga trashëgimia e errët e babait të saj.
Atë pasdite të 21 prillit 1967 në aeroportin e Nju Jorkut, ajo e pati mundësinë për një fillim të ri, një shans për të dalë nga hija e të atit, dhe për të krijuar një fat të vetin. Por kjo gjë nuk ndodhi. “Njeriu nuk mund të pendohet për fatin që ka. Edhe pse mua më vjen keq, që nëna ime nuk u martua me një marangoz!”-do të deklaronte ajo në një rast. / “The New European”-Bota.al
