12 vjet pa poetin, Ali Podrimja
Nga: Blerim Valla
Tani kur u bën 12 vjet nga ikja në amshim e tij dhe kur jemi afër ditëlindjes së tij të 82-të (muajin e ardhshëm), edhe Ali Podrimja, fatkeqësisht, u harrua shpejt, siç janë harruar edhe shumë klasikë të letërsisë e kulturës tonë, intelektual e poet elitar, dhe atdhetarë të pakompromis, që i përkisnin epokës iluministe të Kosovës, epokë kjo që i parapriu çlirimit dhe pavarësisë së Kosovës. Por ne sikur po harrojmë që moti jetojmë në kohën e antivlerave në letërsi dhe akulturimit e shkatërrimit të kulturës sonë – nga vet ne!
Mbase vijnë kohëra të tjera, kohëra kur Ali Podrimjen Kosova do ta kujtoj,ë si poetin më të mirë dhe më të përkthyer shqiptar por edhe si një nga kërcyesit e parë që hidhej (në vitet e ’60-ta e ’70-ta) nga Ura e Fshejtë e Gjakovës, në Drinin e Bardhë. Deri atëherë ne do ta kujtojmë vetëm me poezitë dhe librat e tij, që ai na ka lënë, padyshim më të mirët në poezinë moderne shqiptare, e të cilat që me kalimin e kohës u shndërruan në himne për liri e dashuri!
Ali Podrimja, përmendore e shpirtit dhe e dhimbjes njerëzore, ishte ai që më mësoi ta shijoj dhe si ta shkruaj poezinë, por jo vetëm unë, por edhe shumë poetë të tjerë atëherë të rinj që sot kanë bërë emër në letërsinë shqipe!
Ali Podrimja është lindur në Gjakovë më 28 gusht 1942 dhe ka vdekur më 21 korrik 2012 në qytetin Lodeve të Francës. Më 18 korrik 2012, Ali Podrimja ishte zhdukur pas një festivali të poezisë në qytetin Lodeve të Francës. Pas kërkimeve të shumta, më 21 korrik 2012, u gjet trupi i pa jetë i tij. Ai vdiq në rrethana ende të pasqaruara.
Qysh në vitin 1982, në librin me poezi, “Lum Lumi”, Ali Podrimja kishte shkruar poezinë “Parisi Vendlindja”, ku artistikisht kishte “paralajmëruar” vdekjen e tij, në Francë (në Paris). Çfarë “rastësie” , apo me të vërtetë poetët janë elita dhe mendja më e ndritur e kombit.
PARISI, VENDLINDJA
Do të hyjmë në Paris
gurin tonë aty do ta ngulim,
nuk do të na presë Teuta, Genti,
nuk do të na presë hordhi e egër romake,
nuk do të na presë njeri i gjallë.
Në Paris do të hyjmë;
ëndërrat do t’i varim në krahë të lejlekëve
te një krua do t’i lajmë sytë, duart lythore,
do t’i lëmë netët ballkanike pas shpine
vallet, këngët, baladat, përrallat,
vetëm fyellin do ta marrim
t’i biem kur të na rrokë malli,
kur humbim në grumbullin e klosharëve,
të hijeve,
të minjve,
deri vonë rrugëve të Parisit në metro marramenthi:
do t’i marrim erë ftoit të vendlindjes
për kohët pis do të flasim me gishta,
nuk do të shkelim asnjë mizë,
nuk do të trembim asnjë zog,
nuk do të derdhim zjarr, vrer,
mbi kokë të njeriut,
Evropës së përgjumur s’do t’i përulemi
as perëndive të krisura.
Ma jep besën, Lum Lumi,
se nuk do të harrojmë vendlindjen.
Ali Podrimja ka shkruar më shumë se njëzetë vëllime me poezi dhe është përfaqësuesi më i shquar i poezisë së sotme shqiptare, dhe poeti më i njohur dhe më i përkthyer shqiptar në arenën ndërkombëtare. Ai më 1957 botoi poezinë e parë në revistën “Jeta e Re”. Kurse librin e tij të parë “Hija e tokës”, Ali Podrimja e shkroi në vitin 1960, kur ishte gjimnazist. Një vit më pas, më 1961, Ali Podrimja botoi përmbledhjen e parë me vargje elegjiake “Thirrje”. Më pas vijnë përmbledhjet “Shamijat e përshëndetjeve” (1963), “Dhimbë e bukur” (1967), “Sampo” (1969), “Torzo” (1971) etj, deri në veprën e tij më të mirë dhe më të njohur “Lum Lumi” (1982), që shënoi kulmin e tij si poet. Ky libër bëri një kthesë të madhe në letërsinë bashkëkohore të Kosovës.
Në vitet ’80 e ’90 – ta Podrimja do të shkruaj librat e tij më të njohur poetikë me çka u bë zëri më i veçantë i poezisë shqipe të shek. XX-të dhe XXI-të.
Ndër veprat më të njohura të tij janë :
“Thirrje” 1961,
“Dhimbë e bukur” 1967,
“Sampo” 1969 ,
“Torzo” 1971,
“Folja” 1973,
“Credo” 1976,
“Sampo 2” 1980,
“Drejtpeshimi” 1981,
“Lum Lumi” 1982,
“Fundi i Gëzuar” 1988,
“Zari” 1990,
“Në bisht të sorrës” 1994,
“Buzëqeshje në kafaz” 1995,
“Ishulli Albania” 2003,
“Pikë e zezë në blu” 2005, e shumë të tjerë.
BUKURIA
(Poezi e shkruar në vitin 1960, nga Ali Podrimja, në moshën 18 vjeçare, si gjimnazist në Gjakovë)
Zgjata dorën në livadh lulen me këputë
“Mos – fqiu im i dashur më bërtiti-
-do të vyshket!
Qita hapin, kalin e bardhë me mbërri-
-vashën e ëndërruar kaherë.
“Mos! – përsëri m’u gjegj fqiu.
Unë qava me mall edhe atëherë.
Hodha dorën në gjithësi me pikëllim-
Çel e mshel sytë dritë m’u bë.
“I lumi ti!” – dikush më bërtiti në përqafim
e kurrgjë tjetër s’pashë as ndjeva.
Sot e atë ditë, kudo e kërkoj fqiun tim të mirë.
Blerim Valla: Pa Ty
(Ali Podrimjes)
Unë ende
Po mundohem
Si t’i lexoj vargjet tuaja
Po mësohem
me vdekë si TI
Diku afër Lumit
skaj Erenikut!
Aty ku nuk harrohet dhimbja
Vendlindja ku ngjallet
në çdo vargë
Diku mes shpirtit
Mes dashurisë
Aty ku poetët
Nuk vdesin kurr!
Po mësohem
të vrasë vetminë
Shpirtrat e këqinj
Domethënien e vdekjes
mos ta kuptojë
Si mos me u tretë vitet!
Shpirti YT
mos daltë nga unë!
ObserverKult
Lexo edhe:
