Nga Blerim Shala
Libri ‘Zoti në Kinema’ i Dritan Dragushës mund të lexohet për një pasdite të qetë. Nëse nuk jemi të mbërthyer me obligime.
Apo, për leximin e këtij libri duhet aq kohë sa për ta parë një film. Ose, aq kohë sa për t’i përmbledhur ato lutjet e çdoditshme drejtuar Zotit.
Por, për ta shkruar një libër të këtillë, nuk duhen vetëm javë a muaj të artikulimit të fjalive të qarta, që renditen një pas një, duke e ndërtuar një godinë prej letrës, e cila për dallim prej asaj të zakonshmes, ndërtimore, ecën prej lart-poshtë, dhe jo anasjelltas.
Librat si ky ‘Zoti në Kinema’ e kanë një para-histori të veten që është bërë në katedrat e mësimit, në shikimin e filmave, në leximin e librave, në përvojën jetësore.
Pa të gjitha këto, nuk bëhen libra të tillë. Por, veç me to, po ashtu, nuk bëhet një vepër e kësisojtë. Këtu duhet edhe shkreptima vetmitare e mendjes së autorit. Duhet ajo përzdritja që mundëson që në një ekran të bardhë kompjuteri, e pastaj në faqet / letrat e librit, të na shfaqet rrëfimi – i cili na lidh neve si lexues me shkrimtarin si autor.
Ky rrëfimi i Dritan Dragushës, që vjen në librin me titull joshës, ngashënjyes dhe provokues, nuk ka as fillim dhe as fund.
Temat e trajtuara këtu vijnë nga Amshimi, kalojnë në Kohë, dhe i kthehen sërish Amshimit.
Sa të ketë Njeri këndejpari, do të merremi me to. Këto tema nuk kanë afat skadimi.
Raporti i Njeriut me Zotin, i dijes me besimin, i emocionales dhe arsyes, i Kohës me Amshimin, në librin ‘Zoti në Kinema’ na kallëzohet përmes relacionit të kinematografisë dhe hyjnores, nëpërmjet filmave që janë pak a shumë të njohur për të gjithë ne.
Ky libër, në anën tjetër, na shfaqet si një lloj i Stacionit të veçantë në rrugëtimin tonë të përditshëm që karakterizohet, ndër ne këtu, në këtë vend dhe kudo në Botën e sotme, si një mësymje e pafund, si një turr dhe vrap, për të mbërritur sa më shumë për një kohë sa më të shkurtër.
Ky Stacion, megjithatë, nuk na tregon kahen e lëvizjes sonë të pafund, kah një cak që realisht nuk është fort i ditur për ne.
Ky Libër-Stacion është një vend-pushim. I ngjet asaj bankës së një parku të qytetit, në të cilën pakkush ulet (se nuk ka kohë). Duket si një karrige skaj një hekurudhe, ku mund të ulesh derisa të vijë treni yt.
Ky Libër, pra, ta ofron një Ndalje, që është në kundërshti të plotë me Lëvizjen dhe Shpejtësinë tonë të vazhdueshme, të cilat janë identike (pothuaj) me atë tëhuajsimin tonë të madh. Ndërsa tani, ne shpejtojmë dhe lëvizim edhe kur nuk e bëjmë asnjë të vetmin hap: Teksa me telefona në dorë sillemi nëpër Botë për të kuptuar çka po ndodh pikërisht tani, në këto çaste, ‘live’, në të katër anët e Rruzullit Tokësor.
Jemi të pushtuar nga kjo kohë, nga kjo shpejtësi dhe nga kjo lëvizje.
Është ky një pushtim 24 orë në ditë, shtatë ditë në javë.
Çasti është njësia matëse e jetës sonë. Nuk ka të tashme. Nuk ka të kaluar. Nuk ka të ardhme. Vetëm çast.
Pushtimi është aq i plotë, aq i madh, aq absolut, të thuash, saqë nuk e kemi aspak të qartë që jemi të ‘robëruar’ kështu. Vullnetarisht, gjithsesi.
Liria këtu, në këto rrethana, pra, ka domethënien e ndaljes në vend, pa teknologji në dorë, pa adresa kërkimi të website-ve në gishta, pa Internet në kokë dhe në mendje.
Liria këtu ka domethënien e marrjes me vetveten, e aftësisë për t’i bërë vetes pyetje të rënda dhe të mundimshme, kur gjithçka të ofrohet shpejt dhe lehtë në Internet, njëlloj sikurse të ofrohet ushqimi i shpejtë në një McDonalds.
Aftësia e bërjes së këtyre pyetjeve asnjëherë nuk mund të përmbyllet me gjetjen e përgjigjeve.
Ka vetëm pyetje absolute. Gjithmonë përgjigjet janë relative. Përherë.
Por, Njeriu nuk mund të heqë dorë prej këtyre pyetjeve. Nëse nuk dëshiron të heqë dorë prej vetes. Në të vërtetë. Ndërsa, ai, shpeshherë, i dëshpëruar, i mërzitur, gjithsesi i frustruar nga relativiteti i përgjigjeve, gjen prehje në ngushëllimet e të gjitha formave dhe trajtave, të paralajmëruara qëmoti shkëlqyeshëm me atë ‘Viçin e artë’, në kallëzimin biblik të Mojsiut dhe Aronit.
Dritan Dragusha, në librin e tij ‘Zoti në Kinema’, i ri-bën pyetjet dhe i ri-shfaq përgjigjet, për këto temat e përjetshme për ne vdekatarët, nga një këndvështrim tjetër, që shfaq atë trajtimin artistik, filmik, të relacionit të Njeriut dhe Zotit, duke iu kthyer rrënjëve filozofike dhe teologjike të këtij raporti të përhershëm midis hyjnores dhe njerëzores.
Natyrisht, e tëra mund të shpjegohet me pyetjen e njohur të shumë filozofëve, të cilët janë marrë me këtë relacion: Njeriu, në fund të fundit, mund të mësojë shumëçka, mund të kuptojë shumëçka, mund të grumbullojë dije të gjithfarshme, por nuk mund ta dijë kurrë përgjigjen në një pyetje të vetme: A e bëri Zoti Njeriun, apo Njeriu Zotin?
Nga ky pikë-shikim i Dritan Dragushës, në librin e tij ‘Zoti në Kinema’, kjo pyetje ka një motërzim tjetër, interesant dhe të saktë: A është Zoti regjisori suprem, i cili e ka bërë këtë film të madh (të quajtur Jetë dhe Njeri), në të cilin ne të gjithë luajmë pa një skenar të qartë, pos që e dimë se në fund të këtij ‘filmi’ të gjithë vdesim, apo, ne jemi vetë regjisorë të filmit, ku Zoti është një vepër e jashtëzakonshme e jona filozofike, religjioze dhe artistike?
Nëse Zoti është regjisor, ne të gjithë jemi në një mënyrë apo tjetrën protagonistë në një ‘Reality Show’, dhe e tëra na e kujton filmin shumë të mirë ‘The Truman Show’ të Peter Weir, për të cilin shkruan Dragusha në këtë libër.
Natyrisht, po të pyetemi ne, do të dëshironim që Zoti të jetë regjisor suprem, ashtu që ky kallëzim i yni, në këtë Botë, të ketë një përfundim Hollywoodian të Happy End-it.
Ne duam që ai tregimi i Platonit për shpellën, i cili është në themelet e Qytetërimit Perëndimor, bashkë me këtë kallëzimin për vuajtjen, vdekjen dhe ringjallen në treditëshin që zgjat amshueshëm, nga ajo kodra e Golgotës, të jetë i saktë, të jetë i qëndrueshëm, të jetë dije.
Por, raporti i Njeriut me Zotin asnjëherë nuk mund të ndërtohet mbi dije.
Nëse ka njëmend Zot, ne nuk mund të dimë asgjë për të. E gjithë dija jonë e grumbulluar me mijëra vjet, e cila, sipas parimit të Francis Bacon është fuqi e madhe (‘Knowledge is Power’), është krejtësisht e pafuqishme, për ta siguruar dijen për Zotin.
Ne nuk mund të kemi kurrë ‘program operativ’ për ta zënë fillin e software-it hyjnor.
Nëse ka Zot, Ai ka një ‘Antivirus’ të përsosur kundër të gjitha përpjekjeve tona.
Por, çfarë dimë ne është që pa besimin në Zot, pa matjen tonë të përhershme me të, me atë hyjnoren në vete (nëse Ai njëmend na ka bërë sipas shëmbëlltyrës së tij), nuk do të mbërrinim kurrë ku jemi sot, kudo, në Filozofi, në Teologji, në Shkencë, në Art.
A mund të paramendojmë, ta zëmë, cili do të ishte Arti ynë, i Njerëzimit në përgjithësi, pa këtë ballafaqimin tonë të vazhdueshëm me Zotin?
Edhe nëse Ai nuk është fare. Ose, edhe nëse nuk është me ne, sepse na ka braktisur.
Njeriu mendon që disi është Refugjat i Parajsës.
Dhe që herët a vonë do të kthehet atje. Prej nga është dëbuar.
Si i gjallë dhe si i vdekshëm, nuk mund dot të bindet që Vdekja është Fundi Absolut.
Kur rrëzohet një aeroplan, e para gjë që bëhet, pas kërkimit të të shpëtuarve, është gjetja e ‘Kutisë së Zezë’, sepse aty gjendet e vërteta për aksidentin fatal.
Rënia a rrëzimi i madh i Njeriut, ose veshja me ‘këmishën e vdekjes’, ka në vete edhe këtë ‘Kutinë e Zezë’, në zbardhjen e së cilës ne merremi me mijëra vjet, përmes atyre pyetjeve absolute dhe përgjigjeve relative.
Këtë zaten e bën prej rreshtit të parë deri në të fundit edhe Dritan Dragusha në librin e tij ‘Zoti në Kinema’.
