Frederik Rreshpja ishte poet lirik, eseist, publicist dhe botues shqiptar. Penda e tij është ndër më përfaqësueset të vargut shqip.
Rreshpja u lind në Shkodër më 1940 në një familje me origjinë nga Dukagjini. Në vendlindje kreu shkollimin fillor dhe të mesëm pranë gjimnazit “29 nëntori”, studimet universitare i ndoqi pranë Pedagogjikut në Tiranë me korrespondencë. Më 1967 iu botua vepra e parë letrare, përmbledhja me poezi “Rapsodi shqiptare”.
Më 1975 vepra e tij hiqet nga qarkullimi me urdhrin e një qarkoreje të Ministrisë së Arsimit dhe Kulturës firmosur nga zv/ministri Mantho Bala. Arrestohet dhe dënohet “…si një person që paraqet rrezikshmëri shoqërore që synon në minimin, dobësimin dhe përmbysjen e pushtetit popullor…”. Frederik Rreshpja u burgos dhe vuajti 17 vjet burg. Poezia “Topi fushor” hyn në antologjinë më të rëndësishme zyrtare të kohës pa botuar ende ndonjë përmbledhje. Më 1967 iu botua vepra e parë letrare, përmbledhja me poezi “Rapsodi shqiptare” – pas një viti u arrestua sërish.
Botimet dhe shkrimet ndër të përkohshmet e kohës u pritën mirë nga kritika, por kjo gjë nuk zgjati për shumë kohë.
Më 25 nëntor 1992, Rreshpja jep një intervistë për gazetën “Zëri i Rinisë” dhe pyetjes se çfarë e gëzon dhe trishton më shumë në jetë, i përgjigjet: “Nuk e di nëse më ka mbetur ndonjë gjë në këtë botë, që të më gëzojë… Kur trishtohem, shkruaj. Prandaj shkruaj shumë”. Vetmi e trishtim poetik ky që do thuktohej në vëllimin poetik që do të vinte.
NË LIRI
Pasi doli nga burgu, botoi vëllimet “Erdhi ora të vdes përsëri” – 1994, “Lirika të zgjedhura” – 1996, përmbledhje kjo që u shpall më e mira për vitin përkatës, si dhe vëllimin me poezi “Në vetmi” që u botua në vitin 2004, i cili i solli titullin – “poet i vitit 2004”. Ai ishte kryeredaktor i gazetës “Ora”, udhëheqës i një shtypshkronje dhe pronar i Shtëpisë Botuese “Evropa”.
Përfshihet në vëllimin “Historia e Letërsisë Shqiptare” e Robert Elsie-t të 2003. Përfaqësohet me disa poezi në “Antologji e poezisë shqiptare” të Aleksandër Zotos (1998) dhe në “Antologjinë e poezisë shqipe”.
Frederik Rreshpja jetonte në Tiranë, i vetëm, sepse nuk ishte i martuar. Vdiq më 17 shkurt 2006 në Shkodër, nga një sëmundje e zemrës, i rrethuar nga vëllëzërit dhe familja e gjerë dhe u varros më 18 shkurt, në varrezat “Rrëmaj” të kishës katolike në Shkodër. Vetëm 66 vjeç me jetën e një bohemi, Reshpja do të largohej përgjithmonë nga jeta duke lënë pas vargjet. Kur ishte gjallë, pak ishin ata që besuan në gjenialitetin e tij.
Midis poetit dhe njeriut, ky i fundit shfaqej i lodhur dhe shpesh pesimist mbi raportet e tij me mbijetesën. Më lehtë komunikonte me natyrën, shiun që binte ngadalë mbi Gjuhadol mbrëmjeve, hënën që shfaqej mbi çatinë e shtëpisë së vjetër, se me njerëzit. Me ta gjuha e zemrës shpesh i sillte probleme.
“Tani që po vdes ëndërroj vetëm një kryq te koka/ dhe të harrohem, se nuk dua që edhe pas vdekjes/ të më ndjekë mallkimi i artit/ Mos e pastë njeri këtë fat! Por kur të vdes portreti im ka për t’u shfaqur nëpër gjethe/ se unë kam pasur miqësi me çdo dru/Në stinën ku bien gjethet/ do të bien edhe sytë e mi/ Tani e tutje shirat do jenë lotët e mi/ Mos e pastë njeri këtë fat…”
Në shkurtin e vitit 2006 në dhomën ku ndante jetën në vetmi Frederik Reshpja hidhte këto vargje si një “Testament”.
ObserverKult
Lexo edhe:
FREDERIK RRESHPJA: KA FILLUAR TË PLAKET NËNA…
Ka filluar të plaket nëna. Fytyra e saj po mbulohet me
rrudha.
Po mbulohet me një pleqëri të bukur
Ç’është kështu kjo rrjetë që hedh koha mbi nënën time?
Dhe duart që më mbanin mua, tani janë rënduar.
Po s’ka gjë. Nga shpirti i saj
zgjaten duar të tjera që më mbajnë pezull.
Ecën ngadalë nëpër dhomë.
Nganjëherë më pyet për librat që po shkruaj,
por s’më ka pyetur kurrë pse s’kam shkruar asgjë për
të.
Se nëna e di,
Fjalën e parë në botë ia kam thënë asaj.
Dhe fjalën e fundit në këtë botë asaj do t’ia them.
ObserverKult
