Biri ynë, u bënë gjashtë muaj që lëngjyra e zezë të largoi prej nesh. Aq shpejt ikin ditët e aq e gjatë na duket mosprania jote në këtë shtëpi. Thuajse gjashtë shekuj na ndajnë prej teje.
Nga Xhabir Ahmeti
Këto vite të fundit dora e padukshme e llahtarit mori shumë miq të veçantë. Na ka ikur Abdullah Zymberi, na ka ikur Teki Dervishi, Musa Ramadani, Ramadan Musliu, Bekim Lumi, Faik Mustafa, Enver Shala, Shaban Rexha, Jonuz Mahmuti, e plot, plot miq të tjerë të moshave të ndryshme. Të gjithë burra të mirë. Gjuhëtarë, shkrimtarë, aktorë e regjisorë, gazetarë, arsimtarë dhe shumë e shumë njerëz të mirë. Na ike edhe ti biri ynë Luran me ta. Nga kjo murtajë e mallkuar, e cila nuk ka të ndalur. Nuk kalon ditë ajo pa marrë me dhjetëra njerëz të tjerë. Pa i veshur në të zeza dhjetëra e dhjetëra familje në këtë vend të vogël.
Gjithçka është ndryshe
Dhe, hapësira jonë nuk është më ajo që ka qenë. Gjithçka është ndryshe. Është më e varfër për shumë talente, na mungojnë miq e të dashur. S’ka më hyrje e dalje. S’ka takime me shokë. Madje nuk na e shtrin kush dorën. Në vend të shpresës për të ardhmen e sigurt të fëmijëve, gjithandej na kanoset e panjohura dhe grindjet rajonale e grindjet globale, në vend të bashkëpunimit të botës mbarë për ta mundur këtë hata.
Marria anë e kënd botës ka marrë hov që si re e dendur e zezë t’i dalë përpara diellit e të na çojë kah kataklizmi. Nëna, gra, burra, vëllezër e motra, bij e bija janë veshur në të zeza, sepse thuajse të gjithë kanë humbur një njeri nga familja e fisi. Ditën ikin njerëzit nga njëri-tjetri, natën aty-këtu dalin jashtë në park, të marrin pak ajër të pastër. Por gjithmonë – larg prej njëri-tjetrit.
A dëgjuat?
Matanë rrugës që e ndan parkun në dy pjesë vijnë zëre të rinjsh. Nuk kumbojnë më, nuk janë zëre rinie me nota gazmore, por janë zëre të zbehta, të mekura. Janë zëre të plagosura. Dhe, të rinj e të moshuar jetojmë në pasiguri se çfarë do të na sjellë e nesërmja. Kemi mbetur veç e veç, larg njëri-tjetrit, në pushtetin e vetmisë dhe sahora e dëgjojmë ndonjë bisedë nga dritaret e hapura nga ndërtesat pranë parkut. “A dëgjuat? Ndërroi jetë N.N. … A dëgjuat? U dogj spitali modular…”. Pastaj dëgjohet gjëma e fuqishme. Ndonjë nënë qan. Vaji rri pezull njëherë e dikur lëshohet poshtë duke mbuluar me pikëllim të madh çdo kënd.
Pakësohen njerëzit e shtohet gjëma
Rreth nesh pakësohen njerëzit e shtohet gjëma. Është kjo një copë e egër e historisë së këtyre anëve, janë rrëfime për zbrazëtinë, për rrezikun që i kanoset mugullimit të jetës. Lulet nëpër veranda që më parë çelnin prush e që i falnin gjithë ato ngjyra këtij vendi të përvuajtur, sot janë rralluar shumë. Kjo është sprovë e madhe. Përveç gjëmës gjithçka është e shtemët: muret, drurët, tetari ku punoje. Vetëm yjet shtohen në qiellin tonë të heshtur. E meqë shpresa është plagosur, sytë e njerëzve janë drejtuar kah qielli, jo nga e ardhmja. Se e ardhmja nuk duket kund në horizont. Nga atje lart, nga qielli i pafund, derdhet e arrin te ne drita dridhëruese e yjeve. Shumë vatra të qeta, shumë vatra të cilave oxhaku u tymonte kah lartësitë, sot kanë mbetur në pushtetin e qetësisë. Të mbuluara me një tis zie.
Vetëm ju, biri im, jeni bërë metafora të dritës. Sa dritën e bëjnë nga lartësitë qiellore dëshmorët, sa dritën e bëjnë njerëzit e artit, të kulturës e të arsimit, sa miqtë që na i mori kjo murtajë e zezë. Sa dritën e bën edhe ti, biri ynë, Lurani ynë, derisa në netët pa gjumë e evokojmë me pikëllim praninë tënde, që aq shumë na mungon. E kjo dritë na vjen si një fresk i butë për ballin të cilit s’i hiqet zjarrmia nga kjo atmosferë llahtari. Është kjo dhembje e madhe, djegë e papërshkrueshme si ajo e Ajkunës që qan Omerin e Ri. Është kjo një dhembje epike.
Gjashtë muaj u bënë si një buqetë dhembjesh
Të mbetur kështu midis hallit sizifjan dhe pamundësisë, midis vetmisë dhe pashtegdaljes, midis këtij logu të përhimë dhe mureve të absurdit, pa kurrfarë ofertash që ta bëjmë të pamundurën për ta detyruar akrepin e orës të kthehet me ngut prapa e të jemi ashtu siç kemi qenë, bashkë me ty e pranë teje e ti me ne e pranë nesh, t’u gëzohemi bashkë planeve tua, sukseseve tua, humorit dhe buzëqeshjes tënde, biri ynë, sot u bënë gjashtë muaj. Gjashtë muaj u bënë si një buqetë dhembjesh. Gjashtë!
Ne, të mbetur këtu përhimtësi, të rrethuar me shtëpi të braktisura, dalim Lurani ynë e të kërkojmë midis luleve, të cilat e kanë pakësuar erën e mirë dhe s’të gjejmë dot aty, por midis yjesh. Midis luleve nuk është më as ajo zukama gazmore e kandrrave, por pushtetin e vet e ka shtrirë heshtja e madhe që të sjellë në buzë të çmendurisë. Dhe, nuk ka më shumë lule nëpër fushë, sepse njerëzit i kanë mbledhur t’ua falin të afërmeve të tyre që prehen në amshim.
Të gjejmë në yje
Ne jemi gjithmonë në verandë e shikojmë lartë qiellin e stolisur me yje. Atje të gjejmë. Ti je ai ylli shkëlqyes që sillesh rreth hënës së mërzitur e cila e ka marrë pamjen e nënës tënde të përlotur. Të shikojmë dhe i ndjejmë rrëketë e lotëve përvëlues që na shkojnë faqeve. Kjo gjendje jona, gjëma jonë, i zgjon dhe i alarmon të gjithë për hallin që kanë, përveç atyre që i kanë frenat e pushtetit shëndetësor në dorë në të gjithë botën. Dhe, të gjithë njerëzit që kanë pësuar këso goditjesh si e jona rreshtohen pastaj në varganin e gjatë të pamundësisë të mbështjellë me të zitë e natës që nuk ka fund. Të gjithë ne të ndrojtur jetojmë e do të jetojmë me kujtimet për ju.
Fëmijët e vegjël, ata të klasave të para, si Arbushi, që i mbledhin nga tridhjetë a dyzet veta në klasë bashkë, edhe ata janë të ndrojtur. Edhe ata vuajnë në mënyrën e vet fëmijërore, sepse edhe ata e kanë mësuar fjalën e tmerrshme virus. Edhe ata i kuptojnë lajmet e zeza. Edhe ata e marrin vesh se thuajse çdo ditë shumë veta mbeten pa një njeri në familje. Dhe, nuk e përjetojnë atë gëzim që e kanë pasur fëmijët e viteve të mëparshme kur kanë qenë në klasën e parë.
Fëmijët e tashëm kur e bëjnë hapin e parë për të hyrë në shkollën që e kanë ëndërruar ballafaqohen me pasigurinë: duhet t’i dezinfektojnë duart e vockla me një lëng të panjohur. Edhe ata e dinë më se kaq shumë fëmijë në një hapësirë të vogël paraqet rrezik. Prandaj heshtazi shkojnë e dezinfektohen. Pastaj shkojnë një nga një në klasë, ulen dhe presin fjalën e ëmbël të mësueses. Të mësueses së tyre të mirë që aq shumë e duan.
E shikojmë fytyrën tënde në fytyrën e Arbës
Në pushim këta vogëlushë jepen pas lojës. Vrapojnë e për një çast i dorëzohen gëzimit që e sjell jeta. Po sa bie zilja që u bën me dije se ka mbaruar mësimi, ndërron qëndrimi i tyre. Vogëlushët Fëllaza e Premtimi që gjatë kohës sa luanin shndrisnin nga gëzimi e krenaria, tash dalin vështirë nga shkolla, sepse babi i vajzës dhe nëna e djalit nuk janë midis prindërve të tjerë para dyerve të shkollës. Ata nuk do të vijnë kurrë më t’i presin filloristët e tyre.
Sa ftohtësinë e ndjejnë kur i dëgjojnë fëmijët tjerë duke bërtitur: “Babi im… Nëna ime”! dhe vrap shkojnë në përqafimin e ngrohtë prindëror. Kurse Fëllaza dhe Premtimi i fërkojnë duart e vockla dhe pa zë i afrohen njërit prind që u ka mbetur në tokë dhe mendojnë: ah sikur ta kisha pasur edhe unë mamin/babin tim do ta përqafoja fort, fort!…
Kur fëmijët kthehen në shtëpi vrap shkojnë t’i lajnë duart e vockla se ashtu i ka mësuar mësuesja, ashtu u ka thënë dikush në shtëpi. Kanë frikë. E kanë kuptuar edhe ata se virusi e mban shigjetën të ngrehur pas shpinës së gjithkujt. Edhe ata janë të vetëdijshëm se çfarë do të thotë të mbetesh përnjëherë pa një njeri të dashur në familje. Ato krijesa engjëllore janë privuar nga e drejta e tyre themelore të jenë të gëzuar e të rriten në lumturi.
U bënë gjashtë muaj, bir, në këtë atmosferë të vrugtë. Gjatë kohë u bë për ne, shumë gjatë, po kurrsesi s’del nga shpirti ynë ai gjarpri helmues që na erdhi si dënim në çastin kur u largove ti nga ne. Ai çdo ditë na merr nga një grimcë jete që po e ruajmë për Arbën tënde. Megjithatë ne mundohemi të xixëllojmë këtu duke e përhapur dritën që na e fal ti nga kupa qiellore. Është ajo dritë e dashurisë që kemi pasur për ty kur e shohim Arbën. E shikojmë fytyrën tënde në fytyrën e saj të bukur. Arba atëherë qesh e fillon të bisedojë me ne dhe thuajse çdo herë nuk e lë pa të përmendur: “Babi im”!…
Është kohë lemerie
Është kohë lemerie, kohë murtaje dhe tash i ngrenë kokat e veta hallet e mëdha. Të gjithë ata që kanë mbetur në pushtetin e zisë i mbyllin dritaret e rrinë në terrin e vetmisë së vet, me dertet e veta. I mbyllim edhe ne dritaret dhe pas pritjes së gjatë aurorana e kujton se na ka ikur edhe një ditë pa ty. Çfarë vetmie e madhe është kjo e jona. Është më e madhe se e Makondos, sepse kjo është e rrethuar me mure të trasha të banesave, të një shtëpie, të një dhome, të protokolleve, të vendimeve e çvendimeve, ndërsa në Makondo njerëzit kanë qenë të ndarë nga bota, por kanë qenë bashkë me njëri-tjetrin të gjithë fshatarët, kanë shkuar te njëri-tjetri, të mirën e të keqen e kanë ndarë bashkë dhe janë përpjekur ta gjejnë kuptimin e kësaj jete, duke folur njëri me tjetrin.
Dhe, çka është me rëndësi bota e Makondos e izoluar po, por jeta atje rrjedh normale. Te ne është ndryshe. Ne rrimë duarkryq të vetmuar, pa fqinj e miq, rrimë e presim Godonë në këtë ngushticë tonën prej banese me të vërtetën e dhembshme se ty nuk të zëvendëson asgjë. Ne jemi në botën e Pedro Paramos.
Edhe Arba e vogël ecën nëpër të panjohurën e ftohtë duke të të kërkuar korridoreve të ndërtesës sonë të madhe, në park dhe para shkollës. Kur e sheh se nuk të gjen pranë vetes si fëmijët tjerë që shkojnë dorë për dore me etërit e tyre, ajo ndjehet keq. Ndjehet e braktisur kur fëmijët në lojë në park e përsërisin: “Babi im, babi im”. Edhe ajo, Arba e vogël, e hap dritaren e vet për shkak të flakës që e djeg për babin e saj. Dhe shikon hapësirat e panjohura e të paskajme. Kur e merr flaka e dashurisë për babin e vet dhe kur ajo ia djeg shpirtin e pastër, Arba revoltohet dhe na fajëson neve për gjëra koti. Na duhet kohë që ta qetësojmë. Por asaj megjithatë i mbetet një zbrazëtirë që s’e lë të qetë. Atëherë ajo sërish krenohet me babin e saj. Dhe, vazhdimisht na e përsërit: “Unë jam njësoj si babi im”! Është dashuri e pafund e një vajze të vogël për babin e saj.
Babi im është më i miri…
Por është edhe dhembje e pafund. Madje ajo e ka shkruar një letër për ty, bir, pra për babin e vet, Luranin, sa ishe në spital e ajo të priste t’i kthehesh. Edhe tash vazhdon të përsërisë si fëmijët tjerë: “Babi im është më i miri… Babi im është më i forti”! Letrën ia ka diktuar gjyshes së saj dhe po e jap fjalë për fjale, pa shenja pikësimi, si e ka diktuar ajo duke ecur nëpër dhomë si një Dostojevsk i vogël:
“Babi im i dashur dhe zemërmirë je babi më zemërmirë që kam njohur unë vajza jote Arba po t’i çoj këto letra për të të shëruar ty se ti je fati im unë kurrë nuk kam njohur ndonjë babë edhe mamë si ju sepse ju kujdeseni për mua edhe unë kujdesem për ju dhe nuk do të dorëzohem kurrë për t’u kujdesur për ju babi im i mirë unë të dua edhe s’dua asnjë babi tjetër s’do të të humbas kurrë edhe s’do ndaloj së kujdesuri për ty ti babi im më i dashur në botë po t’i çoj këto letra dhe dashuria ime babi im i dashur unë dua të t’i çoj këto letra me gjithë mirësinë dhe dashurinë që kam sepse ti je babi më i mirë që kam njohur unë nuk dua asnjë babë tjetër sepse unë do të t’i çoj të gjitha ushqimet edhe çfarë të thuash ti derisa ti të shërohesh sepse unë nuk dua asnjë babë tjetër të kisha sepse ti je i vetmi babë më i mirë që kam njohur dhe nuk dua të të humbas kurrë sepse je më i miri në gjithë universin edhe në gjithë sistemin diellor edhe sapo të shërohesh do të jesh baba më i shëndetshëm në botë edhe unë do të të dua shumë”.
Arba e di se ti je ndër yje
Arba e di se ti je ndër yje, biri ynë. Kështu i kemi thënë ne. Por drita jote yllësore nuk e gëzon. Përkundrazi: e djeg. Ajo nuk e di se yjet në qiellin tonë janë shtuar dhe se po shtohen e kështu edhe shumë fëmijë renditen në rreshtin e gjatë që e presin babin ose mamin e tyre t’u kthehet nga e panjohura. E ajo me kokën e saj të vogël pyetet: pse ikin kështu etërit dhe nënat e fëmijëve?
Edhe ajo është mësuar që shpeshherë të shikojë kah qielli. Atje lart, nga yjet, e sheh si përhapet e arrin te ne drita qiellore pak si e turbullt të na bëjë me dije humbjen e madhe. Ne e dimë se është kamxhiku i fatkeqësisë sonë. Ajo e ka vështirë ta kuptojë këtë. Ajo të do këtu. Larg i duken yjet. Këtu i duhesh dhe do t’i duhesh sa të jetë jeta.
Arba na bën gjithfarë pyetjesh për ty e për yjet. I tregojmë se secili e ka yllin e vet lartë. Dhe, secili ka dëshirë ta shohë si bën dritë ylli i tyre. I themi se secili i ka vënë emrin e të dashurit të tyre yllit. Yllin që është aq larg e aq afër zemrave të tyre. Ylli i babit të saj është më i bukuri sepse quhet Luran. “Babi im është më i miri”! thotë Arba.
Edhe ne, si Arba, kur shikojmë lart e shohim se Ti je ai ylli shkëlqyes që sillet rreth hënës së mërzitur e cila e ka marrë pamjen e nënës tënde të përlotur.
Të duam Lurani ynë. Të duam pa fund! Të gjithë: mami, babi, Linda, Edlira dhe Arba, bija jote e mrekullueshme.
ObserverKult
Lexo edhe:
Luajti në Hollywood dhe në shumë filma e seriale turke: Kjo është karriera e aktorit Luran Ahmeti
