Buqetë me poezi të zgjedhura të bardit Azem Shkreli.
NË VEND TË PËRSHËNDETJES
Shko se furishëm po fryn në mua erë mallkimi që s’të fal.
Dhe, dije mirë, kurrë më një e një nuk bëjn’ një si thonte Hikmeti, ai farë poeti me këngë prej zjarri.
Shko merri me vete lutjet tua, edhe hijen tënde hiqe zvarrë rrugëve si gjënë e ndyrë.
Mos u kthe pas.
Mos i harro sytë e përlotur në shtekballin tim.
Mos thuaj lamtumirë.
Asgjë mos thuaj.
Merri me vete gjurmët nëpër të cilat erdhe një natë më e përvuajtur se frika dhe hyre në mua.
Shko dhe bëhu fjalë e mbrame n’gojën time.
Bëhu shkrepëtirë e fikur n’ylberin e shkrimit tim.
Bëhu çdo gjë pos Meje e Teje dhe asaj që e quajtëm Ne kur i zinim yjet si fluturat e ua ngjisnim nganjë emër mos ta harrojmë emrin tonë.
Shko, merri me vete edhe rrugët, të mos kthehesh kurrë në vesën e lotit të rrejshëm, gërmadhat e kujtimit t’i rrëzosh.
Shko, mbyllu në do kështjella të largëta harrimi, ku s’të zgjojnë më këmbonat e pendimit kur çmendet mallit vetmia ose kur buza buzën e han n’pikllim, që mëkatin s’e lan, që s’mundet ta shpojë Gurin e rëndë, gurin e ftohtë të ndarjes.
Shko, më mirë dhe hesht. Mos u kthe mbas.
Mos i harro sytë e përlotur n’shtekballin tim.
Mos thuaj lamtumirë.
E kur t’shkojsh larg, më larg se prej blerimi n’blerim,
E kur t’shkojsh larg, më larg se prej zemre në zemër,
Aq larg sa ta harrosh edhe emrin tënd dhe zërin tim, fshihu prej vetes,
Shkurto flokëgjatat, mate me to mendjeshkurtrën tënde dhe mos qaj.
Shko se tmerrshëm po lodrojnë sonte n’mua rrëket e gjakut të ndezur.
Kliko edhe: Leka Sefla interpreton poezinë e Azem Shkrelit “Në vend të përshëndetjes”
PARA ELEGJISË
Një ditë do t’i marrësh në gji
gjethet e rëna të stinëve të tua
dhe do të kërkosh kot veten
shtigjeve të harruara të një moshe
e nuk do të kesh më as flokë ere,
as shikim ylberi ta matësh fillin
dhe fundin e mashtrimit tënd të shkurtër.
Një ditë do t’i shpalosh vjetët tua
si pajën e nuses së vdekur
e do të numrosh fluturat e shkuara
t’agsholeve t’prenduara
e s’do të kesh më as zjarr në buzë,
as lot në sy të qeshën ngrohtë,
të qajsh rrejshëm dhe t’i mahnitësh
djelmoshat.
Një ditë do t’i hash buzët e tua,
gjurmët e tua do t’i pështysh
dhe secilin muzg do ta pagëzosh
me nganjë pendim që dhemb
e s’do të kesh më as sy deti,
as hap të hedhur sorkadheje
të shohësh si t’përqeshin gonxhet
dhe të ikësh prej hijes sate.
Ruaju, moj se vashat më të bukura
i vret bukuria e vet.
KANGË RRUGE
Sonte kam dal me shëtit nëpër syt’ e tu,
gjethet e stinët me i përtri-
vetëm edhe sonte
E nëse kam me humbë në rrugicën e vetullave harkue-
mos i fik dritat e shikimeve shituese, se fikën
yjt e gëzimeve të kësaj nate.
Sonte kam dal me shëtit nëpër syt’e tu,
fushat e dëshirave gjelbëroshe me i gjesditë tanë natën-
vetëm edhe sonte
E nëse ke me kalue bulevardeve të krahnorit tim-
mos ik, se kam me t’zanë
langojt e harbuem t’gjakimit!
në flakën e tyne me ndezë edhe një fije shprese-
vetëm edhe sonte!
Sonte kam dal me shëtit nëpër syt’ e tu
NË RRUGË
Tash jam diku larg teje, larg vedi
dhe – ku me dijtë kah më tresin
udhëkryqet e shumta t’jetës?
Jam ba përshëndetje e harrueme e kalimtarëve,
jam ba lot e kangë,
jam ba betim i rrugëve dhe rreze e shkrepun
majë gurit.
Tash jam diku larg teje, larg vedi
dhe – ku me dijtë ku sosin
fijet e këputuna t’kësaj kange?
Jam ba pre shitimi i syve zjarr,
jam ba bekim e namë,
jam ba zog e re n’krah t’agsholeve t’bardha?
Tash jam diku larg teje, larg vedi
dhe – ku me dijtë kah m’tresin
udhëkryqet e shumta t’jetës?!
KATËR KËSHILLA VETES
Mos u bëj poet nëse s’mund të lindësh
me secilin varg, të lindësh me secilën fjalë.
Ngrehu mbi veten në do t’rrokësh frerët e erërave,
të shkelësh shpërgajt e mërisë dhe shtrëngatat e gjakut tënd.
Nëse dashurohesh, dashurohu n’flakë e n’valë,
jo në sy të kaltër, se bëhesh det i çmendur pendimi.
Mos u bëj poet nëse s’mund të vdesësh
për secilin varg, të vdesësh për secilën fjalë.
KOHA E KRYMBAVE
VDEKJA E MALËSORIT
Asnjë kokë përkulur
Se ja rrëxoni lisat
Asnjë gjëmë mësa guri
Se ja shembni majet
Asnjë lot asnjë
Se ja shteroni krojet
Në sytë e tij vetëm
Harroi prendimin dita
Ç’mendim i vrugët
Ç’mendim i ftohtë ndër vetulla
Lum ky çfarë vdekje
KASHELASHE PËR ATDHEUN
Në vargun me krushq atdheu është krushku i parë
Në të tëra meshat shenjte ai është Meshari
Në kulm e në flamur është kumti e kremtja
Në kokën rënduar në mendime ai është mendimi
Është një krahë shqipe këtej, një andej kufirit
Është flaka e Oso Kuka në kullën kallë të barotit
Është ara shtatë vjet djerrë e gruaja djerrë e fara
Në bukë e krypë e zemër atdheu është zemra
Në të parën pushkë për ujk atdheu është krisma
Në trupin tonë për vig atdheu është vigu
Në mishin tonë per krymb atdheu është ashti
Atdheu është treni në binarin nëntë, buleta për nesër dhe trasta
LIRIKË PËR LIRINË
Liria është ylberi im matanë grilave
Liria është gërshet i vashës me fjongë
Kur rritet, e veshim nuse
Kur eçtohemi, i pijmë shëndet nga gjiri
Ajo është pikë në ujë, zog në qiell
Kur flet, e kuptojmë si nënën
Kur dhemb, dhemb në zemër
Liria thinjet bukur, nuk plaket
Kur vdiset, është e pavdekshme
Kur vdes, i bëjmë vend në dhe të atdheut.
Liria është si Kosova, s’kam më fjalë të lirë.
KËNGË E HESHTUR
Ndër shtigje jete u ndeshëm, diku pa hir
Dhe në valët e saj sa u nisëm me trumbasë
Njëfarë ndeshtrashe me tha: mos është më mirë
Të të fal kujtimit, të të dua pa të pasë.
Që atëherë do re zymtie m’vijnë vërdallë
Si hija jote, po fjalën s’e shklet
Sadoqë veten ta shikoj më n’ballë
Nuk kam guxim, pse droj pendimi m’vret.
*
BIOGRAFIA
Azem Shkreli (1938-1997)
poet, prozator – ishte kryetar i Shoqatës së Shkrimtareve te Kosoves, drejtor i Teatrit Krahinor në Kosovë dhe themelues e drejtues i Kosova Filmit.
Shkroi librin e tij të parë me poezi Bulëzat në vitin 1960 duke vazhduar më pas me veprat si “Engjujt e rrugëve”, “Karvani i bardhë”, “E di një fjalë prej guri”, Sytë e Evës” etj. I njohur te lexuesi i Kosovs si poeti i personifikimit të fjalës-figurë në poezinë e tij e cila merrte trajtat e qenies së mohuar dhe të ndaluar nga regjimi.
Jeta dhe veprimtaria
U lind më 10 shkurt të vitit 1938 në Shkrel të Rugovës. Fëmijëria e tij e hershme u shoqërua nga gjyshja e tij pasiqë nëna e tij kishte ndërruar jetë në vitin 1940 kur Azemi ishte vetem dy vjeç. Pas përfundimit të shkollimit fillor në fshatin Nakël, shkollimin e mesëm e vazhdoi në Prishtinë. Ai përfundoi studimet në vitin 1965 në Fakultetin e Filozofisë në degën e Gjuhë dhe Letërsi Shqipe.
Si student, ai filloi të shkruante për gazetën ditore Rilindja dhe të sherbente si sekretar në Shoqatën e Shkrimtarevë të Kosovës. Nga viti 1960-1975 ai ishte drejtor i Teatrit Popullor Krahinor në Prishtinë ndërsa me 1 shtator 1973 ai zgjidhet kryetar i Shoqatës së Shkrimtarëve të Kosovës në ndërkohë që ishte edhe anëtar ekzekutiv i Lidhjes së Shkrimatrëve Jugosllavë. Në vitin 1975 themeloi Kosova Filmin dhe e drejtoi deri në vitin 1991 kur edhe u mbyll ky institucion me mbylljen e administratës publike në Kosovë. Derisa ishte drejtor i Teatrit, përmes thirrjeve për bashkëpunim me Teatrin Kombëtar të Shqipërisë brenda programit të Teatrit të Kosovës, ai vuri themelet e para të bashkëpunimit të dramës në gjuhën shqipe në mes të Kosovës dhe Shqipërisë.
Ai ndërroi jetë më 24 maj të vitit 1997 në aeroportin e Prishtinës, sapo kishte zbritur nga fluturimi nga Gjermania.
Veprat:
Poezi:
-Bulzat : vjersha / Azem Shkreli ; [mbulesën e ilustroi Miomir Zubiq ; vinjetat i vizatoi Selatin Ahmeti].- Prishtinë : “Rilindja”, 1960 (Prishtinë : “Rilindja”).- 79 f. : ilustr. ; 20 cm
-Engjujt e rrugëve / Azem Shkreli ; [mbulesën e ilustroi Hilmi Qatoviq].- Prishtinë : “Rilindja”, 1963.-
-E di një fjalë prej guri / Azem Shkreli ; [mbulesën e punoi Skender Hoxha].- Prishtinë : “Rilindja”, 1969 (Prishtinë : “Rilindja”Nga bibla e heshtjes 1975
-Pagëzimi i fjalës / Azem Shkreli ; [zgjodhi e përgatiti Ali Aliu].- Prishtinë : Rilindja, Redaksia e Botimeve, 1981
-Nata e papagajve / Azem Shkreli ; [kopertinën e punoi Nexhat Krasniqi].- Prishtinë : Redaksia e botimeve, 1990 (Prishtinë : “Rilindja”).-Lirikë me shi 1994
Prozë
-Karvani i bardhë / Azem Shkreli.- Prishtinë : “Rilindja”, 1961.-
-Sytё e Evёs : tregime / Azem Shkreli.- Prishtinё : Rilindja, 1965
Dramë:
-Fosilet : dramë në katër akte / Azem Shkreli ; [mbulesën Shyqri Nimani].- Prishtinë : “Rilindja”, 1968 (Prishtinë : “Rilindja”
Perkthime/Studime
-Romancë verore / Petar Boshkovski ; [përkthyen Azem Shkreli, Ali Aliu ; mbulesën e punoi Shyqri Nimani].- Prishtinë : “Rilindja”, 1971
-Tre vetë kapërcejnë malin / Naum Prifti ; [zgjodhi Azem Shkreli ; mbulesën e punoi Rexhep Ferri].- Prishtinë : “Rilindja”, 1972
-Heshtja që flet / Llazar Siliqi ; [zgjodhi Azem Shkreli ; kopertinën e punoi Shyqri Nimani].- Prishtinë : “Rilindja”, 1972
-Narcisa / Çedo Jakimovski ; [zgjodhën e përkthyen Azem Shkreli, Ali Aliu ; kopertinën e punoi Shyqri Nimani].- Prishtinë : “Rilindja”, Redaksia e Botimeve, 1973 (Prishtinë : “Rilindja”
Antologji:
-SYT që shkrepin dashni (Poezija e të nandëve) / Fahredin Gunga, Ganimete Nura, Besim Bokshi, Adem Gajtani, Maksut Shehu, Din Mehmeti, Muhamed Kërveshi, Azem Shkreli, Rrahman Dedaj ; [ilustrues i faqes së parë Dimçe Kondovski].- Prishtinë : “Jeta e re”, 1959 (Shkup : “Nova Makedonija”)
-SHTIGJEVE të qëndresës / [përpiloi Enver Gjerçeku ; ilustroi faqen e parë Hilmija Qatoviq].- Prishtinë : Klubi i puntorëve letrarë të Kosovës e Metohis, 1961 (Prishtinë : “Rilindja”).
-TREGIME të sotme shqiptare / [zgjodhi e redaktoi Ramiz Kelmendi ; kopertinën e punoi Mateja Rodiqi].- Prishtinë : Enti i Botimeve Shkollore i RS të Serbisë.- Reparti-Prishtinë, 1968 [1969] (Prishtinë : “Rilindja”)
-Fjala me të cilën nuk vdiset / Jervrem Bërkoviq ; [zgjedhja dhe pasthënia Zuvdija Hoxhiq-Berisha ; përktheu Azem Shkreli ; kopertinën e punoi Salih Lutolli].- Prishtinë, Redaksia e botimeve, 1988 (Prishtinë : “Rilindja”
-Requiem për Mirko Gashin / Ramadan Mehmeti.- Prishtinë : Rilindja, 1997 ([Prishtinë] : “Prograf”).- 63 f. : ilustr. me ngjyra ; 20 cm (Biblioteka Drita) Shënime për autorin : f. 61.- Nga recensionet / Azem Shkreli, Qerim Ujkani
-Fjala me të cilën nuk vdiset / Jervrem Bërkoviq ; [zgjedhja dhe pasthënia Zuvdija Hoxhiq-Berisha ; përktheu Azem Shkreli ; kopertinën e punoi Salih Lutolli].- Prishtinë, Redaksia e botimeve, 1988 (Prishtinë : “Rilindja”
-Mjeshtri i hijeve / Vasko Popa ; [zgjodhi dhe pёrktheu Azem Shkreli ; kopertinёn e punoi Rexhep Ferri].- Prishtinё : “Rilindja”, Redaksia e Botimeve, 1977
-Të folur mbi ujë / Dragan Dragojlloviq ; [përktheu Azem Shkreli ; kopertinën e punoi Shyqri Nimani].- Prishtinë : “Rilindja”, Redaksia e Botimeve, 1983
*shënimet biografike janë marrë nga ArkiviRilindja
ObserverKult
——————————
Lexo edhe:
DRITËRO AGOLLI: FJALËT E FUNDIT TË AZEM SHKRELIT…
Kliko edhe: AZEM SHKRELI: PËR NJË POPULL, KOHA MË E LIGË ËSHTË KOHA E MEDIOKËRVE!
