Buqetë poetike nga Fahredin Gunga: Dikush vuan për bukë e dikush për dashuri…

02/02/2024 • 22:53

Ju ftojmë të lexoni një cikël të zgjedhur poezish të Fahredin Gungës

Rënkimi

Tokë, qaj. Tokë, rënko. Tokë gjëmo si egërsira-
se mbrëmë ka vdekur një fshatar i fshatit tim,
me duar të çara e fytyrë të vrarë nga lia
dhe me rininë e humbur në brazdat e jetës…

Kanë për ta çuar mbi katër krahë.
Kanë për ta çuar mbi katër zemra.
Kanë për ta çuar mbi katër dëshira,
si ai – vetë kur i ka bajtur
kur vetë i ka rritur
n’ara t’bleruara

E, ai – mbrëmë ka vdekur…

Tokë, qaj. Tokë, rënko. Tokë, gjëmo si egërsira-
se sot në krahrorin tënd do ta shtrëngosh
një fshatar të ri të fshatit tim.

O, ai kurrë nuk të ka ndarë prej zemrës,
– një zemër e heshtur
ate – që në pranverë ka qenë i etshëm për blerimin tënd,
ate – që në verë të ka ledhatuar plot dashuri
ate – prej së cilës i kanë gufuar
urimet për ty:
– të falem o Dhé,
– të falem o Dhé!

E, ai mbrëmë ka vdekur.

O, apo e ndien damarin e lutjes?
O, a po e ndien tingullin e ofshës së lodhur?
O, apo e ndien vajin e dëshirave
që po veniten pa frymë?…

Mbrëmë ka vdekur një fshatar i fshatit tim,
të cilin do ta varrosin me lotin e vreshtës
që kullon, i kristaltë, nga hardhia e pikllimit,

si sytë,

me blerimin e drithit dhe lulet e pranverës
që blerohen si dëshirat rinore…

…dy sy, t’etshëm për të,
kot e kërkojnë nëpër ara,
dhe të lodhur pikojnë –
mallë…

Tri monologje me vetëveten

1.

Vetëm deshta ta quaj vetëveten poet
E asgjë tjetër, më besoni, asgjë tjetër-
Se kam lindur në ditët e krahnezta të një tetori.
Dhe, i vogël jam për të pasur trajtën e heroit e-
Në vargje vetëvetën vetëm desha ta shtroj, të bëhem
Fortesë prej fjalëve e – shkëndi në qiellin e paanë,
Që në qiellin e vendlindjes sime, me zemra të ndezura flakë
Në baklada të shumëngjyrta, në Olimpin e gjakut-
Të shkruaj qenjen time, biografinë vetëvetes,
Mikut dhe blozës së trollit tim
Për ditëlindjen tonë të dytë, gjakut të mallkuar në mallkim;
Njerëz me flakime në sy jemi – e,
Vetëm deshta ta quaj vetëveten poet:
Lumit të ja marrë kaltrimin për vargjet e mija,
Shkëmbit t’ja jap zemrën e diellit,
Skyfterin ta bëj me zemër të bylbylit – e,
Vetëm deshta ta quaj vetëvetën poet,
Vetëm poet – flakada që e ruajnë zotërat e lindjeve.
E, vetëm poet – nektar që përtrin jetën,
Më besoni, vetëm poet:
të ndërtoj Urën e Fshejtë
Prej fjalëve që ujiten me gjakun në mua:
Ku miku mikut zemrën ja fal në shej nderimi
E i panjohuri të panjohurit dorën e pranverave ja shtrin,
Ku dielli shtegtar ndalet të pushojë –
E, zemra me zemër kthehet në trandofille, e
Stuhitë vallen e prillave të blertë e luajnë, e – unë,
Vetëm deshta vetëveten ta quaj poet,
Asgjë tjetër, më besoni, asgjë tjetër – e,
Vargu le të jetë dashuria ime dhe mbarimi im.

I vogël jam për ta pasur trajtën e heroit.

2.
Pas çdo vargu është nga një lindje e re
(Se ditëlindja ime në letër të njoftimit
Nuk është ditëlindje dhe emri im i vërtetë).

I bëra lutje diellit që e mbylla në nofullën e fjalës –
Dhe, aq jam i vogël dhe i pafuqishëm para fjalës,
Aq jam i uritur e i ngrirë për Dashurinë e fjalës, e –
Vargu është tmerr, është dhembje, është dhe jetë,
E – vetëveten deshta ta emërtoj:
Lum i paemër –
Atëherë, plasi krenaria e shkëmbi prej marazit,
Vetëvrasje bëri dashuria e fjalës, një vetëvrasje të thjeshtë,
Të cilën e vorrosa në zemrën e mikut
Ku ndeshen prore, në ecjet e tyre – qeshja dhe vaji.

Secili kemi nga një ditëlindje dhe nga një emër,
nga një dashuri dhe nga një ringjallje. Atëherë,
Si ta emërtoj pastaj vetëveten
Kur pas çdo vdekje të thjeshtë është nga një lindje e re.
(Se ditëlindja ime në letër të njoftimit
Nuk është ditëlindja e as emri im i vërtetë)?…

3.
Nuk është lehtë vetëm të duash.

Prejardhja e vargut

1.(Kuptimi i vargut)

Një kuptim kanë, o mik: të duash të urrejsh
Se dikush vuan për bukë e dikush për dashuri
E – na në vete shpesh mashtrohemi e duam t’u rrejtur –
Por çka të bëjsh atëherë kur të bëhet thërrmi
Fjala e çmendur ndërmjet buzëve që s’din
Përveç sharjes e flakës që marrëzisht i kallë
Etja e mikut për mikun që si mëkatin dashurinë
Nga zemra para ja ke shtruar, e vetes në ballë
Një kuptim të ri, ja ke shtuar një gjurmë të re,
E – zgjati duart, o mik, ku të duash, se në mallkim latuar
Në vargun tim për së dyti si përralla kemi për të lerë.

Rritë jemi në bukurinë e lëmoshën e fjalës, dhe Urisë
Kafshimet, edhepse heret ja kam mësuar, zemrën e ka gatuar
Me përkdheljet e barit, me mallkimin e poezisë.

E hapa zemrën: vetëm do vargje që s’dinë
As për përkëdhelje as për emër të vetin.
Çfarë ngjyre më duhet t’u jap, pra, kur më ngrinë
Bukuria e barit, çudi – e vargjet më tresin
Për të gjetur në pore ndonjë fjalë që s’vret
Dhe, si fjala vuajmë e qeshim e vdesim.
Për ëndërra e zhgjandrra. Ku kemi për t’i gjetur –
Kur pa krahë, si zogjtë, shpesh mbesim!?…

E – më duhet të kërkoj ngjyrë për t’ju dhënë:
Ngjyrën e gjakut që t’u ngjajnë barit,
Ngjyrën e syve për t’u ngja qiellit të paanë,
Ngjyrën e etjes për t’u ngjarë shtegtarit.

Shtegtimi për vargun

1. (Shqetësimi, pa kohë e trajtë)

S’e di se sa poshtë e sa lart vetëveten e ke gjuajtur
Në emër të Dashurisë që nëpër rrugë e bore
Për të gjetur burim të ri (kushedi se ku është shuajtur)
Në mes t’mallkimit e mallkimit, në heshtjen e mallit, prore,
Si plagë e vjetër, si sharje që s’harrohet kurrë, –
E, kur të thahen lumenjtë e plagosur nga malli
Ti etjen kërkon për ta shuajtur në gurrë,
Por freskimin xhelozisht ja ka thithur zalli,
E – atëherë të mbetet fluturave krahët për t’u vizatuar
Në lojën e rrejshme të fatit të krahërorit
Të plagosur në mashtrimin e parë me të cilin je takuar
Dhe, atëbotë, përrallat rreshtohen – përralla prej arit
Të varguar në ty si dëshirat e darsmorit,
Të blerimit, si dëshirat e përtrira të barit.

2. (Loja, në cirk e në asgjë)

Thamë se vargu e dashuria janë një,
Kështu thamë e – nuk e di se çka domethënë
Vetëvetën për ta lënë (o, vetëveten për ta lënë!)
Peng për Dashuri, kur në çdo hap, kur gjithnjë,
Vërtet, kur gjithnjë mashtrohesh si fëmijë
Mbas syve të kaltërt të agut, që edhe guri i ka,
O, mashtrohesh si fëmijë në asgjë e në va pa va
Duke bredhur e hedhur e duke mos u ngirë
Vetëm me buzëqeshje, që si hajn u mbledh
Udhëtarëve në rrugë, e – thua: u gjet e vërteta
(Këtë më në fund duhesh edhe për ta vjedhur)
Dhe, nuk është me rëndësi pastaj të dijsh pse jeta
Shtigje të shumta ka e kushedi ku të hedh,

Kushedi ku të hedh e shtigje të shumta ka

3. (Qenja e vargut, ose – Unë, miku dhe vargu)

Miqtë e mi janë të uritur për etje të re
Se Zotit të vjetër fjalën e madhe të Uratës,
Ja kemi venë në teh të mrephtë të shpatës
Dhe, dashuri të re kemi krijuar për ne:
Rrenën e kemi lënë peng për sharje tjetër –
Për ndonjë shtegtim o bredhje nëpër pore
Të urrejtjes dhe, o vargu im, në jetë prore
Prej duarve vdekjet luajnë vallen e vjetër:
E – pse atëherë, fjalën e mirë, fjalën e dashnorit
Të përhershëm, mikut të panjohur mos të ja jap –
Se – fjala e mirë botën në shpinë e mban e banë,
Fjala e mirë që zemrën ja shëndosh skamnorit

Balada e lojës së eshtrave

Ka qenë – kështu thot përralla-
një herë një pëllumb i butë i shesheve,
dhe, prore ndalej në mes të sheshit
ku njerëzia ndalet ditëve të diele për të pushuar.
Por vetëm një herë sheshi nuk e deshti pëllumbin,
se pëllumbi ishte tepër i butë – shumë i butë
(në krah të çdokujt ulej
e me butësi për faqe njerëzit i lëmonte).
Kështu jetonte pëllumbi i butë i sheshit.
në mes dashurisë dhe urrejtjes së qytetit.
Por, një ditë, një ditë prej ditësh,
në shesh mbetën vetëm do pupla të përhirta
dhe – pikat e gjakut në trotuar të rrugës.

Ishte mëngjes vjeshte me dhembë të gjethëve të mbrëmë.

Krahët e njerëzve të nesërmen mbetën
si tymtarët e vetmuar në mes të stuhisë
e – lotët sytë i vesuan…Thonë:
atë ditë kishte rënë shi i madh dhe qielli ishte nxirë
vetëm, (ndoshta!,) për ta larë gjakun e pëllumbit.
Vërtetë, kishte rënë shi i madh vetëm për ta larë
gjakun e pëllumbit nga trotuaret e qytetit
se atë natë ishin çmendur eshtrat nga mëria

Kështu thotë përralla të cilën e dinë
edhe fëmijët e lagjes sime duke i ndjellur pëllumbat
që të kthehen në lojën e tyre…

E lagja ime din përralla shumë, shumë.

_________________________

*Ali Aliu: Për Fahredin Gungën, mund të thuhet se është poet sui generis. Dhe është natyrë e atillë poetike në të cilën përpiqet dhe shkrihet disponimi lirik, i përhershëm, dhe prirja për kredhje filozofike. Është natyrë e atillë krijuesi, tek i cili, poezia, edhe atëherë kur nuk manifestohet përmes vargut, ajo prapë është prezente në qenjen e kësaj natyre dhe jeton si vlerë imanente e kësaj natyre poetike. Pastaj deri sa të ndonjë tjetër kjo natyrë liriko-mediative është konfuze, e mjegullt në vete dhe e paorganizuar, e paqartë dhe shpesh stihike, te Fahredini ajo manifestohet afërsisht sipas një sistemi të qartë dhe të organizuar. Natyra lirike te ky poet ka për fundament përjetimin intenziv emocional të jetës dhe ambientit të afërt. Ky emocionalitet dinamik nuk është i natyrës transitore as i natyrës lucida intervala po vlerë imanente e botës krijuese.

Biografia:
Fahredin Gunga u lind në Mitrovicë më 1936.
Shkollën fillore dhe gjimnazin e kreu në vendlindje, kurse Fakultetin Filozofik, Dega e Albanologjisë, në Beograd. Fillimisht punoi pedagog në gjimnazin e Mitrovicës, e më pas redaktor në gazetën “Rilindja”, redaktor në Shtëpinë Botuese “Rilindja” dhe kryeredaktor i Televizionit të Prishtinës
Është njëri nga poetët më të shquar të poezisë bashkëkohore shqiptare nga Kosova, të brezit që u shfaq nga fundi i viteve të ’50-të dhe brenda viteve të ’60-të.
Ka botuar librat: