Ju ftojmë të lexoni një cikël të zgjedhur poetik nga Puntorie Muça Ziba:
KUMT
Rrnoj me dëftue
se nadje kam kumtue për ju:
mbetëm këputur n’palcë të kockës
na morën ijët, na morën krahët
në inate të prushta na kanë djegun
n’gur t’mullinit na kanë blue
dhjamin e synit na kanë hangër.
Rrnoj me dëftue se kam ardhun si vetëtimë
kam çelun mëndeshë n’purpuri resh
kam mbështjell n’gji veshjet tingullore.
Du me ujit me tombel gjini
e me çel n’bahçe trandafilat kuq
me andrrue n’trandafila t’kuq
me u shumue n’trandafila t’kuq
me dal esëll nga barku i nanes.
Rrnoj me lon baltën ngjeshun nga duart e mia
me mbështjell kurmin me të kuqtë e kores së tokës,
sa t’merrni veten nga ligështia e vjetër
tue ndërmend gjamën, ngecun n’vetull t’burrave.
Rrnoj me dëftue se n’breshni lotësh na shqyen faqet,
me nuskë në gishta na lanë
n’qytetin e infektuem.
Rrofshi e kjofshi
se me kta thonj do ruaj sojninë
lëvoren e buzëve do ngjyej me purpur
sa të zan fill puthjet n’prush të diellit,
se rrnoj me ju shpëtue
se rrnoj me ju pa gjallë…
DIELLI
Dielli është një lëvore që i rri njeriut krrëk për shtati,
gjindja shpirt grymtë qep sytë n’rrudhat e tij
nga frika se mos po ngatërron rrugë
nga frika se mos po fiket
duke udhëtuar pa busullë drejtuese.
Dielli është një lëvore e hollë, e brishtë
që rri krrëk në faqen e përndritur të tokës mekur,
brishton dheun, sillet rreth e rrotull
kur ajo rri varur në piskun e natës
kur ajo rri syhapur në piskun e territ.
Dielli është një lëvore
që rri krrëk për trurit të njeriut shpirt grymtë,
për në jetë të jetëve.
SHTIREM SIKUR FLE
Zhgërryhem në shtrat
kapakët e syve i mbyll,
shtirem sikur fle
e gjumi s’më thërret
e gjumi nuk më zë,
jorgani bëhet rrasë guri
rëndon mbi kurm
rëndon mbi qepalla
rëndon mbi kokë.
Dhe nisi me e gris
dhe nisi me e ngrënë,
me dhëmbë ia grimcoj leckat.
Kur bëj të fle
mbulohem me vitet e mia
dhe vitet më rëndojnë
dhe vitet më bëhen rrasë guri.
Unë vitet i gris
dhe ua shtrydhi mendjen
ua shtrydhi sytë
ua shtrydhi zemrën,
derisa del mushti i thartë.
Unë mushtin e ngas
e mushti shkumon
unë e pi mushtin
e gëlltis,
derisa thartohem
derisa idhëtohem
derisa helmohem
e mbetem pa gjumë
dhe vdes për gjumë
netëve leshra nxirë
netëve pa dritë.
FRIKA ZË FILL TEK NE
( kudo ku jeton soji im)
(Ikin të rinjtë, ikin,
zorrë ënjtur shkulim cullufet…
Themelet zunë fill nga duart e babait,
por e grunjta bukë mungon …)
Nën qeramidhet
e kullave të mynxyrshme
i frikshëm është zgjimi.
Për at Perëndi,
zorrë ënjtur shkulim cullufet
varur tëmthave
nga zëra ngurrues
që përplasen në kodër pas bregut.
Për turp, ju kënaqeni
ndër verëra të nxehta
e dimëra të bardhë,
të rinjtë ulur bankave për të nxënë
mbetën kallkan,
kandrra fjetur dru më dru.
Për turp, ju mbetet bisht ngrohur,
por, mes furtune filizat
bredhin për një copë kothere,
shpatullat ju ngelën varur hatullave të huaja.
Për turp,
nga soj kërpudhe
jermuar pritëm
qumësht zogu
ju thoni prerë,
të gjerbim helm.
Meqë brenda mjegullës së përhime,
n’ditë motmoti na shpërgjumët
në rrugë të huaja,
ju mbeteni pa trajtën e syve
pa trajtë vetullash
pa trajtë zemre,
pa ngjyrë…
SHQIPËRI
Shqipëri moj,
ishe skelë varur në mendjen e rinisë time
dhe mbete përthyer në ninëza.
Vjedhurazi përfytyroja
të bardhën e faqes tënde
dhe mallëzuar vdisja nga një copëz.
Shqipëri moj,
ënjtesha në shpirt
nga frika se s’po ta marr ngrykë bijërinë
nga frika se s’po të shoh në asnjë kohë
e po pëlcas si syrëz
e po më pëlcet si syrëz.
E PAQETË MBETA ME TË NDJERËN SYLVI PLATH
( Puntoria dhe Sylvia)
Edhe dielli mbet qorruar
edhe qielli se ç’u nxi,
hëna vetull vrenjtur
e paqetë ishte frymëmarrja
mes udhësh të këputura.
Andej kreshte
këndej sterrë,
shtrydhur në shpirt
ngujuar mes vargjesh
e gërvishtur
e nëmur
e paqetë
mbeta unë
me të ndjerën vjershëtore.
E paqetë mushkëri gërryer
e paqetë dhe e shpërfillur
e paqetë dhe e braktisur,
paqtë në kurm
dhe e paqetë
Puntoria e Sylvia.
Mes vargjesh
gjithë këto rè buzëmavi
gjithë këto dete,
ball trazuar
nga kollovar endacakë
pa pikë nuri.
Ah, të trazuara
bredhëse,
përtej hënës
gjetën plëng e shtëpi.
Veshur me dimër
mbathur me vjeshtë
me shpirt të ngecur
n’grykë vargjesh
Puntoria dhe Sylvia.
DO TË IKI NGA KY QYTET
(Bukuria dhe shëmtia e këtij qyteti m’i shkul qerpikët)
Do të iki nga ky qytet si nizam i ngratë,
pa zbardhur mirë do të lë shaminë
e do të iki
do t’ia mbath nga sytë-këmbët.
S’do lë vend pa kërkuar një derë të hapur
atje ku lind e perëndon,
përtej tatëpjetëzave dhe teposhtëzave
kudo, por jo këtu
ah, s’më merr gjumi mes sherre totemësh.
Në këtë qytet
bukuria dhe shëmtia m’i shkul qerpikët
kur fryjnë erëra të zeza.
S’më hyjnë në kokërdhok sysh këto rrugë
në daç besoni e në daç jo,
në daç m’shkelni në gjurmë
në daç jo
në daç qani e shkulni flokët e kresë
në daç jo…
Ah, do marr arratinë
pa një leckë në shpirt,
s’mund ta prekin sytë gjelbërosh
mozaikun kiç
kullat e mykura
rrumbull me minj hamshor gojë çaraveshur
të dalë çarkut,
që hanë goca njome për darkë…
Qysh sonte do ta lë këtë qytet
gojë kuçedre
ku shkrehen armët e nervi mbetet lënduar
bashkë me trajtën e figurës sentimentale pa fill.
Do ta marr n’sy botën plagëndezur
që s’e mba gjallë arsyeja
por vetëm ca fijëza shprese.
Në valixhe s’do të fus
as bohçe punuar në vegjë
nga një dorë nëne
as miq fytyrë lëvere
as peliçen e bardhë me dantella nusërie
as muhabete të tjerrura pasdarkeve të gjata,
vetëm një grusht zall
hedhur n’valixhen me rrota…
Prej sonte do ta lë këtë qytet,
po deshën le të më ndëshkojnë
për braktisje pa leje
për mallkimin që do t’ua lë peng
tullë më tullë
për rivalin, për fajin dhe pafajësinë
për përrallat dhe mitet
për pështymën e hedhur mbi skulpturat e vjedhura
për nokturnot
për barokun e rokokonë
që do t’ua vë flakën kalimthi.
Ah, sonte në mesnatë do ta lë këtë qytet
do kërkoj përtejdielli një dhomë për vete
por, po s’e gjeta
ah, po s’e gjeta
do të mbetem gjunjëzuar me përgjërim
para ndonjë altari,
derisa të thith edhe një flluskë ajër
derisa të mbetem pa ajër
pa ajër,
pa ajër…
______________
Puntorie Muça – Ziba u lind në Strugë në vitin 1954. Shkollën fillore e kreu në Veleshtë, të mesmen në Strugë, kurse Akademinë Pedagogjike, dega Gjuhë dhe Letërsi shqipe në Shkup. Deri më tani ka botuar:
Poezi : “Rruga e mjellmës”,1987, “Sodisin yjet”,1990, “Kuku”, 1977, “Rapsodi udhëtarësh”, 1995, “Suita e lënduar”, 2002, “Suita ime” në gjuhën maqedone ” Mojata svita”,2000, “Vega”, 2006, “Koha e qershive”-2018.
Poezi për fëmijë: “Yllkat bisedojnë me meteorë”,1994, “Xixëllonjat luajnë valle natën”, 2007,
Pjesë dramatike për fëmijë: “Aventurat e princit Ujkan”-1999.
Tregime: “Shtatë vjet pritje”-1974, “Te logu i cucës”-1998, “Mjedra e egër në malin e thatë”-2003.
Pjesë dramatike: “Motrat me shirit të kuq”- e inskenuar në Shkup dhe në Teatrin Kombëtar, Tiranë 1993 -1994. “Dorotea” e botuar- 1998, “Udha e ikjes” – fitoi çmimin e tretë në konkursin “Buzuku” e botuar -2007, “Nuk martohem kësaj vere”-1999, “Zonja me celular”- Monodramë- e botuar në revistën « Jehona », “Ahengu i grave të qytetëruara”- e botuar në revistën “Jehona”, “Djajtë e netëve të fundit”- e botuar në revistën „Jehona“, “Harta sekrete”-komedi.
Romane:
“Vjeshtë totemesh”-2007, “Emma Jazzi”-2009, “Unë, dhuna dhe Emma Jazzi”-2009, „Edhe qielli mbetet i kaltër“-2011, „ Gjurmë dhe ishuj“-2012, “Ndërgjegjja e pleshtit”-2016.
Poezitë e Puntorie Zibës u përkthyen në maqedonisht, anglisht, rumunisht, maqedonisht, frengjisht, gjermanisht etj. dhe është fituese e mbi dhjetëra çmimeve e mirënjohjeve letrare.
ObserverKult
