Platoni lindi rreth vitit 427 p.e.s dhe vdiq në vitin 347 p.e.s. Ishte i biri i Aristonit dhe Periktionisës, kishte dy vëllezër, Glaykonin dhe Adeimanton. Emri i tij i vërtetë ishte Aristokles por më vonë e quajtën Platoni sepse kishte “gjoks dhe ballë të gjerë”.
Aristoteli na tregon se dikur gjatë rinisë, Platoni erdhi në kontakt me doktrinat e Kratilus, një nxënës i Heraklitit, i cili së bashku me mendimtarë të tjerë para-Sokratik si Pitagora dhe Parmenidi, i dhanë themelet metafizike dhe epistimologjike kërkimore. Por kur u takua me Sokratin filloi të thellonte më tej njohuritë drejt temës filozofike të virtytit.
E njohu Sokratin kur ishte 20 vjeç dhe qëndroi pranë tij deri në vdekjen e mësuesit të madh (399 para erës sonë).
Pas ekzekutimit të Sokratit kërkoi strehim për pak kohë në Megara, pranë shokut të klasës së tij, Euklidit. Më vonë u kthye në Athinë, ku për 10 vjet iu përkushtua shkrimit të veprave filozofike që mbajnë vulën e filozofisë Sokratike.
Platoni ka dhënë mësim në Akademi intensivisht dhe ka shkruar mbi shumë çështje filozofike, që kanë qënë veçanërisht të lidhura me politikën, etikën, metafizikën dhe epistimologjinë. Ndër shkrimet më të njohura të Platonit janë dialogjet e tij. Mendohet që të gjitha dialogjet autentike të Platonit kanë mbijetuar.
Ai la pas vetes shumë vepra ndër të cilat është “Apologjia e Sokratit“, e cila në gjuhën shqipe erdhi e përkthyer nga Lazër Radi. Një pjesë nga kjo vepër ObserverKult e ka shkëputur dhe e sjell në vazhdim:
Nga Platoni
Ju lutem o qytetarë, mos më ndërprisni, mos protestoni për çka po ju them. Dëshiroj të më dëgjoni dhe pak, nëse keni mundësi, se veç të tjerash, mendoj se këto fjalë do të jenë të dobishme për ju.
Kjo që do t’ju them tani, mund t’ju detyroj edhe të bërtisni, por unë po ju lutem edhe një herë mos e bëni një gjë të tillë.
Nëse më dënoni me vdekje për gjithçka unë ia paskam thënë, më shumë se mua ju dënoni vetveten. Asnjë dëm nuk mund të më sjellë mua as Meleti dhe as Aniti.
Nuk munden, sepse besoj që një keqbërës nuk mund t’i bëjë keq një njeriu të mirë. Ata mund të më vrasin, mund të të më mërgojnë, mund të m’i heqin gjithë të drejtat qytetare; për ta dhe për të tjerë, këto ndoshta mund të jenë fatkeqësi të mëdha, por unë nuk mendoj kështu. Për mua e keqja më e madhe është pikërisht ajo që bëjnë ata: vrasin një njeri me të padrejtë.
Pra, unë nuk po mbroj këtu vetveten, siç mund të mendoj ndokush nga ju, por ju mbroj juve, o qytetarë, sepse duke u dënuar unë, ju bëheni fajtorë ndaj një dhurate hyjnore .
Nëse ju më vrisni, nuk do ta keni të lehtë të gjeni një tjetër si unë, të cilin vetë vullneti i perëndisë e dërgoi në qytetin tuaj, (më falni për krahasimin disi qesharak) si një mizë e madhe mbi një kalë të lartë të një race të zgjedhur, por krejt i plogët në pamjen e tij, e gjithnji nevojtar për t’u nxitur.
Një detyrë të tillë për qytetin tuaj, siç duket perëndia ma ngarkoi mua, ndaj unë vazhdimisht rri pranë jush, ju nxis dhe ju jap zemër, ju qortuar një për një dhe çdo ditë. Një tjetër si unë, o athinas, nuk do ta keni të lehtë ta gjeni. Ja përse po të më dëgjonit, sigurisht që do të më kursenit.
Mos ndoshta ashtu të zemëruar siç jeni, do të ndodhë që ju si me atë që zgjohet papritmas nga gjumi, e ndërsa dëgjonit Anitin, do të më godisnit, duke më çuar marrëzisht drejt vdekjes.
Kështu që ju, do të vazhdoni ta jetoni gjithë jetën të përgjumur, nëse perëndia s’do të ketë mëshirë për ju, që t’ju dërgoj dikë tjetër.
Sidoqoftë nga gjithë ç’ju thashë, ju duhet të më pranoni mua kështu siç jam, si një dhuratë e zotit për Atdheun.
Në fakt ndryshe nga zakoni i njerëzve, që s’e çajnë kokë për asgjë, unë i braktisa gjithë interesat e mia; e për shumë vite me radhë e lashë familjen pas dore duke u marrë vetëm me ju, duke ju ardhur pas si një baba i kujdesshëm.
E gjitha kjo mund të kishte një shpagim nëse unë të kisha nxjerrë përfitime, apo t’ju kisha kërkuar para si shpërblim.
Ju vetë po e shihni se akuzuesit e mi, të cilët kanë grumbulluar kundër meje një mori akuzash nga më të turpshme, nuk janë të zotë të gjejnë qoftë nëj dëshmitar të vetëm që t’ju thotë se unë jam paguar, qoftë edhe një herë të vetme, apo t’u kem kërkuar gjësendi, përkundrazi, jam unë ai që mund të paraqes një dëshmitar të pakundërshtueshëm, i cili mund ta dëshmojë të vërtetën e kësaj që po iu them: varfërinë time.
Përktheu: Lazër Rudi
Përgatiti: ObserverKult
Lexo edhe:
JOUMANA HADDAD: GRUAJA QË PRET…
Poezi nga Joumana Haddad
Gruaja që pret,
pavullnetshëm e di
se ajo që është,
nuk është ajo që mund të ishte,
dhe aq më pak ajo që do të jetë.
Gruaja që pret
sheh të fshehtën përtej territ,
udhën përtej hapit,
puthjen përtej buzës.
E sheh veten
përtej përfytyrimit të të tjerëve
për të.
Gruaja që pret
prek atë që s’mund ta shohin,
këndon atë që s’mund ta degjojnë,
dhe skalit çdo ditë një buzagaz të ri
në tulin e mëngjesit.
Gruaja që pret
e ka zemrën në pëllëmbën e dorës
të blatuar si një krua gjaku.
Bulëz pas bulëze,
regëtimë pas regëtime
garon me tik-takun e kohës
dhe bën para.
Gruaja që pret
nuk sheh pas
nuk sheh para.
Poezinë e plotë mund ta lexoni KËTU:
ObserverKult
