Dantja ka shkru për ne shqiptarët. Italianët mendojnë se është shkru për vedin, por ne shqiptarët e dimë ma mirë se është shkru për ne. Dante është profet, sepse shkrimtartë e mëdhenj, poetët e mëdhenj janë profetët që do t’i prijnë një populli me dije me urti e me të tëra.
Unë jam njeri nga ata, i cili kam pasë rrezikun me kalu në Ferrin e Dantes, jo pak por për 25 vjet. Dhe aty të gjithë sa ishim thoshim vargjet e Alighierit, jo vetëm ne që kishim një grimë shkollë, por edhe ata që s’kishin shkollë. Unë kam pasur atje dhe profesor Pashko Gjeçin se ai në atë kohë ishte më i madh se unë. E kishte kryer Universitetin. Pashko Gjeçi është përkthyesi i Dantes në shqip, por në atë kohë janë kaq shumë përkthyesa.
Në librin e Kadaresë shifet që janë; Pater Vinçensh Prenushi, Ernest Koliqi, por unë di edhe të tjerë…
Ishim tuj prit të na japin lugën e gjellës në atë kohë që ishin tuj tha kënetën e Maliqit. Rreshti ishte i gjatë e megjithëse na ishin nja tetë kazana, prapë ne ishim nja tre katër mijë vetë.
Në rreshtin e gjatë, mbas meje ishin me gaveta në dorë, tuj prit me marrë me supierë diçka, kur dëgjoj në italisht një vjershë të Dantes që shqip, që do të thotë “Vakti i drekës, më i unshëm se përpara saj”. E kur u ktheva e kqyra atë njeri. Pashë se ishte Nikolla Daka, që edhe ai tentonte me e përkthy Danten dhe sigurisht që e ka përkthy…
Dikur u lirume prej burgut.
Disa të tjerë mbetën atje pa asnjë shpresë, por na të tjerët u lirume. Kur u liru Pashko Gjeçi ai doli në një Ferr tjetër, ndoshta më i lehtë ishte ai ferri që la atje. Ai punonte duke bërë llaç tanë ditën dhe paguhej 70 lekë sa me mbajt frymën me bukë. Dhe një ditë kur punonte llaç pranë Lidhjes së Shkrimtarëve i kishte thanë Llazar Siliqi- Pashko Gjeçit: “Ti mujsh me e përkthye Danten!”. Se ai kishte fillu me të vërtetë. Kishte botu në një revistë poemën e parë të Dantes, prandaj ai i thoshtë “ti mundesh me e përkthye krejt, pra unë ndërhyj dhe të nxjerri prej asaj pune të rëndë ku je ti”.
Por Pashko Gjeci me shtatëdhjete lekë në ditë nxirrte vetëm racionin e bukës dhe nuk kishtë as laps as fletore dhe s’kishte kurrgja. Dhe vjen tek unë. Unë isha në Kuvendin Françeskan dhe vjen e më thotë a mundesh me më ndihmu me shkrujt e me letër se më ka porosit Llazari dhe unë e kam ndërmed ta bëjë këtu.
Ai e ka përkthy. Ai tuj fol shqip vargjet, e unë tuj shkrujt me makinë. Unë kam ndalë një çast e i thashë:
“Pashko, profesor je tuj përkthy Danten. Mendo mirë!
“Eh frater, më tha, Danten unë e njoh më mirë se kurrkush në botë, se i kemi kalu më mirë se çdo njeri tjetër rrathët e ferrit. Ne përkthejmë më mirë se kurrkush tjetër në botë, se ja dimë radhin dhe si ta formojnë këtë vepër mirë e shumë mirë që kemi në dorë sot”…
Tash një këshillë kam për tanë djemtë e rinj që janë sot.
Sot ne nuk kërkojmë atë Paradizin e Dantes. Ne kemi dalë prej Ferrit, jemi në derën e Purgatorit, por mos mendoni se do shkojmë në Paradiz vetëm me dollarin.
Në qoftë se s’keni me pas kulturën. Në qoftë se s’keni me pas mendjen. Në qoftë se nuk do të keni njoftë mirë Danten dhe shokët e tij dhe shkrimtarët e mëdhenjë, s’keni me mbërrit kurrë në Paradizin që shpresojmë.
ObserverKult
Lexo edhe:
INTERVISTA E FUNDIT E AT ZEF PLLUMIT: DY SENDE U DASHKAN NË JETË, FATI DHE GUXIMI!
