Nga Mehmet Elezi
1.
Djegia e teatrit qe lajmi më i keq në këtë fillimvjeshtë. Ngrehinë me arkitekurë të stilit italian, ndërtuar në kohë të mbretit, me oborr plot lule dhe pemë tërë motin të gjelbra. Aty Eskili kish sfiduar zotat me Prometeun e zjarrit e të dritës dhe Shekspiri kish trandur botën me mëdyshjen e lashtë “me qenë a mos me qenë”. Aty kishin parakaluar dramaturgët vendas, në një maratonë skene, që gati po mbushte qindvjetëshin. Dhe si në një shtrat të nxehtë lulesh, aty kishin çelur në kulm të dimrit artistë të denjë për Hollivudin, sipas shprehjes së gazetarit të kronikës kulturore në një televizion të vogël privat.
Për çiftet e reja të saponjohura, ndjekja e një shfaqjeje në teatër qe bërë thuajse traditë. Me të filluar sezoni teatror, edhe çifte të moshuara nxirrnin prej garderobës teshat e modës së shkuar, visheshin me nge, duke u këshilluar me shoqi-shoqin më mirë këtë këmishë ose atë fustan, dhe niseshin krah për krah, herë-herë dorë për dorë. S’kishte ndodhur kurrë me e mbushë sallën e teatrit me nxënës shkollash të vënë në rresht, siç ndodhte me sivëllain e operës e baletit, kur shfaqeshin premiera operash të realizmit socialist, shqiptare ose kineze.
Kur flakët kaptuan qiellin sa çel e mshel sytë, thua kish shpërthyer ndonjë depo karburanti, kurrkush nuk besoi se preja qe teatri. U hamendësua për ish-klubin e ministrisë së brendshme, është aty ngjitur, kushedi ç’ka pasur e ç’ka parë ai bodrum. Ose piceria te ish-agjencia e autobusëve ndërqytetës. Do t’i kenë plasur bombëlat e gazit.
Lajmet e këqia vështirë dalin rrenë. Qe kalluar bash teatri. Asnjë inskenim, gjithçka e njëmendtë. Qark elektrik, sipas shumicës së medias. Rrufe, thuaj. Ato dreq zjarrfikësesh, që tërë ditën ulurojnë rrugëve si qen pa zot, ku qenë në të vetmin rast të nevojshëm? Zjarrfikësja e parë që ia behu me piskamë, duke përbiruar me vështirësi përmes bunkerit dhe dy ministrive, paskesh qenë thatë, pa pikë uji brenda. Dy të tjerat mbërrinë pasi e kish marrë Murra hakun. Erdhën iu-iuu sa me ulë pluhnajën e hirit.
Dhe kur mendon, gjithçka ndodhi në kulmin e fushatës zgjedhore. Kur shteti është në këmbë, me parandalue çdo incident!
2.
Vreri për vrasjen e teatrit u kthye në habi, kur iu vu gishti një fajtori të padëgjuar. Shkaku qenka pëllumbi, ai e ka fajin. Cili Pëllumb, ore, ai që bën policin e trafikut te kryqëzimi matanë Bërrylit? Duhet të jetë tjetri, ai që u zgjat grushtin e hapur vajzave e grave të reja, më hidh diçka këtu për sevap, jam jetim. Pse, edhe ai debili tjetër Pëllumb e paska emrin? Jo njeri, ore, pse dërdëllisni kot, pëllumb, thjesht pëllumb, shpend me sqep e me flatra. Jo po kanarinë! Një mace po, mund të bëjë hatanë. Vuri flakën te bishti, ajo lyp vrimë me shpëtue, dhe vajmedet. Një qytet i lashtë ka qenë bërë shkrumb kështu, rrethuesit lëshuan brenda dhjetra mace, pasi ia kishin lyer secilës bishtin me lëndë djegëse dhe i kishin vënë zjarrin.
Shkaku është thjesht një pëllumb, pikë. I bardhë, i butë, i bukur. Thellësisht paqësor.
3.
Teatri u dogj bash ditën që u hap sezoni i vjeshtës, me një premierë vendase. Dramë e një shkrimtari të ri, shumë premtues. Pritej me padurim. Disa bileta u shitën në treg të zi. Autori e ka marrë subjektin prej një përralle.
Akti i parë.
Turma e mbledhur për fushatë zgjedhore. Ka ardhur vetë mbreti. Një vend i vogël, liberal, edhe mbreti del në fushatë me qeverinë e tij. Le me kuptue, vetëm me mua përparon ky vend. Ja, si thua ti xhaxho, i drejtohet madhëria një burri të moçëm, me parzmin plot dekorata. Burri thërret rroftë mbreti. Duartrokitje. Mbreti fiton edhe më shumë siguri në vetvete. Po ti, i drejtohet një të moshuari tjetër.
I moshuari tjetër paskesh qëlluar i verbët.
-Kam parë shumë, thotë dhe tregon me dy gishta gropat e syve.
-Më vjen keq që nuk i sheh këto të sotmet, thotë mbreti.
-I shoh, i shoh, thotë i verbëti.
-Do të të gjejmë derman edhe për sytë e tu, mbaje shenim emrin, i thotë njërit prej ndihmësve. Po bëjmë reforma të thella. Shëndetësi falas për të gjithë. Shërbim cilësor.
-Kam pëllumin tim, thotë plaku pa sy. Ai më kallëzon çka nuk shoh dot.
-Po, në mbretërinë time fëmijët rriten siç thua ti. Pëllumba. Sa vjeç është nipi yt?
-Kam pëllumbin tim, vijon plaku. Edhe ty pëllumbi im të ka zgjedhur mbret. E pate merituar.
Plaku tregon se vite më parë kish propozuar që edhe mbreti të zgjidhet nga populli. Zgjedhja të bëhet një herë në katër vjet. Dhe çdo vit të verifikohet me të njëjtën mënyrë si në ditën e zgjedhjes. Domethënë një lloj votëbesimi. Zgjedhjen do ta bëjë një pëllumb. Do të lëshohet fluturim në turmë dhe do të ndalet në supin e dikujt. Ai ka instinkt të pagabueshëm. Njeriu, të cilit i ulet pëllumbi në sup, kurorëzohet mbret. Dhe pëllumbi u ndal në supin tënd, madhëri, thotë plaku. Para tetë vjetësh. Prandaj sot je ky që je.
-Po më pas ç’u bë me pëllumbin?, pyet mbreti.
-Më pas? Nuk e lejuan herë tjetër me fluturue mbi turmë.
-Kush janë ata që s’e lejuan?
-Oborrtarët e tu e përzunë.
-E kanë bërë prapa krahëve të mi, mrrolet mbreti.
Madhëria urdhëron me e sjellë menjëherë pëllumbin. Në brendësi është i bindur se do t’i ulet prapë në sup. Plaku që foli e di këtë. E ka lexuar kumtin në pendlat e zogthit të bardhë. Në sytë si pikla vese.
I verbëti e lëshon shpendin ëngjëllor. Turma brohoret, e ndjek me sy. Pëllumbi shigjetë drejt mbretit. Drejt supit të mbretit. Madhërisë i vezullojnë sytë.
E papritura ndodh sa hap e mbyll sytë. Bash te supi i mbretit pëllumbi merr një kthesë të fortë, njëqind e tetëdhjetë gradë, bën një laradash. Me gjasë po bën lojna, do me i mbajtë të pranishmit dhe vetë madhërinë në ankth, është stërvitur me e ba shfaqjen suspens. E ka kuptuar edhe mbreti. Po e ndjek i qetë, me përndritje në fytyrë.
Lojë? Nuk qenka lojë. Shpendi turret rrufe saktësisht në drejtim të kundërt dhe ulet në supin e një djali të ri. Djalë i shkolluar. Të tërë përbehen për kryet e tij. Për ndershmërinë e përkushtimin sidomos. Fytyra e mbretit përhumb në terr. Dritat e skenës ndriçojnë vetëm nofullën që shtrëngohet e shtrëngohet, e gatshme me blue copa hekuri dhe gurë.
Bie sipari.
4.
Në aktin e dytë mbreti urdhëron ma sillni plakun e verbët. Do me e falënderue. Ke dhënë mendimin shumë interesant, të jashtëzakonshëm madje. Do të jetë në qendër të reformës zgjedhore, që do të bëj gjatë mandatit të ri. Në projektet e mia reforma zgjedhore është kryereformë.
Vjen një kasnec. Plaku pa sy nuk po gjindet. As pëllumbi i tij. Mos është në sup të djalit, të thirret djali, që iu ul pëllumbi. As djali nuk shihet kund. Do të ketë shkuar për ndonjë gotë, është shumë i emocionuar. Në asnjë bar-bufe, restorant a pijetore nuk është dukur djali. Pronarët dhe kamerierët mbledhin supet, nuk dimë gjë, s’e kemi parë. Kujdes pëllumbin, ushqejeni mirë dhe ruajeni, urdhëron mbreti. Pëllumbin? Është zhdukur edhe pëllumbi me ta. Pëllumbi paska qenë më i verbët se i zoti. Nuk orientohej dot. Duke dashtë me u kthye te i zoti, është ulur gabimisht në sup të atij djalit. Kafshë torollake. Instinkti i tij në çdo rrethanë e kthen vetëm te supi i të zotit. Vetëm atë njeh. Me erë. Të tjerat janë përralla.
5.
Akti i tretë.
(Akti i tretë? Ç’nevojë ka me vijue me aktin e tretë tashti? Teatri u bë tym në qiell, u shndërrua në re argjendi).
6.
Një orë më vonë në ekranet e katër televizioneve private, të shpallura me dekret special televizione kombëtare, shfaqet madhëria e tij, mbreti. Drejtpërdrejt, live. Me trishtimin e shpërhapur në sy, gati vajton për teatrin. Teatri qe identitet, me të u rrenua një ndër krenaritë e kulturës kombëtare. Vepër e pështirë e atyre që nuk duan zhvillim në këtë vend. Kulturë as demokraci. Që duan rrëmujë të përhershme për qëllime të mbrapshta (sipas analistëve të portaleve, anafolë për opozitën). Teatri po shkatërrohej, ata e fshihnin gjendjen e tij. Shenjat e frikshme të rrenimit të pakthyeshëm ranë në sy gjatë premierës së sezonit të ri. Kur deshën të lëshonin në skenë një pëllumb, që do të ulej në sup të mbretit, papritmas shpendi i shenjtë u zhduk, kushedi si e rrëmbyen a e vranë, dhe në vend të tij fluturoi një lakuriq, u ul në një sup të panjohur. Kjo do të thotë se teatri ishte shndërruar në shpellë, lakuriqët jetojnë vetëm nëpër shpella. Më të lartë do ta ngremë teatrin. Më madhështor do ta bëjmë. Rrethuar me kulla që kapin qiellin. Rroftë teatri që po bëjmë. Ne dimë të luajmë teatër.
Nga të katër studiot u lëshuan pëllumba. Gu-gu gushat, fup-fup krahët. Pëllumbat iu ulën madhërisë së tij në supe, në qafë dhe mbi kurorë. Rroftë mbreti ynë i përjetshëm!
*(nga libri me tregime “Një amerikan në Hotel Dajti”)
ObserverKult
———————
Lexo edhe:
