Nga Valerio Cappelli
Djali i Ennio Morricone: “Ai ishte kampion, por nuk ndihej mirë. Ai kompozoi kudo.
Ai ishte një tifoz i madh i Romës: kur Spalletti jetonte në ndërtesën tonë, ai trokiti në derën e tij për t’i kërkuar të qëndronte.” Babai i tij ishte gjithashtu një mister për të.
Babai i tij quhej Ennio Morricone. Marco, i lindur në vitin 1957, është djali i madh që kujdeset për të që në vitet ’80, duke e shoqëruar kudo.
Fëmijët e tjerë janë Alessandra, dermatologe dhe nefrologe, Andrea, dirigjent dhe Giovanni, drejtor.
Ennio ishte një personazh enigmatik, i kujtuar gjithashtu nga Gino Paoli dhe Caterina Caselli në dokumentarin e mrekullueshëm që Giuseppe Tornatore i kushtoi kompozitorit të madh.
Marko, kush ishte babai juaj?
“Një njeri plot kontradikta që jetoi në një botë për t’u zbuluar ende. Thellësisht krijues, por ka bërë një punë shkencore, sepse muzika është edhe matematikë. Ai kishte një shpirt fëminor të kombinuar me një sasi të pafund studimesh, nuk pranonte melodinë, por ishte kampion i melodisë”.
Ishte i pranishëm në shtëpi?
“Fizikisht po, sepse kompozonte, ishte i përqendruar te puna. Mund të bëja gjithë zhurmën që doja për sa kohë që nuk dëgjoja disqe. Jemi rritur në mungesë të muzikës (përfshirë edhe të tijën). Kjo ishte në kokën e tij. Dhe ai nuk donte të ndikohej”.
A ishte një njeri i rregullt?
“Ai ishte i përpiktë. Ai e gjeti veten në çrregullimin e tij. Në çdo cep të shtëpisë kishte një fletore me stilolaps ku vendoste një ide të mundshme. Muzikën e filmit “Të Paprekshmit” e shkroi në banjë gjatë natës, “Sacco dhe Vanzetti” në plazh buzë detit, “Mbështesni Pereira-n” në vazhdën e një demonstrate që po mbahej poshtë dritares. Ai ishte tmerrësisht kurioz”.
A ju ka çuar ju, fëmijët tuaj, në kinema apo në xhirime?
“Asnjëherë. Shkonte atje një herë në vit, shihte tre herë të njëjtin film pastaj ikte. Sa për setet, unë isha me të në Cinecittà për “Na ishte një herë Amerika”, më kujtohet Robert De Niro, i cili, pas ciak-ut të Sergio Leones, i grimuar si plak, në pushim, hante i kërrusur, duke vazhduar të shtirej si plak. Ata e xhiruan atë film me muzikën e babait në skenë, pikërisht temën muzikore të Deborës dhe të tjerat.”
Studioja e tij, ku ndodheshin çmimet dhe disqet, ishte e mbyllur me çelës. Dhe ai jetoi vetëm me gruan e tij që aq shumë e dashuronte Marian…
“Ai thoshte se kur i huazoja disqet e tij, miqtë e mi nuk m’i kthenin. Por ishin episode të dyzet viteve më parë! Babai ishte i tillë”.
Skandali i Oscar-it që iu mohua për kolonën zanore të “Mision”?
“Fitoi Round Midnight i cili, kundër rregullave, nuk kishte të gjithë muzikën origjinale. Babai na tha se nuk i interesonte: por në realitet ishte mjaft i përfshirë, ishte një nga konfliktet e tij të shumta të brendshme. I pari nga dy Oscar-ët, ai për karrierën e tij, ishte një kompensim”.
Historia e auto nekrologjisë bëri xhiron e botës.
“Ai na e dha një ditë para se të vdiste. Ishte një gjë e tmerrshme, me tre fjalë, bëra gjithçka, ishte ndjesia që donte të na thoshte: më lini të qetë, dua të iki. Unë kam bërë gjithçka, në punë dhe në jetë. Unë reagova, por çfarë po thua? Babai mbeti i lëvizshëm. Ishim në spital, unë, vëllai im Giovanni dhe mamaja. Jeta që bënë të dy së bashku ishte e mrekullueshme, ai ia kushtoi asaj çmimin Oscar dhe meshën e tij të vetme. Pas vdekjes së tij, nëna ime na tha: tani e tutje, më konsideroni si një të vejushë siçiliane. Nuk dua të shfaqem më. Ardhja në Campus Bio-Medico ishte e pabesueshme”.
Mund ta thoni?
“Si çdo të diel, ai po hante drekë me mua. Pasdite mami më thirri: hajde, babi u rrëzua. Ai u ankua për dhimbje. Ambulanca mbërriti, por një degë e madhe pishe ra para shtëpisë dhe na ndau përgjysmë, unë dhe babai ishim përpara, mamaja dhe gruaja ime Monika pas. Ishte si një ogur. As garazhin nuk e hapa dot, ma dha makinën djali i Valter Kiarit, komshiut tonë».
Ennio thoshte se brenda tij jetonin dy shpirtra të ndryshëm.
“Ata ishin të ndryshëm dhe të kundërt. Por edhe në kolonat zanore ai vendosi ide të vogla të fshehura, por edhe bagazhin e tij të muzikës klasike: Palestrina, Frescobaldi, Bach, Stravinskij. Mamaja kujdesej për talentin e tij, ishte e para që dëgjoi muzikën e tij dhe vetëm kur e miratonte me veshin e saj të rafinuar, por popullor, ai e vuloste Transferimi nga qendra në zonën e Eur të Romës ishte mjaft gallatë, ku unë jetoja tashmë. Babi e vuri mamin përpara faktit të kryer, ai u shfaq me zarfe dhe kartona dhe një dosje me disa partitura».
Ai ishte një tifoz i Romës….
“Dhe në pallatin tonë banonte Spalletti, i cili ishte trajner në atë kohë. Ishte një kohë e tensionuar mes tij dhe kompanisë. Babai shkoi t’i trokasë në derë, i tha se duhej të qëndronte, se vetëm me të mund të fitonte skuadra. Por ai u largua”.
Bota akademike ishte armiqësore ndaj tij për aspektin komercial të kolonave zanore, ai e njohu talentin e tij me vonesë.
“Në një letër Boris Porena i kërkoi falje dhe Goffredo Petrassi, mësuesi i tij, tha se një temë si ajo e Deborës nuk mund të ishte shkruar nga një artist që nuk e do dhe nuk studion muzikën. Marrëdhënia e tij me Petrasin meriton një film. Babai e respektonte gjithmonë. Pasi John Huston, regjisori i madh, hoqi dorë nga Petrassi për Biblën duke thënë se kishte shkruar muzikë shumë të vështirë, ai shkoi te nxënësi i tij, babai im. Kishte siklet. Në Santa Cecilia, babai im u emërua akademik vetëm në moshën 69-vjeçare, thuajse nuk ndihej mirë”.
Në një moment ai u bë dirigjent.
“Në vitet ’80, por ai drejtoi vetëm muzikën e tij. Më kujtohet koncerti i parë në podium, në Londër, në prapaskenë që më pyeti, por a do të ketë njerëz? Dhoma ishte e mbushur plot. Ishte pjesë e përulësisë së tij, ai kurrë nuk e ndoqi suksesin”.
E keni parë ndonjëherë duke qarë?
“Vetëm dy herë, kur vdiq nëna e nënës sime, me të cilën babai shpesh grindej për arsimimin tonë (ai ishte kërkues, i ashpër, spartan), por ai u pikëllua shumë kur e pa atë në shtratin e vdekjes. Pastaj ai qau përpara një koncerti në stadiumin e São Paulo, Brazil: na çuan në shkollën e muzikës së një favela, aty ishte vetëm skeleti i ndërtesës, fëmijët luanin dhe nuk kishte as dritare. Një skenë prekëse. Babai donte që ata të hapnin koncertin e tij”.
Si lindi lidhja me Tornatoren?
“Unë e quaj atë vëllai im i paligjshëm. Nuovo Cinema Paradiso-n nuk donte ta bënte, ai e pyeti: a do muzikë popullore siciliane? Ai u përgjigj jo. Dhe babai, atëherë, pranoi ».
Muzika e babait tënd të trishton kur e dëgjon?
“Nuk donte ta shkruante më, nuk i binte më pianos në shtëpi. Muzika e parafundit ishte ajo për komedinë e tij, Valerio, në emër të miqësisë së vjetër; e fundit ishte për rindërtimin e urës Morandi në Xhenova. Në fillim tha jo, pastaj pa 43 dritat në urë, një për çdo viktimë dhe e kompozoi për gjashtë orë”.
Tarantino, për të cilin fitoi Oscar-in e dytë, e quan atë Mozart të viteve 1900.
“Babai tha se koha do të jepte përgjigjen. Ai ishte revolucionar, para tij kolona zanore shoqëronte filmat, ndërsa muzika e babait jeton pa imazhe. Në Larisa të Greqisë kanë kultin e tij, rrugët janë të mbuluara me murale me fytyrën e tij. Unë i kam shikuar mësimet e tij deri në fund. Por nuk fliste ose fliste pak: dha shembull me sjelljen e tij. E para ishte etika dhe respekti për të tjerët. Ne familjarët jemi vetëm pasojë e gjenialitetit të tij. Vajzës ime Valentina që luante piano i tha: a studion 12 orë në ditë? Jo? Atëherë lërë s’është punë për ty.
Ennio zgjohej shumë herët në agim.
“Para agimit, në katër. Për një orë ai ecte nëpër dhomën e ndenjes dhe dhomën e ngrënies, pastaj bënte pak gjimnastikë të çuditshme. Ishte anti-teknologji. Përdorte faksin, numrin fiks, kompjuterin nuk dinte ta ndezte, muzikën e shkruante me stilolaps. Çfarë më mungon më shumë? Heshtjet e tij”./Corriere della Sera/gazetatema
ObserverKult
Lexo edhe:
REAGIM I ASHPËR KOMPOZITORIT TË “DUJE”, KA DISA FJALË PËR ATA QË E SHAJNË KËNGËN QË DO E PËRFAQËSOJË SHQIPËRINË NË EUROVIZION
Nga Enis Mullaj
Ashtu si çdo ngjarje në jetët tona që ka një background, ashtu edhe “Duje”, ka disa të thëna e të pathëna.
Për mua “Duje”, është finalja e një dekade që jap kontributin tim në Festivalin e RTSH.
Ne gjithë këto kohë, kam patur fatin të bashkëpunoj, të kem afër artistë të mrekullueshëm. Kam bërë miq të rinj, ashtu siç edhe kam humbur miq.
Tekstin e plotë mund ta lexoni KËTU:
ObserverKult
