Ju ftojmë të lexoni një buqetë të zgjedhur poezish të autorëve të mirënjohur, përkthyer nga Rielna Paja:
Sylvia Plath: Zjarrmi 40°
Dëlirësi? Çfarë do të thotë?
Gjuhët e ferrit
janë shuar, shuar trefish
gjuhët e Cerberit të topitur
e të ngjallmë,
që gulçon te porta, i paaftë
të pastrojë duke lëpirë.
Tejza të ngjethura, mëkat, mëkat,
eshka këlthet
aromë e pashlyeshme
nga një qiri i shuar.
Dashuri, dashuri,
tymra të shterur shtillen rreth meje
si shajet e Isadorës.
Jam në tmerr
një shall do të kapet
dhe ankorohet në timon.
Tymra të tillë
të verdhë dhe të mugët
sajojnë elementin e vet.
Ata nuk do të shkojnë përpjetë
por do qerthullojnë globin
duke mbytur të moçëm e të përunjur,
të dobëtit.
Foshnja e mbrëmjes në djepin e vet
orkide e kobshme
varur në kopshtin e saj pezull në ajër.
Leopard djallëzor!
Rrezatimi e bëri të bardhë
dhe e vrau për një orë
duke vajosur trupat e kurorëshkelësve
ashtu si hiri Hiroshimës i brejti.
Mëkat. Mëkat.
Dashuri, gjithë natën
jam dridhur,
fikur, ndezur, fikur, ndezur,
çarçafët u bënë të rëndë
si puthja e një maniaku.
Tre ditë.Tri netë.
Ujë limoni, lëng pule
ujëra që më bëjnë të vjell.
Jam shumë e dlirë për ty
apo për këdo tjetër.
Trupi yt më lëndon,
siç bota lëndon Zotin.
Jam një fener.
Koka ime një hënë
prej letre japoneze,
lëkura ime e artë e kapitur
pafundësisht delikate
dhe pamatshëm e shtrenjtë.
A nuk të mahnit
nxehtësia ime!
Dhe drita ime!
E vetme jam një kamelie gjigante
që kuqërriset, vjen e shkon,
afsh pas afshi.
Besoj se jam duke u ngjitur
besoj se mund të ngrihem.
Rruazat, metali i nxehtë fluturojnë
dhe unë dua.
Unë jam një Virgjëreshë
e dëlirë acetileni
qarkuar me trëndafila
me puthje, kerubinë,
me çfarëdo tjetër
që këto gjëra të kuqe nënkuptojnë!
Jo ti, as ai
as ai, as ai
(Vetja ime po tretet
petka të vjetra lavireje)
Drejt parajsës.
Anne Sexton: Në kremtimin e mitrës sime
Gjithçka në mua është zog.
Po rrah krahët.
Donin të të shkulnin, por nuk e bënë .
Thanë se ishe pamatshëm
e zbrazët,
por ishte gënjeshtër.
Thanë se ishe sëmurë për vdekje,
por gabuan.
Ti këndon si një nxënëse.
Nuk je shqyer.
Peshë e ëmbël,
në kremtimin e gruas që
jam
dhe të qendrës shpirtërore e kënaqësive të saj,
unë këndoj per ty.
Guxoj të jetoj.
Përshëndetje, shpirt!
Përshëndetje, filxhan!
Aliazh, shtrojë.
Një kapak që përmban.
Përshëndetje tokës së fushave!
Mirëseardhët, rrënjë!
Çdo qelizë ka jetë.
Ka aq mjaftueshëm këtu sa për të kënaqur një komb.
Ka mjaftueshëm që njerëzit t’i zotërojnë këto të mira.
Çdokush, çdo komunitet,
do të thoshte:
“Gjë e mirë se këtë vit jemi në gjendje të mbjellim
sërish dhe të mendojmë për korrjen e ardhshme.
Është parashikuar dhe namatisur një gjëmë “.
Shumë gra këndojnë së bashku:
njëra mallkon makinën në fabrikën e këpucëve,
tjetra kujdeset për fokën në akuarium,
njëra është e përkulur mbi timonin e Fordit të saj,
një tjetër është te arka në një stendë me pagesë,
njëra po i shtrëngon lakun një viçi në Arizona,
tjetra mban përqafuar një violinçel në Rusi,
një tjetër po lëviz tenxheren mbi zjarrishtë në Egjipt,
tjetra është duke pikturuar muret
e dhomës së gjumit me ngjyrën e hënës,
një tjetër po vdes, por duke kujtuar një mëngjes të shijshëm,
tjetra po shtrihet mbi dyshek në Tajlandë,
një tjetër po pastron bythkën e fëmijës së saj,
njëra po sheh nga dritarja e trenit në mes të Wyoming,
dhe një është ngado,
dhe disa janë kudo
dhe të gjitha
duket se këndojnë,
edhe pse disa nuk dinë
të këndojnë.
Peshë e ëmbël,
për të kremtuar gruan
që jam,
lërmë të të sjell një shall
të gjatë,
lërmë t’i bie daulles
për nëntëmbëdhjetat,
lërmë të të sjell tasin
e ofertave,
(nëse ky është roli im).
lermë të studioj indet kardiovaskulare,
lermë të shqyrtoj largësitë këndore të meteorëve,
lermë të thith kërcellin e luleve,
(nëse ky është roli im).
lermë të bëj disa figura
tribale
(nëse ky është roli im).
Për këtë, gjënë për të cilën trupi ka nevojë,
lërmë të këndoj,
për darkën,
për puthjen,
për të drejtën.
Po.
Oliverio Girondo: Fare s’më bëhet vonë…
Fare s’më bëhet vonë,
nëse gratë kanë gjinj si lule manjole
apo si fiq të thatë,
lëkurën e një pjeshke apo të letrës smerile.
I jap zero rëndësi faktit
që zgjohen me një erëmim afrodiziak
apo me një frymim kandrrambytës.
Jam krejt i aftë t’i përballoj
me një hundë që do të fitonte çmimin
e parë në një shfaqje me karota;
megjithatë – këtë po,
në këtë jam i paepur –
nuk do t’i falja, në asnjë rast,
ato që nuk dinë të fluturojnë.
Nëse s’dinë të fluturojnë,
humbasin kohë duke u rrekur të më joshin.
Kjo ishte – kurrgjë tjetër-
motivi prej të cilit rashë në dashuri, marrëzisht,
me Maria Luisën.
Ç’të më bëhej vonë
për buzët e saj kamare dhe xhelozitë e saj sulfurore?
E ç’të më interesonin gjymtyrët e saj prej rosaku
dhe vështrimet prej parashikuesi të përmbajtur?
Maria Luisa ishte një pendë e vërtetë!
Në ag fluturonte nga dhoma e gjumit në kuzhinë,
fluturonte nga dhoma e ngrënies në dhomën e ndenjes.
Duke fluturuar më përgatiste dushin, këmishën,
duke fluturuar bënte pazaret,
punët e shtëpisë.
Me sa padurim prisja të kthehej duke fluturuar
nga ndonjë shëtitje nëpër lagje.
Atje, larg, humbur ndër re,
një pikëz e trëndafiltë.
“Maria Luisa! Maria Luisa!”
…dhe tash, beftë,
më përqafonte me këmbët e saj të pupëlta,
për të më shpënë gjithkund
duke fluturuar.
Përgjatë kilometrash heshtjeje pluskonim në një ledhatim
që na aviste me parajsën;
për orë e orë
strukeshim në një re,
si dy engjëj, dhe papritmas,
rrota e lirë, gjethe e vdekur,
zbritje e papritur në një rënie.
Sa kënaqësi të kesh një grua kaq të lehtë …
që të bën të shohësh yjet,
herë pas here!
Çfarë lakmie t’i kalosh ditët ndër re…
…ajo e të kaluarit të netëve në fluturim!
Pasi takon një grua qiellore,
a mund të ngresh dolli
për një vlerë çfarëdo tërheqëse të një gruaje tokësore?
Ndoshta s’është e vërtetë që nuk ka ndonjë ndryshim thelbësor
mes të jetuarit me një lopë apo me një grua
që i ka mollaqet shtatëdhjetë e tetë centimetra mbi truall?
Unë, së paku, nuk jam në gjendje
ta kuptoj joshjen e një gruaje tokësore,
dhe sado përpjekje që duhet për ta marrë me mend atë,
nuk është e mundur për mua dhe as nuk mund ta përfytyroj
se mund të bësh dashuri përveçse duke fluturuar.
Jorge Debravo: Ti arrite në shpirtin tim…
Ti arrite në shpirtin tim,
kur ai kish harruar veten.
Porta të shkulura,
karrige në kanale,
perdet rrëzuar, shtrati pa rrënjë.
Trishtimi kujdesej për të
si për një vazo lulesh.
Me duart e tua prej gruaje punëtore
vendose gjithçka në rend:
Vështrimin në vendin e vet,
në vendin e vet trëndafili,
në vendin e vet jetën,
në vendin e vet qilimin.
Lave muret me një leckë njomur
në gëzimin tënd të pastër,
në freskinë tënde të ëmbël.
I gjete valët e humbura radios.
Pastrove dhomat nga gjaku e mbeturinat.
Rendite gjithë librat e shpërndarë,
e shtrive shtratin nën vështrimin tënd pafund.
Ndeze të gjorat llamba të shuara
e ndriçove të drunjtën dysheme të ngrënë.
Ishe befasi e pamatë,
e gjerë, e fuqishme,
e fortë.
Djersitur nga lodhja e madhe
duke larë teshat e vjetra.
Kuptove që në shpirtin tim më parë ishte vdekja.
E shkule, e hodhe në kopsht me copat e thyera të pasqyrës.
Anais Nin: Dua të dashurohem në trajtë të tillë
Dua të dashurohem në trajtë të tillë
që veç pamja e një burri
edhe në largësi
të më drithërojë
depërtojë të gjithën
vilanosë
lëkundë
ëmbëlsojë
e tretë
diçka mes këmbëve.
Kështu dua të dashurohem
kaq tërësisht
sa vetëm mendimi për të
të më shpjerë në orgazmë.
Nizar Qabbani: Kundërshti të bukura
Midis dy historish dashurie,
e gjej veten dashuruar në ty,
midis një gruaje që më la
dhe tjetrës që do të hyjë
në jetën time të kërkoj ty,
të kërkoj këtu e atje,
sikur të jetoj veç nën kufirin
e epokës sate,
sikur gjithë premtimet që kam bërë
bien në sytë e tu.
Atëherë, si mund ta shpjegoj këtë ndjenjë që më pushton
çdo ditë e çdo natë?
Si mund të shëtisësh
mendjes sime
pëllumbeshë e bardhë,
ndërsa jam qarkuar
pafund gra të bukura?
Ka përherë pesë minuta
mes çdo dy premtimesh,
mes çdo dy grave,
dy trenave,
një që mbërriti
dhe një tjetër që do të niset.
Pra, a do ta pranosh
ftesën time për kafe
para se të largohesh nga unë?
A do më lejosh të kujdesem për ty?
Të të flas për hidhërimet e mia?
Të mallkoj fatin tim për një çast?
Ka vetëm pesë minuta,
mjaftueshëm,
për ta përmbysur jetën time
në një grimëkohe.
Prandaj, më thuaj,
si mund ta shpjegosh
këtë çoroditje?
Këtë trazim?
Këtë vuajtje pafund?
Më thuaj, si mund të jetë
e vetmja zgjidhje mashtrimi
e si mund të bëhet e bukur
hipokrizia?
Në gjithë fjalët dashurore
të gjuhëve njerëzore,
ka disa fjalë krijuar për hir tuajin,
poezi, të cilat, do të shoqëronin epokën tënde.
Mes gotës sime të verës
dhe kohës sime të të shkruarit
ka përherë një çast,
kur mund të mbjell oqeanet me drithë,
( Për ta bërë të pamundurën, të bëhet asgjë.)
mes çdo dy pikash boje
ka përherë një kohë
për t’u shtrirë bashkë,
midis presjeve të shkrimit.
Midis stinës së vjeshtës
dhe asaj të dimrit
është një tjetër stinë,
që unë e quaj stina e vajtimit,
kur shpirtrat tanë bëhen
të lartë dhe rrokin qiellin,
një çast, ku sikur në asnjë kohë
tjetër të vitit, të gjitha gratë ngjajnë,
siç përqasen gërmat me makinën e shkrimit,
ku, kur bën dashuri,
është si të shkruash shpejt
me një makinë të vjetër shkrimi,
ku gjithë ndjenjat shterrin
pasojën e tyre,
dashuri, urrejtje, vetëtimë,
bubullima, poezi, fjalë të ëmbla,
bëhen disi boshe.
Në këtë kohë
unë udhëtoj pas teje,
të kërkoj në çdo aeroport,
pyes për emrin tënd
në gjithë hotelet,
ndoshta, kështu mund
të të gjej rastësisht.
Në çastet e dëshpërimit,
dështimit, dobësisë,
zbrazëtisë emocionale,
në çastet e shpresës
së humbur,
dëshpërimit të ndjenjave
dhe kundërshtive,
kur gjithë dashamirët e mi,
dashuria për veten
dhe vetë poezia,
kthehen kundër meje,
kur gjithë gjokset
që adhurojnë mirësinë time
më braktisin,
në këto çaste kur shëtis
vetmuar
rrugëve të trishtimit tim,
jeta ime bëhet
një kopsht lulesh,
vetëm duke të menduar ty.
Në ato çastet e rralla, kur papritur
poezia e gjen shtegun e vet
te dora ime,
kur çastet ngarkohen
me mijëra befasi dramatike
dhe të shkruarit bëhet vetëvrasje,
të gjej ty tek fluturon
mes gishtave dhe vargjeve
të mia si një flutur.
Atëherë si mund të luftoj pesëdhjetë vite në dy fronte?
Si mund ta shqyej mishin tim mes dy kontinentesh?
Si mund të thur
lavde për të tjera gra?
Dhe si mund të bëj dashuri
me të tjera gra,
ndërsa ti je duke udhëtuar
duarve, venave të mia?
Midis gjithë bukurive,
racave, ngjyrave,
midis qindra fytyrash
për të cilat kam qenë
i bindur ose jo,
midis një dhembjeje të cilën
jam duke kërkuar për veten
dhe një dhembjeje që është
duke kërkuar për mua,
unë gjithmonë mendoj
për kohën tënde të artë,
epoka e manjolës
qirinjëve, temjanit,
e shoh kohën tënde
si epokën më të bukur
në historinë time.
Atëherë si mund ta quash
këtë ndjenjë?
Si mund ta shpjegoj
mungesën
dhe as praninë tënde?
Si mund ta shëroj vuajtjen time
duke të menduar, ndërsa
të humbas
dhe si mund të të largoj
e sërish të mos shoh
asnjë tjetër grua mbi tokë
veç teje?
Jam i dashuruar me ty
edhe ndërsa jam i dashuruar
me një grua tjetër,
pi tinëz për ty kur dal darkave
me gra të tjera,
them emrin tënd gabimisht
kur përpiqem t’i flas asaj,
kap veten gjatë ngrënies
duke krahasuar duart e saj
me linjat e pëllëmbës sate,
ndjej se po bëj kllounin
sa herë që provoj
të vë shallin supeve të saj,
ndjej se po mashtroj të vërtetën
kur krahasoj përkatësinë time ndaj saj
me përkatësinë time ndaj teje.
Atëherë ç’emër i vë kësaj?!
Dualitet? Rrëzim?Arrati?
Mbrapshti apo Çmenduri?
Si mund të shtirem
se i përkas asaj
ndërsa jam i gjithi me ty?
Charles Bukowski: Lindur kështu…
Lindur kështu,
ndër këta,
ndërsa fytyrat e zbehta buzëqeshin,
ndërsa Zonja Vdekja qesh,
ndërsa kabinat katngjitëse prishen,
ndërsa kufijtë politike shpërbëhen,
ndërsa djaloshi, mbajtës strajcash i shitores,
ka një diplomë të shkollës së lartë,
ndërsa peshqit lerosur me naftë
vjellin prenë e tyre të vajosur,
ndërsa dielli është maskuar.
Ne jemi lindur kështu,
ndër këto,
ndër këto luftëra të përhanura kujdesshëm,
ndër pamjen e dritareve të thyera të fabrikës së zbrazëtisë,
ndër bare ku njerëzit nuk flasin më me njëri-tjetrin,
ndër përleshje grushtesh që përmbyllen me të shtëna dhe thika.
Lindur ndër këtë,
ndër spitale që janë aq të shtrenjtë sa është më lirë të vdesësh,
ndër ligjtarë që lypin aq shumë, sa është më e lirë të pranosh fajin,
ndër një vend ku burgjet janë tejmbushur
dhe çmendoret mbyllur,
ndër një vend ku masat
i lartësojnë budallenjtë në heronj të madhërishëm.
Lindur ndër kësaj,
duke ecur dhe jetuar përmes kësaj,
vdekur për shkak të kësaj,
heshtur për shkak të kësaj,
tredhur,
poshtëruar,
të patrashëguar,
budallallepsur,
përdorur,
trishtuar,
marrosur dhe sëmurur,
çnjerëzuar,
për shkak të kësaj …
ObserverKult
Lexo edhe:
RIELNA PAJA: THEM ATË QË MENDOJ EDHE ME KOSTON SE DO TË HUMBAS NJERËZ,…
