Eli Vizel: Më kaloi para syve gjithë jeta…

      Më në fund, në orën një të pasdites u dha sinjali për të lëvizur.
      Na pushtoi një ndjenjë gëzimi, po, po, gëzimi. Njerëzit kushedi kishin kujtuar se nuk paskësh patur torturë më të rëndë në ferrin e Zotit, sesa të ngecje këtu, në trotuar, mes vandakëve, në mes të rrugës dhe nën një diell përvëlues. Në krahasim me atë siklet, çdo gjë tjetër u dukej lule. Ata nisën të çapiteshin pa u hedhur as edhe një sy rrugëve të braktisura, shtëpive të zbrazëta, që ngjanin si të vdekura, kopshteve, gurëve të varreve…
      Në shpinat e gjisecilit varej nga një trastë. Në sytë e gjithkujt shkëlqenin lotë dhe shfaqej shqetësim. Dalëngadalë, rëndë e rëndë, vargu përparonte, duke iu afruar daljes së getos.
      Ndërsa unë qëndroja në trotuar, duke parë rreshtat që kalonin para meje, pa qenë në gjendje të lëvizja. Ja ku po më kalonte para sysh Rabini i Madh, fytyra e të cilit dukej e çuditshme pa mjekër, i kërrusur dhe me një çantë në kurriz. Vetë prania e tij e bënte tërë skenën të dukej e pabesueshme. Ngjante si një fletë libri, e shkëputur ndoshta nga një roman historik, që fliste rreth skllavërisë në Babiloni apo Inkuizicionit spanjoll.
      Më kaluan përpara që të gjithë, një nga një, mësuesit e mi, shokët e mi, të tjerët, disa prej të cilëve i kisha patur frikë dikur dhe disa të tjerë, që më dukeshin qesharakë, të gjithë ata, me të cilët kisha ndarë jetën për vite me radhë.
Çapiteshin mjerueshëm, krejtësisht të dorëzuar, duke tërhequr zvarrë dengjet e tyre, jetët e tyre dhe duke lënë pas shtëpitë e tyre, fëmijërinë e tyre.
      Më kaluan përpara si qen të rrahur paq, pa më hedhur qoftë edhe një shikim të vetëm me bisht të syrit; siç duket më kishin zili.
      Karvani u zhduk pas kthesës. U deshën edhe disa hapa të tjera që ata të dilnin jashtë mureve të getos.
      Rrugët ishin të shkretuara, porsi një shesh panairi i boshatisur nxitimthi. Andej-këtej patën mbetur turlifarë gjërash: valixhe, çanta dore, thasë, pjata, kartëmodhedha, letra, portrete të dalëboje, gjithçka që dikush mund të kishte patur ndërmend t’i merrte me vete dhe më në fund qe detyruar t’i linte pas. Siç dukej, nuk kishin patur më rëndësi.
      Ngado dhoma me dyer të shqyera. Dyer dhe dritare të hapura, që përballeshin me boshllëkun e pamatë.
      Tashmë të tëra qenë kthyer në mall pa zot, meqë nuk ishin më pronë e asnjërit. Mund t’i merrte kushdo. Porsi një varr i hapur.
     Mbi kokë dielli i verës përvëlonte.

*Shkëputur nga Eli Vizel “Natë”, ABC, Tiranë, 2007
Përktheu: Edvin Shvarc

Përgatiti: ObserverKult