Përballë, megjithëse nuk kishte çka të shihej, e zeza e natës si copë gjigante djathi të zi kishte bllokuar çfarëdo shikimi apo pamje të mundshme jashtë veturës. Ishim të parkuar përballë fillimit të malit të Gërmisë ku do të duhej të kishte lisa të zhveshur, ishim në fund të dimrit. Ajo, ulur në karrigen e përparme po luante me figurat e tymit, lëvizte dorën si e retarduar. Duke e shikuar më jepte përshtypjen se ishte diku thellë në brendësinë e kujtimeve që ndoshta edhe vidhnin në atë moment diçka, nga e zeza e natës, përshtatur me ngecjen, mosecjen e çka do që kishim krijuar qe katër vite. Ngjashëm me EKG-në e gjyshit tim që ato ditë ishte shtrirë në spital duke u munduar të vjedhë edhe ndonjë ditë, orë apo çast më shumë nga jeta. Herën e fundit që e kisha vizituar në spital i kisha shikuar linjat e EKG-së së tij, gati si linja drejtvizore më shtynin të mendoja se tërë jeta jonë brenda këtyre dy milionë metrash katrorë ishte drejtvizuar në një linjë apo mendje aq topitëse, sa askush kurrë më në jetën e tij nuk do të mund të zgjohej.
Ajo e ngrehu tymin e cigares thellë sa mund të kishte prekur deri diku në ndonjë kujtim tonin të përbashkët. Dëgjova zhurmën e duhanit që digjej, ngadalshëm si pritja e kalimit të dimrit në Prishtinë. Pastaj se ç’lëvizi dhe u dëgjua tringëllima e çelësave duke u prekur ngadalshëm, si në ëndërr, njëri me tjetrin, për të zbuluar qetësinë masive, të pashërueshme në mes ne të dyve.
Vrrrroooaaaam, u dëgjua uturima e një veture në rrugën pas nesh, nga e cila na ndante baseni i zbrazët i Gërmisë. Munda të dëgjoj secilin tingull të saj. Ndarë nga njëri-tjetri e që së bashku krijonin zërin e motorit të veturës në lëvizje. M’u duk se ishin aq larg njëri-tjetrit sa nuk mund të arrije prej njërit tek tjetri për të riformësuar atë uturimë. Pastaj sikur tingujt, njëri pas tjetrit, ranë mbi trupat tanë që zënë brenda kujtimeve, ngjanin në ndonjë vizatim kubik. M’u duk se pashë një çelës të kish rënë në prehrin tim. Ishte disi gjysmë i avullt, gjysmë në gjendje fluide, disi sikur pamja a hanës në netët e kthjellëta, larg-larg prej nesh.
Përnjëherë u vetëdijësova se “vrroooaaaami”, i vetmi zë ekzistues në këtë botë, kishte jehuar pastër, kthjellët, por dhe ishte mbytur ngadalë në errësirën e hirtë. Në të vërtetë mbytja e tij e ripërsëriste tingëllimën e tij brenda kokës time. Humbja e tij, duke më lënë në fyt një shije të hidhur që u rrokullis teposhtë si përpjekje e shuar në fillimin e saj. Sillej si bumerang dhe nuk donte të mbytej brenda kokës sime. Inicioi diçka në mua, zhurma ndjenjën e hidhur dhe kjo një kujtim të ri. Pashë veten si fëmijë, anëtarët e familjes duke fjetur në natën e vonë të verës, nga ballkoni në katin e dymbëdhjetë duke shikuar dritat e qytetit që shuheshin dhe ndizeshin pandalur, si frymëmarrje e tij. Dhe ndonjë veturë tinëzisht duke ndërhyrë në atë qetësi të ngrohtë, duke çarë lidhjen platonike në mes të dyve, duke më lënë, si pak më parë, atë shijen e hidhur të të prekurit e velit të botës. Por kishte një gjë të çuditshme, ato uturima të vetmuara, që dukej sikur dilnin nga unë sepse isha një me qytetin, megjithëse ishte në kundërshti, më dukej se asgjë nuk duhej dalë jashtë saj. Dhe shija e hidhur që linin uturimat e vetmuara në qytet nuk ishte e keqe. Disi tërë pamja poshtë ballkonit: veturat e parkuara me rregull si lodrat në dhomën time, pisha ku e imitonim Tarzanin dhe furra e llamarintë e bukës në formë të bungalovit veror ndriçuar nga drita e hënës që reflektonte e qetë e butë, si brendësia ime, me këtë shije të këndshme të hidhur si kërthizë e natës.
Dhe, brenda veturës, tërësisht i dhënë pas kujtimeve, kjo ndolli një kujtim tjetër: katër vite më herët, ajo, shtrirë në karrigen e përparme të veturës sime duke ndjekur figurat e tymit, që besonte se po t’i ndjekje me vëmendje, të thonin ardhmërinë, dhe me faqet lehtë të skuqura në fytyrën e saj të imtë, flokët rënë anash si krahë të paluar fluture, duke liruar një ngrohtësi të ëmbël që depërtonte në lëkurën time. Sapo kishim bërë dashuri dhe gjatë aktit, vazhdimisht e kisha shikuar xhointin e ardhshëm të pështjellur dhe bërë gati në ulësen time, që në ekstazë merrte një formë hyjnore. Pas pak po ndjeja tymin e rëndë të tij dhe si një fëmijë pesëvjeçar mundohesha të kap, të ruaj sa më gjatë efektin e tij. Ajo kishte hapur dritaren dhe kishte nxjerrë këmbën jashtë duke kënduar një këngë fëmijësh. Kishte gjallërinë e fëmijëve sa herë që shkonim aty, në një breg mbi liqe, të ikur nga i gjithë qyteti. Iknim nga diçka e qytetit që nuk e dinim se ç’ishte.
Pak orë seksi dhe të ndjerit e asaj ngrohtësie, atë ditë, ishin shndërruar në buajtje pasi që na kishte zënë shiu i verës dhe nuk kishim mundur të lëviznim nga vendi për shkak të baltës së rrëshqitshme. Renaulti 5 i imi kishte qenë tepër i lehtë për baltën malore atë mbrëmje. Shiu duke rënë, në xhamat e 5-shit, duke parë tërë botën jashtë, natyrën e atij vendi duke u lëbyrur, pata ndjerë më thellë atë ngrohtësinë e saj, të femrës, të depërtonte në mua si fuqi e ndonjë vale zanore që nuk mund t’i ikësh. Megjithëse për zërin ka një shpëtim, mund të mbyllësh veshët, për atë ngrohtësi nuk kishte, depërtonte mbi rroba, mbi çdo gjë derisa hynte brenda në ty. Natyra, disa vargmale të ulëta dhe liqeni i humbur në errësirën e natës në mes tyre, na kishte vëzhguar tërë natën me zili për tërë atë që kishim kaluar brenda Renalut 5-shit. Zhveshur dhe kurthuar brenda tymit të xhointit , duke ndjekur ritmin e pikave të shiut, ajo, për të vetmen herë, më kishte thënë diçka në lidhje me ndjenjat e saj për mua. Kishte qenë ende duke u errësuar, në mal, ajo kishte pëshpëritur, më shumë sesa të kishte artikuluar: “këto kohët e fundit sa jemi bashkë, kur pe ndjejë ndoj ngrohtësi po më kujtohesh ti”. Dhe pastaj ishte mbyllur në dhomën e saj virtuale, sigurisht me figurat e tymit, duke mos dhënë asnjë shenjë se ishte në këtë botë. Tërë natën nuk kishim ndërruar as edhe pesë gjashtë fjali të plota pas atij momenti. Dhe e kishin zgjuar si duket britmat e mia, në mëngjesin ende të paaguar, derisa hëna ende kishte shëmbëllyer si mollë mbi liqenin e fjetur. Isha futur të lahem, lakuriq, derisa po degdisesha në iluzionet e të gjashtit apo shtatit xhoint. Por pasi që isha kthyer nuk e kisha gjetur atë, i kapluar nga paranoja e kisha kërkuar me britma, këtë radhë të frikshme, derisa ajo ishte kthyer me nja katër peshkatarë të hershëm të cilët i kishte ftuar për të na ndihmuar ta nxjerrim veturën nga balta. Nga paniku i infuzionuar , nga sativa e harxhuar, kisha kërkuar, në fytyrat e peshkatarëve kisha vërejtur një habi të madhe. Fytyrat e tyre ishin të lodhura ndriçuar nga rrezet e pakta të diellit, kishin qenë të nemitura. Pastaj kisha shikuar fytyrën e saj të imtë, sytë e saj, kisha kërkuar ndonjë shenjë që shfaqte të pathënshmen, atë më të keqen. Dhe ajo më kishte shikuar pa më të voglën shenjë të tensionit, pa fije druajtje. Sikur të ishte e pavetëdijshme për xhelozinë si ndjenjë njerëzore. Pata kërkuar diçka, sa të frikshme po aq të nevojshme, por fytyra e saj pa shprehje më kishte lënë të nemitur. Më shumë kisha pritur një dënim për përhumbjen time derisa ajo po thyente muret e asaj dhome virtuale, që e bartnim secili prej nesh nga një, si gurin e Sizifit, së paku prej fundit të luftës. Asnjë shenjë drame. Derisa ishim futur në veturë, derisa e kisha ndezur veturën dhe pak më tutje duke vozitur, pa na u nevojitur ndihma e tyre ishte terur balta, kisha shikuar liqenin si i paralizuar diku në qafë. E kishim mbaruar atë piknik të kapërthyer me mijëra iluzione të përziera keq. Iluzionet e dashurisë me ato të xhointit. Liqeni kishte qenë tepër i qartë, si i zënë në kornizë të ndonjë arti ekstra realist, gjë që e bënte të padëshirueshëm.
Kisha vozitur duke ndjerë nevojën për zemërim. Me dorën e saj të imtë m’i kishte dhënë çelësat e 5-shit dhe krejt i habitur unë kisha provuar t’i futja në gojë, derisa ajo më kishte tërhequr vëmendjen para tyre. Pastaj duke kaluar mbi kodrat e Badovcit, duke u kthyer nga ai piknik i zgjatur, derisa 5-shi shkundullohej nëpër gropa, intuitivisht kisha ndjerë se po kalonim mbi trupa të diçkaje që nuk e deshifronim, por që më bënte të ndjej një pikëllim të pastër si uji i Badovcit në atë mëngjes. Kisha ndjerë një shije disi të metaltë që po zinte vend në barkun tim qetësuar nga rabi.
Ishim të vetmuar, të vetmit në atë mal dhe ishte një nevojë lidhur me pasluftën, për të ndjerë veten në shoqëri të saj. Vetëm të saj dhe të askujt tjetër.
Shija e metaltë, gëlltitur në atë agim të zhveshur, herë shfaqej dhe herë humbej thellë brenda meje për këto katër vite.
Kah mesi i tingujve të ndarë të asaj uturime që ende sillej brenda veturës ku ishim unë e ajo, ndjeva një shkëputje. I goditur u ktheva prapë në 5-sh: pashë prapë vezullimën e çelësit të rënë në mes këmbëve të mia. Vezulloi disi si yll i detit dhe u zhbë, bashkë me mbytjen, brenda meje, të tingullit të fundit të vrrrooooaaaamit.
E gëzuar, si edhe herë tjera kur zbulonte ndonjë figurë që i thoshte diçka, ajo qeshi. Kurrë nuk kishim folur shumë, përballë liqenit apo edhe përballur me të zitë e malit këtu, apo edhe në banesë kur shkonim sa për tu dashuruar në krevat, kur na merrte malli të shijonim kënaqësitë e njerëzve të zakonshëm. Të gjitha takimet tona, po t’i kujtoje, nuk përmbanin më shumë se dy-tri fjali të plota, e tëra zhvillohej brenda nesh. Qeshja e saj e beftë atë moment, me figurën e zbuluar nga terri, më kujtoi të vetmen fjali që e kam thënë para saj duke e siguruar veten që nuk po zbuloja, gjëra që kishin të bënin me mua, me ndjenjat e mia, megjithëse kisha qenë gjysmë lakuriq para saj. Tanimë ishte nisur treni i kujtimeve dhe vetëm duhej t’i ndiqja. Kishte qenë pas natës së kaluar para liqenit, derisa ajo si shpirt i nevojshëm më kishte rënë në gjoks, dhe unë duke ndjerë veten të përmbushur i kisha thënë: “është si dashuria por nuk është dashuri”, kishte qenë një shpjegim imi i iluzionuar i tripit nga xhointi. Ajo kishte qeshur si pak më parë, ndërsa unë pa mundur por edhe i pa interesuar ta kategorizoja të qeshurën e saj, kisha ndjerë prapë metalin e ftohtë të çelësit të radhës duke rënë në muret e barkut tim, sigurisht, qetësuar nga xhonti.
Për një çast bile dhe mendova se kjo ishte natë zbulimesh, secila herë tjetër ishte natë kujtimesh. Disi gjithnjë jetonim, sa herë që ishim bashkë, brendësinë tonë, ndoshta edhe kishim më shumë kohë të brendshme se kohë prezente në tërë lidhjen tonë.
Nga mungesa e lëvizjeve tanimë ishte bërë i palëvizshëm dhe tymi brenda 5-shit që ende e mbaja, si veturë që nuk mund ta hiqja, pak nga kujtimet që e mbanin ende të konstruktuar dhe pak nga hezitimi për të ndërruar gjë që prej kohës për të cilën po mendoja, pa gjetur një arsye të fortë për këtë. Krahu i saj derisa mundohej të vinte në lëvizje tymin, i ngjante më shumë një krahu të laboratorizuar në kubizëm, ishte më shumë krah i pulës. Dëgjova bip-in e telefonit të dorës. Ishte mesazh, por mua m’u duk se dëgjova bip-in e fundit të ndonjë zemre në EKG. Në të vërtetë edhe ishte mesazh që kishte të bënte me EKG-në e një zemre. Më lajmëronin se gjyshi im kishte shpëtuar nga infarkti i radhës, po shërohej. Ktheva kokën kah ajo, por m’u duk tepër e rëndë t’i jepja këtë lajm. Disi, edhe unë edhe ajo e dinim, kushedi, ndoshta prej figurave që sajonte tymi, se EKG-ja e gjyshit, sa herë që sëmurej, kishte të bënte me ne të dy.
Krejt papritur, ajo u kthye kah unë, ndoshta e zemëruar që tymi nuk i fliste, dhe më pyeti:
-Pse nuk jemi si …– ndërpreu të folurën nga e qeshura dhe më tregoi pse qeshi – për pak nuk thashë si ‘qiftet’ tjera, po m’u kujtu që nuk e njohim asnjë qift tjetër dhe prapë vazhdoi të qeshej : “po du me thanë, pse nuk jemi si të tjerët?”
Si gjithmonë, nuk ishte pyetje që donte përgjigje, ishte më shumë e folur. Në të vërtetë po më tregonte tërthorazi ç’ishte duke menduar. Ishte mënyrë e jona e komunikimit.
E dëgjoja bip-in e EKG-së, asaj të imagjinuar, që po ngjallej. Ishte pyetje që e kishim bërë në vete, si dy fëmijë që vazhdimisht pyesin njëri-tjetrin dhe veten e tyre në perëndim të diellit pse ai perëndon, por pa mundur të japin përgjigjen as edhe njëherë.
Dëgjuam edhe një vrrroooooaaaaammm.
Kjo e ngriti, si balenën në sipërfaqe të detit, kujtimin për herën e parë kur i isha afruar, pa adrenalinën e fillimit. Ishte fillim që kishte ndodhur derisa ishim puthur në mesin e shumë njerëzve të njohur tanë duke vallëzuar, nën shushurimën e tyre se ishim të krijuar për njëri tjetrin, se kurrë nuk do të ndaheshim. Dhe tërë këtë duke e bërë të rëndësishme, apo ndoshta vetëm duke e ndjerë, si të kish qenë puthje e dhënë diku në shekullin e kaluar. Duke e ndjerë një kënaqësi të lehtë, aq të lehtë që e bënte të rëndojë mbi mua, me kokën poshtë duke ndjerë momentin-intensitetin e tij, kisha vërejtur mu aty formën e platosë, kishte qenë si yll i detit. Ashtu kishim filluar, në mes të gjithëve që i njihnim e na njihnin, duke ikur qysh në këngën e radhës jashtë Mrizores dhe qysh ditën e nesërme, në takimin e parë tonin, në bregun e Badovcit. Tërë ajo natë më kishte kaluar në mes puthjeve, duke provuar të kuptoja arsyen e asaj lehtësie të ëmbël. Megjithëkëtë, pas të dashuruarit, kishim vazhduar në Zanzibar atë natë, ajo duke kënduar “të kam dashur prej së vogli deri në pleqëri”, gjë që e bënte për mrekulli, dhe kështu duke përfunduar në Bozhur, në një dhomë të pashpirt, me nja dy gota të zbrazëta me rrjetë merimange brenda, vendosur mbi një natkazne të ngurtë si komunizmi, ishte e kohës së komunizmit, natkaznja, gota, dhoma, hoteli e si dukej edhe vetë merimanga. Ende rri diku afër, së paku brenda kujtimeve të mia, ajo ftohtësi mpirëse e dhomës, derisa prisja që ajo të zhvishej sa për të më kujtuar diçka, sa për të më therur si ai ylli i detit në atë platonë e Mrizores. Dhe ishte e ngadaltë zhveshja e saj, e ngadaltë si të hiqte lëkurën e saj të fëmijërisë me shikimin e saj gjuajtur në këndin e dhomës, si të panevojshëm. Dhe ndjenja e mbulimit me ata çarçafë të ftohtë, nën dritën e qiriut që nuk ndriçonte, nuk kishte pasur rrymë. Tani po e shihja më qartë shikimin e saj si të ngrirë, mendimet dhe çdo gjë tjetër.
As një javë pa shkuar, si të mos kishim mbi njëzet vjet moshë, ajo tanimë e zgjuar nga ngurtësimi i vetëdijes si ajo natkaznja, e alarmuar, nga faji i derdhur në çarçafët e Bozhurit, kishte ardhur tek unë e zënë nga paniku se kishte mbetur shtatzënë. Vetëm një javë pas asaj nate.
Katër vjet më herët, në rrugët si të kurthuara me njëra-tjetrën, nën shiun e pandalur të pranverës së 2000-tës, që binte mbi supet tona fajtore për jetët që bënim, ende pa e ditur ishim tre apo dy ne të dy (edhe unë isha zënë brenda ankthit të saj), e penduar që më kishte thirrur dhe treguar për frikën e saj, si tjetër person, ajo papritur kishte ikur. Pa dashur të dinte asgjë, duke më lënë të kuptoja në sytë e saj se ishte zhytur në një pështjellim dashurie, faji dhe dhimbjeje. E kisha ndjerë veten të panevojshëm. E kisha ndjerë veten të dhunuar. Ndoshta ajo kishte qenë tepër e dashuruar ndaj meje dhe mu kjo e kishte shtyrë ta ndjente atë ankth për mua, apo ndoshta unë kisha qenë tepër i dashuruar pas saj për të mos e besuar gënjeshtrën e saj të pavetëdijshme (sigurisht ka qenë e pavetëdijshme, kështu së paku më duket secilën herë që e kujtoj), por kështu përjetohej dashuria në atë kohë, atë vit, çdo gjë ishte ankth. I lënë vetëm, humbshëm, e kisha tretur atë dhimbjen e pa-ve në mes shiut të dhembshëm mbi mua, mbi njerëzit, mbi Prishtinën. Duke u kthyer në shtëpi kisha vërejtur brenda meje të ishte paraqitur një yll deti që lëvizte ngadalë sikur i gjallë brenda ndonjë deti. Dhe për çudi ishte mu mbi një dhembje tjetër që më kishte shoqëruar për tërë jetën, disi sikur emblemë, si emri në të gjitha kohërat, mu në fund të barkut.
Po më kujtohej, këtu brenda veturës në këtë natë zbulimesh, se të nesërmen e natës së Mrizores dhe Bozhurit, mbi Badovcin e gëzuar disi, kur e gjithë adrenalina prej puthjes së fillimit ishte zbutur dhe ndërlidhur më së keqi me iluzionet e mia nga bari, derisa e kisha përqafuar, kisha ndjerë aromën e saj të parfumit përzier, në vapën e fundit të prillit, me aromën e saj femërore, të ngrohtë, të ndjeshme deri në sustën e fundit të dashjes brenda meje. Por i druajtur nga largësia apo edhe lartësia ku isha në realitet, isha frikësuar. Nga asgjë tjetër pos nga ajo ngrohtësi, që në zhbërje të tripit nga xhointi, natyrshëm si dielli jetësisht i kuq që kishte perënduar i pandjerë deri në fund pas kodrave të Sllatinës, ishte shndërruar në një shije të ftohtë metalike.
Më duket se edhe ndjeva dhembje derisa dhëmbët e çelësit të radhës po kalonin në grykën e fytit tim.
“Bang, bang, bang
I shot you down”
Radio, e lëshuar nga ajo në zemërim për moskomunikimin e tymit me atë, si duke dashur, virtualisht, ta ndihmojë dialogun tonë që zhbëhej në ikje nga ajo që mendonim se ishte paradestinuar të ndodhte atë natë, si dorë e gjithëdijshme kish lëshuar këngën e Nancy Sinatras “Bang bang (I shot you down)”. Dhe për dallim prej herëve të tjera, u përgjigja në pyetjen e saj të mëhershme që e kishte bërë lidhur me dallimin tonë nga “qiftet” tjera:
– Nashta, ne nuk jemi si tjerët pse kurrë nuk kom pasë arsye me të “shoot you down” – por e kuptova, unë e kisha bërë këtë mu në momentin që po ia thoja këtë.
Mendova për gjyshin tim që e kishte kaluar krizën. Gjithmonë ka qenë strehë, si xhami personale. Mendova se diçka, brenda meje, kurrë nuk i ka lënë të bashkëjetonin në harmoni, lidhjen e ne të dyve dhe EKG-në e gjyshit. Derisa dashuria jonë (megjithëse tingëllon çuditshëm kjo fjalë për ne të dy) ngrihej dhe fitonte pak ditë në qetësi për të mundur të vazhdonte e forcuar jetën e mbetur, gjyshi rrëzohej në krevatin e spitalit, ose gjyshi im ngrihej të jetonte ditët që i kishin mbetur dhe lidhja e ne të dyve binte në kllapi për t’u mos u zgjuar më. Zgjata dorën duke u munduar të heq një copë të tymit, si diçka që na kishte kornizuar përgjithmonë, si qift, siç tha ajo, e urreja këtë shprehje me tymin në mes. Të kishte të bënte me frikën nga ajo ngrohtësi mbështjellë me një aromë të thellëdepërtueshme, lehtë të ëmbël dhe të errët disi, në prillin e 2000-të të njerëzimit. Aq të ëmbël sa kishte qenë e frikshme. Ëmbëlsia e saj e pashërueshme, kapërthyese përjetshëm. Aq e frikshme sa për të ikur në të gjitha ankthet e mundshme, për të ateruar pas katër vitesh, i dërmuar jete, këtu brenda kësaj cope djathi të zi. Ajo aromë njerëzore, sigurisht, e asaj dite të paarritshme prilli, kishte bërë vend duke rënduar në kujtesën time me peshën e pandihmëshmërisë.
Krejt papritur mendova për gjallesat e detit, në një botë tjetër, pa qasje prej nesh.
Në një nga netët, shumë kohë që prej se njiheshim, të rralla si dhëmbët e gjyshit tim, mes qytetit, ulur në njërën nga bankat e Parkut të Madh e kisha thënë se më pëlqente shoqja e saj. Kishte qenë nata kur kishim folur me orë të tëra, si t’ishim para fundit të botës. Një natë tjetër në “Zanzibar” ajo ishte munduar të njihej me një nga djemtë që i pëlqente derisa ishte bashkë me mua.
Mendova prapë se ç’mund të bëje tjetër brenda asaj hapësire që mbahej konstruktuar nga kujtimet – sigurisht peshkatarët e dinë më mirë pse nuk mund të largohen nga peshqit, ndërsa ndjeja therjen e yllit të detit. Ishim si të ndaluar diku në ndonjë kohë brenda kësaj periudhe prej vetë kohës për të mos qenë në gjendje të vazhdojmë më tutje.
Netëve kur ajo pëlhura e asaj që shohim, ndoshta e vetë ajrit, përhihej errët, trishtueshëm si kënga e pëllumbave, voziteshim rrugëve të Prishtinës duke kërkuar fillin e ndërprerë të çfarëdo që ishte. Si personazhi i “Dangling Man” i Saul Bellowit, shikoja dritat e llambave të rrugës, por për dallim prej tij që ishte futur në atë grackën e pritjes duke pritur ftesën për ushtri, unë nuk e dija ç’prisja. Dritat e rrugëve si të fotografuara, bile dhe më pak se fotografitë në krahasim me pamjen e gjallë, ndriçonin si vetëm për vete, asgjë nuk arrinte tek unë. Si kur e ke ndonjë ndriçim përpara derisa vozitë dhe rrezet e dritës, për shkak të mbrojtëses së shoferit, gjithmonë lakohen në pikën ku ato duhet të depërtojnë për te ti, duke marrë formën e jataganit. As e qeshura budallake e kandidatëve për kampanja zgjedhore shtrirë në billboardat e qytetit nuk arrinte të depërtonte. Si të zhytur në lëng të ndonjë djathi të zi, kridheshim, ajo në karrigen e përparme, unë në atë të vozitësit, duke ndjerë frymëmarrjen e qytetit, të thekshme sikur para vdekjes, si i zënë përfund nga ajo errësirë e lagësht. Ishte aq i prekshëm ai lëng për të cilin po flas, sa kur e ktheja kokën për të parë ku ishte ajo, më duhej të lëvizja me duar për ta trazuar, për të bërë ndonjë vrimë sa për të parë nëse ajo në të vërtetë ishte aty. Ishte aq e qartë sa të dukej që mund të qëndroje në ajër, i mbajtur nga kjo pa rënë në tokë, me net, zakonisht natën shëtisnim. I fëmijëzuar nga frika e moskomunikimit me qytetin, derisa vozitja 5-shin, paramendoja duke luftuar gravitetin që më tërhiqte me këtë shtresë të mbytjes së çdo lëvizjeje njerëzore.
Shikoja njerëzit duke ecur që sikur nuk preknin në tokë, si të ishin duke ecur mbi sfungjerë, çdo gjë ishte e mbështjellë me një pëlhurë të padukshme, të trashë, të butë si pneumatik, derisa asfalti çohej frikshëm për të ndjerë këmbët e njerëzve, për të kthyer normalitetin e vet të paracaktuar qysh në fillim të botës. Paramendoja veten duke e goditur, me grushte e me këmbë, e urreja. Por si mund ta plagosësh një gjë që nuk ndjen dhembje, një gjë që është aty për të zhbërë çfarëdo goditje, çfarëdo zemërimi a revolte, ishte e butë, e butë deri në zhbërje të çfarëdo përpjekjeje, dhe mbështillte tërë universin tonë. Sonte, derisa ndjeja tymin të rëndonte tërë kujtimet e zhveshura nga përdorimi i tepërt, i plakur brenda 5-shit, ajo propozoi të qarkullonim:
-A qarkullojmë për fund – dhe ndjeu ta kishte zhveshur kjo fjali, megjithëse ishim zhveshur para njëri-tjetrit shumë herë. Ishte sikur të kishte shprehur dëshirën e saj më të thellë dhe ndjehej, së paku ashtu më dukej, sikur çdo njeri në ato momente.
Derisa voziteshim, megjithëse fundosur në basenin e ujit të errët, në të cilin fundoseshim sa herë qarkullonim (apo ndoshta edhe nuk ishte lëng por gaz, së paku ashtu ndjehesha unë), pashë kotësinë e posterëve të përhershëm në billboardat e qytetit, të mjerë, që mbanin nënqeshjen e budallakaftë të politikanëve, përnjëherë pashë, si i lindur tërë kotësinë e jetës. Por çuditshëm, në të njëjtën kohë pashë një vezullimë që po na përcillte tërë kohën në rrugët e mbuluara me lagështinë e zezë, dhe që shfaqej vetëm herë pas here.
-A pe nin nifarë çlirimi edhe ti a po më doket?- pyeta unë derisa ndërroja shpejtësinë, krejtësisht naiv.
Nuk foli. Në vijat e fytyrës së saj vërejta një thellim, sikur të gravuronin një ndjenjë të padashur.
Në fiokën e veturës kisha “Veronika vendos të vdesë” të Cohelos. Sa herë që ishim ndarë i kisha dhënë diçka. Herën e parë i kisha dhënë një CD të Everything but the Girl, Tempramental, albumin e fundit të tyre atëherë. Kurdo që e dëgjoja atë album disi dëshirueshëm ndjeja atë aromën e ngrohtë përzier me parfumin e saj duke ikur, gjithnjë më dukej disi në ikje. Fëmijëzohesha dhe ndiqja atë aromë në fushat melankolike të kujtesës, shtruar me nota po aq melankolike të këtyre këngëve. Herën e dytë që ishim ndarë i kisha dhënë albumin e dytë të Coldplay. Herën e tretë, të parafundit, duke e përqafuar, nisesha në udhëtimin më të trishtueshëm të jetës sime, i kisha dhënë CD-në e Gjurmëve, që i pëlqente shumë asaj. Në të vërtetë, një natë derisa mbahesha frikshëm në skajin e botës që e shihja në çdo gjë, ajo, duke më mbuluar si strehë njerëzore me trupin e saj më kishte lëshuar dhe më vonë kishte kënduar vetë këngët e Gjurmëve dhe, si i pagëzuar nga kjo muzikë, kisha dalur nga ajo fundërrinë e ëndrrave kimike për së paku aq kohë sa e kisha dëgjuar atë. Duke pas qenë gjithmonë i shoqëruar me njerëz që më kanë dashur pa kusht, vetëm aty dhe atëherë për herë të parë kisha kuptuar rëndësinë e të qenit i dashur për dikë. Derisa po ndizja një tjetër Lucky i thashë ta hapte fiokën dhe të nxirrte librin që ishte aty. Më dëgjoi pa hezituar dhe pasi e mori në duar lexoi titullin, dhe pastaj qeshi me atë qeshjen e saj të padeshifrueshme. Desha të them diçka, diçka që vlonte brenda meje, por e shtrëngova atë fjali me tërë mundin derisa mora kthesën tek semaforët kryesorë, kthehesha nga “Shën Augustini” në rrugën e “Bulevardit të fjetur”. Duke ngrehur cigaren, e pyeta nëse e kishte lexuar, gjë që dyshoja. Pasi e mohoi më tha që sigurisht ishte libër i mirë, disi sikur ta dinte pse ishte mu aty ai libër dhe pse duhej ta kishte parë mu atë natë, megjithëse kishte kohë të gjatë kur e kisha vendosur librin aty pa ndonjë paramendim. “Nuk pe flliqi me naj kushedi çfarë fjalie, se oshtë tepër e pastër ajo që po du me komuniku përmes këtij libri.” Ngreha dhe njëherë cigaren sa për të kaluar te një moment i rëndësisë së asaj që po thosha dhe vazhdova: “…për mu je konë ma shumë se Veronikë për këtë farë tipin në roman.” Prapë qetësi dhe prapë vazhdova: “ma në fund e thashë, edhe e di që e prisha atë që e nijë për ty në të vërtetë.” U ndjeva si të kisha thënë fjalinë më të gjatë në histori të fjalive. Desha, por nuk guxova ta shikoj, vetëm e pashë derisa po e shuante cigaren në taketuken e veturës dhe pa më të voglën ndjenjë të shfaqur në atë hirësi të errët që si pëlhurë tregonte edhe më të voglën ndjenjë, ajo kërkoi të zbriste. Mund të kuptoja edhe më të voglën arsye pse e kërkoi këtë, ishte padeshifrueshmëria e saj që po vepronte. Dola nga rruga, hipa pak mbi trotuar, ndala 5-shin dhe prita. Ajo mori çantën e saj të pëlhurës, si të ndonjë skvoje indiane, shtrëngoi pak si më shumë librin që i kisha dhënë dhe doli. Pastaj kërkoi ta hapja dritaren. U përkul pak dhe më tha: “a me ta shpjegu kuptimin e romanit masi ta lexoj? A po nime, na nuk kemi mu pa mo, kështu që sigurisht nuk ka me pasë nevojë për kuptime e shpjegime. Hej, kalofsh mirë.” Iku në “Daljen e të rrëfyerve”, siç e quanim rrugicën që shkëputej nga “Bulevardi i qetë” dhe që dilte në “Sheshin e bagremëve”. Nuk munda ta përcillja më gjatë se dy hapa. Që prej kur kisha filluar të dyshoj në gjërat që i shihja, i kisha treguar asaj se të më thuaje “kalofsh mirë”, ishte sikur të më vije në pritje të diçkaje që do të vinte, dhe atyre kohërave zakonisht vinin gjëra jo të rëndomta, jo lehtë të kalueshme dhe jo fort të mira. Kurrë nuk ma kishte thënë, prej se i kisha treguar këtë e deri pak më parë.
Nxita me zor 5-shin për t’u nisur dhe vazhdova rrugën. Derisa prisja në semaforë në mes të “Bulevardit të Fjetur”, me shikimin e rënë poshtë në atë lagështinë e errët mbytëse, mes dritave dhe zhurmës së veturave në ngutje, pashë një kalë. Në të vërtetë ai filloi të ngrihej me mundim, dilte nga ajo baltë e nxirë, apo smog, apo çfarëdo që ishte. Dhe duke shkundur tërë atë errësirë të lagësht nga trupi, hingëlliu njëherë dhe filloi një galop të qetë. Qetë sikur të kishte kaluar nëpër rrugën përplot semaforë, vetura dhe llamba të qytetit me fotot e politikanëve, tërë jetën e tij. Qimet e tij të zeza me një shkëlqim të fshehtë, të ri apo së paku të harruar më ndjellën përnjëherë dhe fillova ta ndjek. Radioja kishte gjetur si duket një shtegdalje nga butësia zhbërëse e hirënosjes, muzika prej saj dilte disi duke u spërdredhur shtegut të flokëve të kalit përpara që unë po e ndiqja. Përnjëherë u bëra i vetëdijshëm për muzikën brenda veturës. Derisa ndiqja kalin, tanimë i mësuar me prezencën e figurës së tij si me pamjen e veturës më të zakonshme, m’u kujtua herën e parë kur e kisha pështjellë. Kishte qenë nga lodhja prej jetës. Dhe, si herën e parë tripi kishte qenë i fortë. Kisha fjetur brenda vetit, në harmoni me të gjitha sendet përreth, edhe me veten bile. Por aq e shkurtë, aq momentale kishte qenë ajo harmoni sa më kishte bërë ta kërkojë me vite të tëra. Pastaj isha zgjuar në po atë të njëjtën botë që e kisha lënë. Fytyrat pa rrymë të njerëzve përreth; një dru që rri qetë pa i prishur kujt punë nën dritaret e “Institutit të Librave” më dukej, në gjethet e tij ende të parritura dhe të pagjelbëruara mirë të ishte plakur për nja dy tre shekuj. Shikoja njerëzit duke vozitur para timonit, më dukeshin me njolla të ndryshkut në fytyrat e tyre. Derisa unë kisha fjetur, qyteti, në mos kishte kaluar në një shkallë më të ulët të degradimit të tij, së paku ishte po ai i njëjti. Dhe gjëja e parë që më ishte kujtuar, pas aq pak kohë harmonie sa ta mbaja në mendje si obsesion për një kohë të gjatë, ishte: si do ta luftoja atë errësirë në fytyrat e njerëzve, tërë atë plakje të botës, ndryshkjen e vetes, sikur duhej të isha unë ai që duhej ta luftonte tërë atë errësirë hyrë edhe brenda fytyrave tona. Mendoj se e kisha gjetur mënyrën më të mirë, qysh herën e parë. Kisha shikuar anash kah ajo që po më shihte si një fëmijë. Kisha ndjerë atë vetëm-gjysmë-ngrohtësinë e saj.
Isha duke marrë kthesën për kah “Mali i Mirë”, kali po galoponte mbi asfalt i sigurt si të dinte rrugën për ku ishte nisur. Bishti i endej sa në njërën dhe në anën tjetër si mjet hipnotizues. Troku i tij i sigurt nxirrte tërë gumëzhimën e ngulfatur nga hirnësoja. Shikova dritat e llambave të qytetit dhe ndjeva, pas aq shumë kohe, frymëmarrjen e tij. Si buzëqeshje e perëndisë dritat kishin shpërthyer më në fund pneumatikun zhbërës virtual. Dritat e farëve të 5-shit tim shtriheshin pahetueshëm mbi trupin e atij kali. M’u duk se i tërë qyteti i vinte pas. Ishte si të ndiqnim një vizion, ëndërror që kishte shpërthyer nga vetë bota e ëndrrave në realitetin tonë, pa ditur ku po më çonte, ku ishte nisur. Dhe ne, dhe unë po e përcillja. Sa herë gjatë dimrit qyteti disi mbyllej në botën e vet virtuale dhe nuk kishte gjë në këtë botë që mund ta nxirrte në botën e vërtetë. Në trotuar më në fund fillova të shoh borën ende të padestiluar në edhe një kujtim, si në luftë me baltën që e kishte kapërthyer në të gjitha anët, herë pas here shkëlqente. Për herë të parë pas shumë kohe, jo vetëm që po shihja por edhe ndjeja shkëlqimin e vërtetë të borës. Troku i kalit kujdesshëm shqyente rrjetën e dendur të irnosjes dhe po zbulonte e qytetin si në të vërtetë ishte, edhe njëherë.
Nën trokun e kalit që kishte ardhur nga bota e ëndrrave ngritur prej baltës së hirnosur apo që ndoshta kishte qenë aty gjithmonë, apo që ishte ngjallur nga ai xhointi i parë prej brenda meje, mendoj se nuk ka rëndësi tanimë, vazhdoja dhe unë me trokun tim. E kali, ndoshta edhe do të fshihej prapë, apo të ishte vetëm pjellë e imagjinatës sime, por tani po trokonte dhe unë po e ndiqja pas, e në fund të fundit mund të isha marrosur i tëri të besoja një gjë të tillë.
ObserverKult
