ÇDO DITË E TEATRIT ËSHTË… DHE BOTA – SKENË.
Nga Visar Zhiti
Megjithatë 27 Marsi është shpallur “Dita Botërore e Teatrit” nga UNESCO, që nga viti 1962 me propozim të Finlandës në Kongresin e 9-të botëror të Institutit Ndërkombëtar Teatror, etj, etj.
Po në këtë ditë ka lindur dhe Çajupi ynë, rilindasi i shquar, poet dhe dramaturg… ta kujtojmë…
Dhe unë jam bir aktori në kohën kur të gjithë luanim keq, asnjëri s’ishte në rolin e tij dhe vazhdohet, përveç aktorëve në skenë, ata mbeten më të vërtetët.
Dhe im atë shkruante komedi, drama, por ato mundën të botohen postume, të gjallët e kishin të vështirë të ishin dhe aq gjallë, ndërsa të vdekurit nuk liheshin të qetë… dhe u pëzje jetë-vdekja…
Gjëra të tilla kam dashur të them në romanin tim të fundit “Këpuca e aktorit”, por ai në fund të fundit është homazh për teatrin, njerëzit e skenës dhe spektatorin, pra për njerëzit, se ka spektatorë të shkëlqyer siç ka dhe aktorë të këqinj dhe skena pa mbarim, gjithmonë edhe një akt tjetër për komedinë njerëzore.
Teatri jemi ne,
ne jemi teatri.
Me këpucën e aktorit ecën atdheu…
“Këpuca e aktorit” – roman.
– një copëz si monolog-
Në mesjetë, në Europë… Po u bëmë me Shekspir. Tragjediani më i madh i të gjitha kohërave. Krijoi botë me njerëz dhe ngjarje, me vdekje dhe pasvdekje… Po edhe aty ka Iliri.
This is Illyria, lady. – tregon kapiteni shekspirian.
And what should I do in Illyria? – pyet Viola.
Pyetje që na mundon dhe sot: Dhe çfarë mund të bëj në Iliri? Është në komedinë “Nata e Dymbëdhjetë”. Ja, mbase e vëmë këtë vepër këtu, mbi këto rrënoja si një përgjigje…
Pashë që po vinin dëgjues të tjerë, punëtorë të amfiteatrit, shih, shih, erdhi dhe toger Todi. Aty paskëshin qenë dhe shoku i fakultetit, sekretari II për kulturën, me të atin e tij “normalist”. Nga ana tjetër kolegë nga qyteti L., drejtues të partisë, etj..
Po gruaja aktore? – pyeti një grua, që siç duket nuk donte qe të mbaronte ky takim.
Në skenë dilte gruaja, por s’ishte grua. Si duronte teatri pa plasur, skena të çahej në dysh? Nuk shihej si punë e hijshme për gratë dhe rolet e tyre i luanin burrat… e maskuar, por ky paragjykim u prish në Venecia.
Ka të dhëna, që në kohën e Shekspirit kishte gra që aktronin ilegalisht, të maskuara si burra. Po teatri i vërtetë është grua. Dhe erdhi Molieri me gruan aktore, aktor dhe vetë, i hijshëm, i frikshëm, mjaftonte të të tallte ai dhe të sigurojë përjetësinë. Edhe këpucët se si i ka, le që ka shumë palë, për çdo personazh, por të tiat janë si me brirë anash. U vuri brirë këmbëve…
Ndërkaq unë jam aktor dhe jam i magjepsur pas këpucëve të Çarli Çaplinit, nuk e kam imituar ndonjëherë atë, por këpucët e tij po… nuk vazhdova më tej.
Çarli Çaplin mbase ishte ende gjallë dhe ne nuk flisnim dot për artistë të gjallë të vendeve kapitaliste dhe revizioniste. Aq më tepër që pritej një dallgë e re arrestimesh dhe internimesh…
Dua të lëngoj në skenë si Molieri në një poltrone të vjetër, të rrjepur. Të interpretosh në fund fundin tënd, të gulçosh, të të mbushet goja me gjak, fjalët të dalin të përgjakura si nga buzët e plagëve… sufleri të të kujtojë tekstin, por jo, është vdekja te vendi i suflerit… shpirti kërkon të ikë në tjetër skenë, në atë të qiellit… perdja mbyllet bashkë me sytë… përgjithmonë.
Pashë lot në sytë e Erikës. Edhe në sy të tjerë. Njëri nga dëgjuesit thirri:
Ti je aktor!
ObserverKult
Lexo edhe:
VISAR ZHITI: KUR VJEN TI…
Kur vjen ti ndjej erën e këndshme
të nje peme të sapoprerë.
Ike nga të gjitha dhe për të gjitha erdhe tek unë.
E si mund ta kuptoj ç’do të thotë pranverë
po mos të të dua ty shumë, shumë?
Dorën tënde mbaj si gjethe midis duarve të mia
dhe pastaj më bëhen të njohura sekretet e blerimit.
Kohën e munguar ma dhuron dashuria
më të sigurt se veshja dhe armët e Akilit.
Vetëm të dy mund ta rishpikim qytetin e rrënuar,
jo që ti të vish pas meje a unë të të vij nga pas.
Jetën ta ndajmë, ja ashtu si verën dhe bukën,
që secili të ketë më shumë se dy jetë bashkë.
Dashuria është sy i bukur prej dite
brenda përkrenares së një perëndeshe,
bronzi i së cilës çahet prej buzëqeshjes.
Poezinë e plotë mund ta lexoni KËTU:
ObserverKult
