Nga Qazim Muska
E ndjeu, nuk mund ta përballonte tronditjen. Shtrëngimi në gjoks po i merrte frymën. Dëgjoi përsëri gruan që thërriste emrin e tij. Zëri dukej se mbrrinte nga një tjetër botë. Sikur dilte nga fundi i një humnere të thellë, të largët. Veç me po atë timbër e me po atë freski si dikur. Nën shtrëngimin që po i mblidhte kraharorin si një morsetë mendoi se nuk mund të ishte ngjashmëri e rastësishme ai timbër zëri. Do ta dallonte edhe sikur mes njëqind zërash njëherësh të kumbonte.
Nuk mund të ishin dy njësoj. E kishte dëgjuar kushedi sa herë në ato vjet vetmie. Qe zgjuar prej tij natën duke gëlltitur me mundim zhgënjimin, kishte kthyer kokën në rrugë, por kishte përpirë me sy vetëm zbrazëtirë, kishte hapur derën e apartamentit si somnabul, por pas derës nuk ishte askush për të hyrë, ishte ngazëllyer prej vegimit të shtrenjtë dhe kishte qarë prej së vërtetës së hidhur.
Ai zë i qe ngulur në mendje si gjemb trëndafili dhe i ngacmonte kujtimin e bukur. Jehona e atij zëri vraponte në vite bashkë me erërat dhe tallazet që fati nuk ia kurseu. Nuk mund të gabonte në përcaktimin e atij tingulli. Edhe nga varri do ngrihej e do të sulej drejt asaj sirene që e kishte pritur tridhjetë e pesë vjet ta joshte me magjinë e saj. Tridhjetë e pesë vjet që i kishte munguar. Por, po tridhjetë e pesë vjet që i kumbonte përherë i plotë, pa humbur asgjë prej timbrit të veçantë ngarkuar me ankthin e misterit të ikjes. Ashtu si e pati dëgjuar për herë të fundit atë natë marsi, kur me zëmër të thyer e kishte lënë përgjithmonë.Nuk kishte zgjidhje tjetër.
Mbrëmjen e asaj dite diçka po ndodhte. Babai nervoz si kurrë ndonjëherë. Nuk zinte vend. Ai që nuk pinte kurrë as duhan e as alkool kishe vënë përpara mbi tavolinë një gotë konjak ‘Skënderbeu’ që e mbanin për qerasje. E hiqte gati me eks dhe me një lloj dufi, duke shtrëmbëruar turinjtë, lëvizte nëpër dhomë rreth tavolinës, dilte në dritare e shihte nga pas perdes, psherëtinte e sërish kthehej në vend. Nëna seç përgatiste në dhomën e tyre. Hynte e dilte nga andej në kuzhinë e anasjelltas. I hidhte ndonjë vështrim të përvuajtur si një të sëmuri pa shpëtim.
Thuajse nuk flisnin fare. Por dukej se të dy qenë në një marrëveshje të fshehtë me atë heshtje të përzishme. Ai nuk kuptonte asgjë. Pyetjeve të tij u përgjigjeshin shkurt, duke iu shmangur thelbit e ai ndjente se ishte një situatë jo e zakonshme. Në mbrëmje, si hëngrën darkë, i shpjeguan gjithçka. U gjend i papërgatitur për atë ndërrmarje të rrezikshme. Menjëherë mendja i shkoi tek ajo. Zemra iu kris. Por nuk u tha gjë prindërve. E kuptoi situatën, ndonëse e kishte vështirë ta pranonte. Duhej bërë sot. Sa më parë. E nesërmja do të ishte fatale.
-Le të falenderojmë zotin që nuk na ka lënë pa miq të mirë, – tha babai. – Ndryshe nesër në mëngjes duhet të hapim derën për të zezën tonë. Gazi i degës do të na priste i lumtur.
Dolën nga shtëpia kur i gjithë qyteti qe kredhur në gjumin e mesnatës. Gjithçka e kishin lënë pezull. Asnjë amanet a porosi nuk mundën të lenë diku a dikujt. Qenë nisur drejt bregut të detit, në Kepin e Keq me ngut, si turtuj që sapo kanë dëgjuar krismën e armës që i ka vënë në shenjë. Pati gjetur pesë minuta kohë sa për t’i dhënë sinjalin nën dritare.
-Po ikim, – tha sapo ajo hapi me kujdes kanatin pa e ndezur dritën.
Nën vështrimin e trembur mundohej të zhbironte në sytë e tij misterin e ardhjes në mes të natës në dritaren e shtëpisë përdhese. Ai e përqafoi dhe e puthi me zjarr të tillë që i kalli datën. U shkëput me forcë nga puthja e çuditshme. Ndjesia e një lamtumire iu zgjua sakaq e i shtiu frikën. Me po atë vështrim të ankthshëm e pyeti.
– Ku?
S’kishte kohë t’i përgjigjej pyetjes së saj. Nuk mund t’i shpjegonte pse – në.
-Do të takohemi përsëri! – ia ktheu e humbi mes territ si hije.
Ajo mbeti e tromaksur si në një ëndërr të keqe. Pastaj i lëshoi nga pas një klithmë të mbytur nëpër natë: Miri, ku po ikën? Miriiii!!
Ai zë me një mal ankthi nuk iu nda asnjëherë. I kumbonte në vesh edhe kur u futën në ujin e ftohtë, pa zhurmë. Notonin ngadalë, pa e prishur qetësinë e detit që dukej si përbindësh që dremit. Terri ishte i plotë. Heshtja e thellë. Veç zëri i saj i gjëmonte papushim. E në vend që ta shtangte e shtynte përpara, drejt ishullit në bregun e përtejmë zhytur në terr. U jepte krahëve fort. Harronte që mbrapa ishin ata të dy. Ndalonte së notuari e hidhte vështrimin pas. Ata aviteshin qetësisht, sikur rrëshqisnin mbi ujë. I patën mësuar notin, por mosha, mesa dukej, po bënte të sajën; nuk mund ta ndiqnin ritmin e tij. Priste sa afroheshin e përparonin sërish të tre, të barazlarguar në distancë si në një formacion luftimi. Edhe pse makthi i zbulimit prej rojave te bregdetit ia kishte pushtuar çdo qelizë, thirrja e saj i gjëmonte si bubullimë. Tingujt i buçisnin sikur të ishte futur nën një kambanë të bronxtë. Si delfin i çoroditur u jepte e u jepte krahëve e këmbëve me gjithë fuqinë. Uji sa vinte e bëhej më i ftohtë…
Nuk e kishte idenë sa patën notuar.
Kur hapi sytë ishte nën bombardimin e ca rrezevetë fuqishme drite, rrethuar nga njerëz me bluza të bardha.
Gjithçka iu gremis kokëposhtë si në një kataklizmë.
Ai çast e ndau jetën e tij në dy kohë, ekstremisht të kundërta; para dhe mbas arratisë. Para arratisë qe fëmijëria, adoleshenca dhe rinia e sapo nisur; gjithë pranëvera e jetës së tij. Mbas qe pjesa tjetër; dimër i acartë. Dy faqe të një monedhe diametralisht të ndryshme; njëra e plotë, me shënja dhe gjurmë të vlera. Tjetra bosh, si e fshirë dhe e pastruar imtësisht me letër zmeril, e lëmuar, pa shenja dhe pa asnjë gjurmë në të.
Ndërsa rrinte përballë gruas që sapo kishte thirrur emrin e tij, ndjeu se diçka e ashpër dhe therrëse po linte një gërvishtje të thellë si brazdë e hapur me forcë e pa asnjë kujdes në faqen e boshtë të monedhës. Si skena të shpejta filmike iu shfaqën të gjitha ç’kishin ngjarë në shortin e keq të fatit.
Humbja e prindërve ishte fillimi i një jete pa jetë. Asaj që deshi t’i jepte tjetër kuptim, tani kishte mbetur fare pa kuptim. Kishte humbur gjithshka në tentativën për të fitur diçka. Vendi i huaj i shpreses iu kthye në një manastir. Vetë u shndërrua në një murg që nuk ka gjë tjetër veç lutjeve për Zotin. Por as Zotin tani nuk e besonte më. Ditët i shtynte si një skllav i bindur ndaj fatit të vet. Askush nuk e priste dhe përcillte mëngjezeve e mbrëmjeve. Veç puna iu bë ngushëllim. Atje mundte të humbte disi mendimet e brengosura dhe trishtimin e thellë që i kishin helmuar çdo qelizë të gjakut. Vetëm kujtimet e shpëtonin herë – herë trurin e tij të përgjumur nga hidhërimet dhe bënin t’i feksin si shkëndijëza farfuritëse në natën e thellë të shpirtit të drobitur.
Mes tyre, si një muzikë e gëzuar mes një funerali të pikëllimtë, i vinte jehona e zërit të saj në çastin e fundit, ngarkuar më ankthin e misterit që nuk e mësoi kurrë: Miri, Miriii!! Dhe e zgjonte nga ajo letargji vrastare, nga molepsja e plotë, nga trishtimi i përhershëm dhe nga brengosja e thellë, të cilat ia kishin kryqëzuar me gozhdë dëshpërimi gjithë qenien. Një valë e ngrohtë hidhej mbi akullin që ia pati kthyer në antraktidë shpirtin e zemrën, ditët dhe netët, të tashmen dhe të ardhmen, mendimet dhe ndjenjat; gjithçka. Tentonte të hynte në thellësi të akullnajës së tij dhe ndjente një si gudulisje të largët, të lehtë, të brishtë, si mbi një lëkurë të bërë shguall e plot kallo nga ashpërsia dhe pamëshira e fatit. Por gjithsesi e ndjente dhe, atëherë, një vlagë prushërimi e vakur i ndizej brenda vetes, si një llavë e fshehur në nëntokën e mbërthyer nga acari. E ndihej në jetë.
Asgjë nuk e joshi për të qëndruar në vendin e huaj. As mundi dot të dilte nga ajo përhumbje e përbindshme që e kishte kapluar. Nuk mundi as dhe të gjente ndonjë pikë mbështetjeje që të mund të shpresonte për një ripërtëritje të mrroljes së lemerisshme që kishte shkërrmoqur gjithçka te ai. Qe kthyer në një mjeran që vetëm e mëshironin.
Mbasi kohët ndërruan dhe lëvizjet e njerëzve nga një vend në një tjetër nuk kishin nevojë për sakrifica sublime si ajo e tij ditën kur humbi prindërit, vendosi të kthehej.
Mirëpo vetmia nuk iu nda. E ndoqi si një sëmundje e pashërueshme. Lidhjet e vjetra i kishte humbur të gjitha. Tridhjet e pesë vjet pa asnjë lloj komunikimi me vendin e tij qenë një erozion i tmerrshëm. Nuk kishin lënë asnjë gjurmë nga pjesa e paraarratisë. Ndërsa pasarratia kishte gatuar me dorë të pashtrënguar një qenie të përhumbur, të hutuar, të paaftë të kuptonte dhe të orientohej me realitetin e ri. Ajo qenie e mjerë nuk mundi të ngjizte lidhje të reja e të gjente një mënyrë rigjallërimi. U tret në vetmi edhe më të madhe e në amulli edhe më të pakuptueshme se më parë.
E vetmja gjë që e frenoi pak shkërmoqjen e tij ishte profesioni. Ngaqë nuk kishte kujt t’i kushtohej, qe dhënë pas tij me gjithshka, duke e përftuar deri në perfeksion. E morën në punë dhe nuk e lëshonin t’u ikte për asnjë arsye. Dhe vetëm puna e kishte mbajtur në jetë, në atë jetën e tij prej asketi që përfshihej në një itinerar të përcaktuar shkurt e qartë; shtëpi-punë e anasjelltas.
Dhjetë vjet ecte në të njejtën rrugë mes vilave të bukura dhe të mëdha të asaj lagjeje të re. Përherë i strukur në vetminë e zymtë pa e ngatërruar kurrë itinerarin, përveç të djelave. Dilte buzë liqenit në një cep të fshehtë, larg njerëzve që gëzonin dhe shijonin në njëmijë mënyra. Por as i mendonte dhe as i kishte zili. Mjaftohej me mënyrën e tij; vetminë e përhershme. Rronte me kujtimet. Ato të paktat, por të çmuarat si guri i dimantit. I sillte ndërmend dhe ndihej gjallë. Gërmonte vetëm në pjesën e paraarratisë. Tjetra qe një disk i fshirë ku dëgjohej vetëm një gërvimë bezdisëse.
I fanitej ajo si atëherë kur me padurim e priste te pishina ashtu lojcake, e qeshur, e hollë, e brishtë me çantëzën e stërvitjes në krah. Prindërit e tij qenë trajnerët e ekipeve të notit. Edhe të tyre. Sa hynte ajo brenda rrethimit dukej se dita merrte të tjera ngjyra, e zemra merrte tjetër ritëm, e frymëmarrja shtonte thellësi, pishinëza kaltëronte si det e bota e gjithë ndryshonte përmasë. Aty e njohu, aty u dashurua, aty e bëri perëndi dhe aty ishte gjithë ajo që mund të quhej jeta e tij.
Por shpejt erdhi apokalipsi…
Angushtia në gjoks po i rritej. Veç zërin e gruas matanë portës e dëgjonte me një ngazëllim të brendshëm. I gëlonte në shpirt si për inat të zëmrës që sa vinte e mekej së rrahuri. Ai zë kishte mbetur i dashur dhe i freskët në kujtesë si në një kasetë magnetofoni. Për dhjetë vjetë nuk e paskësh ditur se kalonte në atë rrugicë e pranë asaj shtëpie ku qe strukur ai zë i shenjtë. Çuditërisht ishte ajo shtëpi që i zgjonte gjith’herë mendime dhe ndjenja gjithfarë. Më të shumtën e rasteve i shtinte një lloj frike me madhështinë e saj. Sikur e vriste heshtja prej varri që e rrethonte së jashtmi. Herë të tjera mendonte se, nga brenda, patjetër në atë shtëpi të bukur e të madhe, ku luksi nuk mund të fshihej, duhej të gëlonte ndonjë lumturi për ta patur zili. E jo rrallë herë mundohej të imagjinonte banorët e asaj shtëpie, të cilët fatin do e kishin patur me tepëri.
Pikërisht nga porta gjysmë e hapur e shtëpisë që i zgjonte mendime të misterta qe fanitur gruaja e cila e kishte thirrur në emër teksa po kalonte përbri. Kishte shtangur fillimisht. Zëri me atë merakun dhe timbrin e veçantë i erdhi si jehonë e gëzueshme kambane. U drithërua i gjithi. Reagoi si të qe zgjuar befas nga një gjumë mitik. Qe sulur si i thithur prej ndonjë energjie magnetike drej gruas që diç vështronte pas supeve të tij. I kundronte me ngulm sytë, ballin e ngushtë, hundën e vogël, mollëzat e tulta të faqeve, buzët e mbushura, mjekërzën e bukur, flokët e mbledhur topuz mbi kokë, gjoksin e plotë, trupin elegant; gjithçka. Shqyente sytë nga një tmerr gëzimi aq sa, gruaja e acaruar nga kjo lloj babëzie i foli me neveri: “ Ik tutje, hajvan!” Një fëmijë erdhi nga pas tij dhe iu bashkua gruas që e mbështolli me krahë. Më pas e shtyu të voglin në brendësi të oborrit të vilës.
Burri ndjeu një shtrëngim të fortë në gjoks. Trupin ia mbërrtheu një si kapitje. E mbuluan djersët. Këmbët nuk e mbajtën dot dhe gati u rrëzua ndër krahët e gruas. Por ajo u zmbraps me frikë dhe me përbuzje si të qe një lebroz. Atëherë, me mundim u mbështet tek kolona e portës prej hekuri. Muret e lartë si prej burgu dhe porta madhështore e bënë të ndihej edhe më ligsht. Rrëshqiti ngadalë e mbeti gjysmë shtrirë me vështrimin nga gruaja. Ajo hodhi sytë nëpër hapësirën e rrugës. Kërkoi ndonjë kalimtar dhe iu drejtua për ndihmë dy djemve që po shihnin pa ditur ç’po ngjiste. U avitën tek porta, pranë tij. Zëri i gruas kumboi i fortë, turfullues. Lëshohej si furtunë në rrugën e kalldrëmtë të lagjes.
-Merreni dhe çojeni në spital a ku di unë. Ndonjë i pirë do të jetë e ç’tjetër, – hakëriu.
Pastaj porta u mbyll më kërcitje inatçore. Iu bë se iu ça kraharoi. Ndjeu hapa të lehtë tek largoheshin, sikur këmbët të qenë veshur me këpucë mëndafshi. Trinitinën, rekomanduar nga doktori ta mbante me vete mbas problemeve të shumta me zemrën, nuk mundi ta nxirrte prej xhepit. Dora e mpirë nuk iu bind. Dëgjonte ndërkohë, nën një përhumbje të thellë, zërin e gruas përtej oborrit. Thërriste sërish emrin e tij me ëmbëlsi dhe dashuri, me timbrin e vjetër të pandryshuar, me butësinë si kadife dhe me qartësinë e dikurshme të një tingulli kitare: Miri, Miriii!
Dhe, po nga brenda oborrit, dëgjoi t’i përgjigjej zëri i brishtë e lozonjar i fëmijës:
-Erdha, o ma!
