Dëshira e njeriut të lashtë shënohet nga prania e perëndive. Një profeci që do të përmbushej në zbulesën e krishterë.
“Mitet pritën Atë, tek i cili dëshira u bë realitet”. Këto fjalë të Benediktit XVI në librin e parë mbi Jezusin e Nazaretit vlen të theksohen. Në Krishtlindje, me përjashtim të një pakice ekstreme, vërehet një entuziazëm pritjeje e përzemërt, e ngrohtë, e cila manifestohet në mënyrë eksplicite në drita, dhurata, yje, krevat fëmijësh, emocione. Gjithçka duket shumë e bukur dhe ashtu siç duhet: Jezusi ka lindur në një stallë, por këngët e engjëjve, nxitimi i barinjve të zgjuar nga njoftimi, kometa, karvani i magjistarëve me dhuratat e tyre nuk janë tamam një nënvlerësim. E megjithatë, për pjesën dërrmuese të njerëzve, e gjitha katandiset në një histori të vjetër, e shumta një legjendë, një mit. Ratzinger i mëshon fort: Jezusi nuk është një mit, ai është një fakt real, historik. Megjithatë, ai di të vlerësojë edhe mitet e të parëve: nuk i konsideron ata vetëm një krijim folklorik apo letrar, por sheh në to një pritje, shprehje të një dëshire që plotësohet me ardhjen e Krishtit, sheh në ato, pra një “intuitë që ka karakterin e profecisë”.
Me studimin e miteve greko-romake dhe spostimet e tyre letrare, arrijmë të krijojmë disa ide. Hesiodi, kur përshkruan një situatë parajse në epokën e lashtë të njerëzve, shprehet: “njerëzit jetonin si perëndi, zemërçlirët, të shpenguar nga lodhjet dhe fatkeqësitë… dhe vdisnin sikur t’i kaplonte gjumi”: çuditërisht, këta njerëz të parë, natyra e të cilëve shpalos dhuntitë me vullnetin hyjnor, vdekja është vetëm një përgjumje për t’u bërë qenie të nderuara, domethënë pa kaluar përmes vuajtjes së agonisë. Grupi i perëndive mbron njerëzit që duan: kështu ndodh, kujton Pindari, me Tantalin, që ndan jetën dhe miqësinë hyjnore, kështu me Belerofonin: “të paqortueshmit, të cilit perënditë i falin bukurinë dhe hijeshinë e ëmbël”, shprehet Homeri, deri aty sa ta mbrojnë nga akuzat e rreme dhe sprovat e tmerrshme; kështu ndodh me Odisenë dhe familjen, të cilëve Athina vigjilentja i mbron gjithnjë, i këshillon, i ndihmon: “Unë do ta them, dhe ti dëgjomë dhe kuptomë / dhe thuamë nëse Athinaja së bashku me Zeusin do të mjaftojnë, apo nëse më duhet të mendoj për një aleat tjetër”, është kujdestari i Odisesë, i kthyer nga Itaka, për djalin e tij të sapogjetur.
Mirëpo, përballë ndihmës hyjnore ekziston gjithmonë rreziku i disfatës dhe fajit: epokat e ndryshme ndjekin njëra-tjetrën në përkeqësim, të dashurit si Tantali dhe Belerofote mëkatojnë, Telemaku e ka të vështirë të besojë, me një skepticizëm që e bën të vështirë të fitojë besimin e babait. Skepticizmi nuk është vetëm i personazheve.
Pas epokës arkaike të Homerit, Hesiodit, Pindarit, dëshira për miqësi hyjnore shoqërohet shpesh me zhgënjim nga indiferenca e perëndive. Tek “Euripidi” Hipoliti, i cili ia kushtoi dëlirësinë hyjneshës së virgjër, ai shpreh besimin e gëzueshëm: “Ndiqmëni, ndiqmëni duke kënduar / bija qiellore e Zeusit / Artemida, për të cilën ne kujdesemi”. Por kur loja zhvillohet pa ndërhyrjen e perëndeshës, refreni komenton: “Mendimi i perëndive, kur arrin në zemrën time, më largon shumë dhimbjen: por ndërsa kam shpresën e të kuptuarit, rrezikoj të shikoj rastet dhe faktet e të vdekshmëve”. Megjithatë, Eskili e sheh me dhimbje dhuratën hyjnore, nga një zot, “kushdo qoftë”, mbi të gjitha: “Zeus, kushdo qoftë ai, nëse atij i pëlqen të quhet me këtë emër, me këtë emër e thërras. Nuk kam asgjë për të krahasuar me të, përveç Zeusit, nëse vërtet dua të heq peshën e ankthit të kotë… ai që e bëri njeriun të mençur, duke e bërë të vlefshëm të mësojë përmes dhimbjes”.
Sofokliu, në fund të jetës të gjatë, këndon fundin e mrekullueshëm të Edipit, shpërblim hyjnor për një jetë të trazuar: “Atë nuk e vrau rrufeja e purpurt e Zeusit, as stuhia e detit që u ngrit asokohe, por o një i dërguar midis perëndive, o honi pa dhimbje e tokës së të vdekurve u hap me lehtësi. Burri u largua pa ofshama dhe pa vuajtur nga sëmundjet, por në një mrekulli të jashtëzakonshme”. Disa shekuj më vonë, Virgjili i thotë Eneas, kur stuhia ia ka larguar sërish qëllimin: “O miq, nuk jemi pa përvojë me të këqijat e përjetuara tashmë: O ju që keni duruar më të rëndat, Zoti do t’u japë fund edhe këtyre. Në mes rasteve përherë të ndryshme, mes kaq shumë ngjarjeve të rrezikshme, ne priremi drejt Lacios, ku fati na tregon një shtëpi të sigurt”. Edhe Enea mëkatoi, u largua nga bindja ndaj fatit, por u kap nga perënditë, ai rifitoi sigurinë e profecisë së marrë gjatë udhëtimit: “Fati do ta gjejë rrugën dhe, nëse thirret, Apoloni do të jetë i pranishëm”.
Është prania e perëndive, shoqëria e tyre, ndihma e tyre, madje edhe ndëshkimi i tyre në shenjë vëmendjeje, që karakterizon dëshirën e njeriut të lashtë, megjithatë ai e shpreh atë, edhe nëse e sheh atë të shpërfillur dhe nuk mund ta besojë. Është e vështirë të heqësh dorë nga kjo dëshirë: kushdo që refuzon ndërhyrjen hyjnore, është sikur të detyrohet të të zëvendësojë me diçka tjetër: Lukreci, për të cilin perënditë nuk kujdesen për njerëzit, zëvendëson një njeri, Epikurin: “Ai ishte një zot, një zot… ai ishte i pari që gjeti atë kriter të jetës që ne e quajmë urtësi”.
Është sërish Ratzinger në librin mbi fëmijërinë e Jezusit, ai që kujton profecinë virgjiliane të eklogut të katërt, duke parë lidhjen me mishërimin: “Po ashtu, figura e virgjëreshës është pjesë e kësaj atmosfere të pritjes së risisë, imazhi i pastërtisë, i integritetit, i nisjes “ab integro”. Pjesë e saj është edhe pritja e fëmijës “pjellë hyjnore”./Konica.al
