Fragment nga Octavio Paz: Përse i do sytë e mi?

06/11/2023 • 12:11

U zgjova nga gjumi i mbytur në djersë. Nga dyshemeja pllakakuqe e porsavaditur, ngrihej një avull i nxehtë. Një flutur me krahë të përhimë flatronte e magjepsur rrotull dritës së verdheme.

Kërceva nga hamaku dhe këmbëzbathur përshkova dhomën duke bërë kujdes se mos shkelja ndonjë akrep që kishte dalë nga vrima e tij për ta marrë fresk. U avita te dritarëza dhe thitha ajrin e fushave.

Dëgjohej frymëmarrja e natës, e stërmadhe, femërore. U ktheva prapë në mes të dhomës, zbraza ujin e ibrikut në legen dhe qulla peshqirin.

Fërkova me të gjoksin dhe këmbët, u fshiva pak dhe pasi u sigurova mirë se ndër palët e rrobave të mia nuk qe fshehur ndonjë kafshëzë, u vesha e u mbatha.

Duke u hedhur zbrita shkallët e lyera me jeshile. Në derën e bujtinës ndesha të zotin e saj, një tip i heshtur e vëngërosh. Ulur në një karrige xunkthi, tymoste me syrin gjysmë të mbyllur. Me zë të ngjirur më pyeti:
-Ku po shkoni zotëri?
-Të bëj një xhiro. Bën shumë vapë.
-Hëm, është errur e bërë pus. Rrugët janë terr, s’ka ndriçim këtu. Më mirë të mos lëviznit.

Ngrita supet, thashë një « nuk vonohem» nëpër dhëmbë dhe u krodha në errësirë. Në fillim nuk dalloja gjë prej gjëje. Eca verbazi në rrugën me kalldrëm. Ndeza një cigare. Befas, nga një re e zezë doli hëna që ndriçoi një mur të bardhë, të ronitur vende-vende. U ndala i verbuar nga tërë ajo bardhësi. Fryu pakëz erë. Thitha ajrin e marinave. Nata fërgëllinte e mbushur me gjethe dhe insekte.

Bulkthat kishin ngritur çadrat mes barit të lartë. Ngrita kokën: edhe sipër yjet kishin ndërtuar kampin e tyre. Thashë me vete se gjithësia ishte një sistem i tërë sinjalesh, një bisedë mes qenieve të pafundme.

Veprimet e mia, krikrija e bulkthit, drithëritja e yjeve, s’ishin veçse pauza dhe rrokje, fraza të shpërndara të atij dialogu. Cila do të qe ajo fjalë, rrokje e së cilës isha unë? Kush e thotë atë fjalë dhe kujt ia thotë? Hodha cigaren përtokë. Tek ra, ajo përshkoi një kurbë vezulluese duke hedhur shëkndija, tamam si një kometë e vockël.

Eca, një kohë të gjatë, ngadalë. E ndieja veten të lirë, të sigurt mes buzëve që në atë çast më përmendnin me aq lumturi. Nata ishte një kopsht sysh.
Tek kryqëzova një rrugë, ndjeva se dikush u shkëput nga një portë. U ktheva, por nuk arrita të shquaja asgjë. Nxitova hapin.

Disa çaste më vonë më kapi veshi zhurmën e mbytur të një palë sandaleve mbi gurët e nxehtë. Nuk desha të kthehesha, megjithëse e ndieja se hija po afrohej përherë e më tepër.
U përpoqa të vrapoja. Nuk munda. Befas u ndala në vend. Përpara se të kisha kohë të mbrohesha, ndjeva majën e thikës në shpatull dhe një zë të ëmbël:
-Mos lëvizni zotëri, ose ju çova në botën tjetër.
Pa e kthyer kokën e pyeta:
-Ç’do?
-Sytë tuaj, zotëri, -u përgjigj zëri i ëmbël, gati i trishtuar.
-Sytë e mi? E ç’të duhen sytë e mi? Shiko, kam me vete ca para. S’janë shumë, por diçka janë. Do të të jap gjithçka kam, po më le të shkoj. Mos më vrit.
-Mos kini frikë, zotëri. Nuk do t’ju vras. Dua vetëm t’ju nxjerr sytë.
-Po mirë xhanëm përse i do sytë e mi.

-Një kapriço e të dashurës sime. Do një buqetëz me sy të kaltër. Dhe këtu ka shumë pak njerëz që i kanë sytë të kaltër.
-Nuk të bëjnë punë sytë e mi. Nuk i kam të kaltër, i kam të verdhë.
-Oh mor zotëri, mos u mundoni të ma hidhni. E di mirë që i keni të kaltër.
-Nuk i nxirren një të krishteri kështu sytë.
Do të të jap tjetër gjë.
-Mos bëni xhibla-më tha me të ashpër.
-Kthehuni.

U ktheva. Qe trupvogël e i brishtë. Sombreroja prej palme i mbulonte gjysmën e fytyrës. Në dorën e djathtë mbante një thikë që shkëlqente në dritën e hënës. Shkëlqimi i saj më bëri të pulitja sytë. Ai m’i hapi qepallat me dorë të hekurt.

Nuk shihja dot mirë. U ngrit në majë të gishtërinjve dhe m’i nguli sytë gjatë. Flaka po më digjte dorën. E hodha. Ai ndenji një hop i heshtur.
-A t’u mbush koka? Nuk i kam të kaltër.
-Ah ç’dhelpër që jeni, -m’u përgjigj.-Pa ndize edhe një herë.
Ndeza një fije shkrepse tjetër dhe e afrova te sytë. Më tërhoqi nga mënga dhe më urdhëroi:

-Bini në gjunjë.
U binda. Me njërën dorë më zuri nga flokët dhe ma tërhoqi kokën pas. U përkul mbi mua kureshtar dhe i përqëndruar, ndërsa thika zbriste ngadalë derisa prekte qepallat e mia. Mbylla sytë.
-Hapi fort, -më urdhëroi.
Hapa sytë. Flakëza më digjte qerpiktë. Pa pritur e pa kujtuar më lëshoi.
-Vërtet që s’qenkan të kaltër, zotëri. Më falni.

Dhe u zhduk. Ndenja në bisht pas murit me kokën në duar. Pastaj u ngrita. Pengohu këtu e pengohu më tej, vrapova një orë të tërë nëpër fshatin e shkretë.

Kur arrita në shesh pashë të zotin e bujtinës, që vazhdonte të rrinte ulur përpara portës. Hyra pa thënë asnjë fjalë. Të nesërmen ia mbatha nga ai fshat.

*Shkëputur nga libri i Octavio Paz: “Zjarri i përditshëm”

Përktheu: Mira Meksi

*Titulli i origjinalit: “Buqeta e kaltër”

Përgatiti: ObserverKult