Është ndarë nga jeta shkrimtari, studiuesi, publicisti, pedagogu i mirënjohur elbasanas, Astrit Bishqemi.
Astrit Bishqemi lindi më 18 korrik 1943 në Elbasan dhe rrënjët e tij i kishte nga një familje mjaft patriotike. Që në fëmijëri ishte i dashuruar me shkrimin dhe edukimin. Kështu ai e nisi profesionin e dashur të mësuesit që në moshë mjaft të re.
Astrit Bishqemi mban titujt: “Mësues i Merituar” , “Profesor i Asociuar” dhe “Doktor i Shkencave Humane.”
Ai filloi punë si mësues që në moshën 13-vjeçare. Koha në të cilën ai filloi punën në arsim e pranonte këtë talent që më vonë shfaqi më shumë aftësi në fushën e shkrimit dhe të letërsisë për fëmijë.
Në kohën që ai punonte më pas u detyrua që të kryente shkollën e mesme Pedagogjike në Elbasan dhe më pas Institutin në Shkodër, dega Matematikë – Fizikë.
Si mësues Astrit Bishqemi punoi për shumë vite në Dumre, Librazhd, Peqin, Elbasan dhe, që nga viti 1981 ishte pedagog (i jashtëm e më pas efektiv) në Universitetin “Aleksandër Xhuvani” në Elbasan.
Sikurse e thamë Astrit Bishqemi kishte pasion letërsinë. Ishte letërsia për fëmijë, ajo që e ushqeu vetë vrullin e tij letrar e krijues e kështu ai më pas kreu edhe studimet e larta për gjuhë shqipe dhe letërsi, po në qytetin e lindjes Elbasan.
Astrit Bishqemi u dallua në tërë krijimtarinë e tij si shkrimtar i letërsisë për fëmijë, që në fondin e tij krijues ka me dhjetra tregime, romane, novela, përkthime, skenarë për filma, si dhe autor e bashkautor i teksteve mësimore të letërsisë për fëmijë etj.
Më pas ai studioi dhe paraqiti studime të shumta në fusha të ndryshme letrare, ku më i efektshëm dhe mjaft dominues ishte vëllimi i tij studimor e gjithëpërfshirës “Teoria dhe historia e letërsisë për fëmijë e të rinj”. Ai ka publikuar dhe mjaft libra të tjerë, të cilët janë vlerësuar shumë.
Për këtë autor janë botuar dhe dy monografi: “Astrit Bishqemi – Krijues dhe studiues i shquar i letërsisë për fëmijë e të rinj” nga Dr. Rudina Alimerko (Vlorë), si edhe “Talent dhe përvojë krijuese e shkencore – Vështrim analitik e sintetik i Astrit Bishqemit në veprën “Vlera të anatemuara”. Faik Shkodra (Prishtinë).
Tituj dhe nderime
Mban titullin “Profesor i Asociuar”. Gjithashtu mban titullin ”Mësues i Merituar”. Si autor i shumë vjershave, tregimeve, novela dhe romaneve, në qershor të vitit 2009, Ministria e Kulturës dhe Sektori Shqiptar i IBBY-t (International Board on Books for Young people) e nderoi me çmimin e karrierës “Orët” për “punë të përkushtuar në studimin e letërsisë shqipe për fëmijë dhe si krijues i afirmuar”.
Veç çmimeve kombëtare në fushën e krijimeve për fëmijë, në vitin 2010 është nominuar kandidat i Shqipërisë për Çmimin e lartë botëror “Astrid Lindgren”, që jepet në fushën e Letërsisë për Fëmijë e të Rinj. Astrit Bishqemi është i vetmi shkrimtar shqiptar që është nominuar për këtë titull. Ai është një vlerë e pakontestueshme krijuese në shumë zhanre dhe me shumë vlera, është një model qytetari elbasanas e më gjerë.
Novela
1. Gjoksshkëmbi (fantistiko-shkencor) – Shtëpia Botuese (Sh.B.) Naim Frashëri, Tiranë 1972
2. Tregim për nënën trimëreshë – Sh.B. Naim Frashëri, Tiranë 1974
3. Përtej oborrit diellor (fantistiko-shkencor) – Sh.B. Naim Frashëri, Tiranë 1978[4]
4. Partizani fotograf – Sh.B. Naim Frashëri, Tiranë 1980
5. Një verë plot ngjare – Sh.B. Naim Frashëri, Tiranë 1981[5]
6. Kur çelnin livarëzat e arrës – Sh.B. Naim Frashëri, Tiranë 1984
7. Epitafi dinak – botim i Gazetës Fjala e Lire, Elbasan 1994; Ribotuar me titullin: Kjo ndodhi në Fushë-Kosove – Sh.B. ERIK, Tiranë 2009
8. Burgu i qelqtë – Sh.B. Onufri, Elbasan 1995; Ribotuar me titullin Mësonjtorja e Parë, Tiranë 2002
9. Doriu i luftërave – ONUFRI, Tiranë 1996; ERIK, Tiranë 2009
10. Zezona e qumështit – Sh.B. Sejko, Elbasan 1996
11. Për një gotë çaj – Sh.B. Sejko, Elbasan 2004
12. Kacafytja me ujkun (novela, tregime, skica, gazmore) – Sh.B. Rozafa, Prishtinë 2018
Vëllime me tregime e përralla
1. Detyra – Sh.B. Naim Frashëri, Tiranë 1974
2. Celësi i depos – Sh.B. Naim Frashëri, Tiranë 1976 [6]
3. Gëzofi i Tokës (Tregime Fantastiko Shkencore) – Sh.B. Naim Frashëri, Tiranë 1977 [7]
4. Kallëzimet e kokrrizave te breshrit (tregim shkencor) – Sh.B. Naim Frashëri, Tiranë 1978 [8][9]
5. Fidani i dardhës – Sh.B. Naim Frashëri, Tiranë 1978
6. Drugdhendësi i vogël – Sh.B. Naim Frashëri, Tiranë 1978
7. Libri i grisur – Sh.B. Naim Frashëri, Tiranë 1984
8. Trimëria – Sh.B. Naim Frashëri, Tiranë 1985
9. Dhëmbët e ujkut – Sh.B. Sejko, Elbasan 1996 [10]
10.Kur nisa rrugën e shkrimeve – Sh.B. Onufri, Tiranë 1997
11.Thesi i gjallë – Sh.B. Toena 1998 [11][12]
12. Gjyshër e nipër – Sh.B. Sejko, Elbasan 2001
13. Si ia hodhëm kompjuterit – Sh.B. Sejko, Elbasan 2002
14. Papuçe për princ Pison – Sh.B. Sejko, Elbasan 2003
15. Shtëpiza ime, përralla e kallezime diturake – Sh.B. Silver, Elbasan 2003
16. Maçoku me celular, Një pëllëmbë me përralla – Sh.B. Erik, Tiranë 2004 [13]
17. Kallëzimet e Kaltrit – Sh.B. Sejko, Elbasan 2006
18. Mali i Vashës (tregime) – Sh.B. Jonalda, Tiranë 2012[14]
19. Djali i zgjuar dhe vajza e bukur (tregime e përralla) – Sh.B. Rama Graf, Elbasan 2013
20. Përralla Elbasani 1 – Sh.B. Jonalda, Tiranë 2013[15]
21. Përralla Elbasani 2 të ritreguara – Sh.B. Rama Graf, Elbasan 2013
22. 10 Rrëfenja të arta / Udhëve të Europës… duke u vënë veshin gojëdhënave të tyre – ERIK BOTIME, Tiranë 2020
23. Vepra I : Gostia e Arushit [Prozë e vargje të zgjedhura për fëmijë (e prindër)] – Shoqata ADE, Shtëpia botuese RAMA GRAF, Elbasan 2022
24. Vepra II : Magnetofoni [Tregime e përralla të zgjedhura për fëmijë (për shkollarët e vegjël)] – Shoqata ADE, shtëpia botuese RAMA GRAF, Elbasan 2022
25. Vepra III : Njeriu dhe Djalli [Tregime e përralla të zgjedhura për fëmijë (për shkollarët e mesëm)] – Shoqata ADE, shtëpia botuese RAMA GRAF, Elbasan 2022
26. Vepra IV : Ai që ndali Diellin… [Tregime të zgjedhura për moshën e lartë shkollore] – Shoqata ADE, shtëpia botuese RAMA GRAF, Elbasan 2022
27. Vëllai i Abetares (bashkautor me Xhevat Sylën) – ERIK botime, Tiranë 2022
28. Izi, qeni shpëtimtar (tregime) – ERIK botime, Tiranë 2023
Romane
1. Me vështrimin lart – Sh.B. Naim Frashëri, Tiranë 1986
2. Udhëtim i jashtëzakonshëm (fantastiko-shkencor) – Sh.B. Naim Frashëri, Tiranë 1987; Ribotuar nga Sh.B. Sejko, Elbasan 2000 [16]
3. Zemër, o bir! – Sh.B. Flesh, Tiranë 1999
4. Fustanet e dallëndysheve – Sh.B. Sejko, Elbasan 2003
5. Kronikë me tank – Sh.B. Sejko, Elbasan 2004
6. Klik: Rrapatushët 1 (Rrapatushë prej allçini dhe prej së vërteti) – Sh.B. Extra, Tiranë 2007 [17]
7. Klik: Rrapatushët 2 (Endje nëpër botë) – Sh.B. Extra, Tiranë 2007 [18]
8. Klik: Rrapatushët 3 (Hidhemi në të shtatën) – Sh.B. Extra, Tiranë 2007 [19]
9. Klik: Rrapatushët 4 (Fillime dhe… maja) – Sh.B. Extra, Tiranë 2007 [20]
10. Si u rrit një poet – Sh.B. Rama Graf, Elbasan 2011; Ribotuar me titull Dallgët e Këngës – Sh.B. Vatra, Shkup 2015
11. Shën Grushti / Gazmorë ndaj virusit të pabesë (Roman për adoleshentë) – Sh.B. JONALDA, Tiranë 2020
12. Normalistët / Roman për moshën e lartë shkollore – Sh.B. 2 Lindje & 2 Perëndime, Elbasan 2022
Shqipërime, përshtatje, poezi etj
1. Ali Baba dhe dyzet hajdutët (ritregim), – Sh.B. Onufri, Elbasan 1993, ribotuar Sh.B. Mësonjtorja, Tiranë 2003
2. Xhani Rodari: Pinoku dinak – Sh.B. Kristoforidhi, Elbasan 1993
3. Xhani Rodari: Xhelsominoja në vendin e gënjeshtarëve (Roman) – Sh.B. Sejko, Elbasan 2002; Sh.B. 2 Lindje & 2 Perëndime, Tiranë 2007
4. Leit Sauervein: Indiani i vogël Hyshte – Sh.B. Sejko, Elbasan 2002
5. Zhak Deval: Misteri i Oqeanorit – Sh.B. Sejko, Elbasan 2002
6. Marie-Helene Deval: Fëmija egërsirë – Sh.B. Sejko, Elbasan 2002
7. Maria Markone: Anija kozmike e Alekut (Roman) – Sh.B. Silver, Elbasan 2003
8. Daniel Defo: Robinsoni (përkthyer nga Lumo Skëndo më 1908, sjellë në gjuhën e sotme) – Sh.B. Sejko, Elbasan 2005; Sh.B. 2 Lindje & 2 Perëndime, Tiranë T.2007
9. Zhyl Vern: Aventurat e kapiten Haterasit (përshtatur për fëmijë) – Sh.B. 2 Lindje & 2 Perëndime, Elbasan 2007
10. Xhonatan Suift: Udhëtimet e Guliverit (përshtatur për fëmijë) – Sh.B. 2 Lindje & 2 Perëndime, Tiranë 2007
11. Rebi Alikaj: Përse oktapodi nuk ka eshtra – Sh.B. 2 Lindje & 2 Perëndime, Elbasan 2009
12. Mark Tuein: Aventurat e Hakëlberfinit (përshtatur për fëmijë) – Sh.B. 2 Lindje & 2 Perëndime, Elbasan 2016
13. Paskam lindur më parë se gjyshi?! (vjersha) – Sh.B. Erik, Tiranë 2017
14. Francoise d’Eaubonne: Një nëndetëse e Hapësirës / Roman fantastiko-shkencor (përkthim nga Frëngjishtja) – Sh.B. 2 Lindje & 2 Perëndime, Elbasan 2021
Tekste të letërsisë për fëmijë dhe studime
1. Gazmore 300 e ca… buzëqeshje sa ? Toena, Tiranë 1996 [21]
2. Letërsia për fëmijë (pjesa II: Komentar) / Eja, ta lexojmë bashkë një vjershë! – “ELBASANI 2000”, Tirane 1998; rishtypje: Eja, ta lexojmë bashkë një vjershë! – Sh.B. Erik, Tiranë 2011
3. Nga ditari i një shkrimtari për fëmijë – Sh.B. Sejko, Elbasan 2005
4. Vlera të anatemuara… (Gjurmime e studime) – Sh.B. Sejko, Elbasan 2005
5. Autorë e tekste letrare, probleme e vlera… – Sh.B. Sejko, Elbasan 2007
6. Autorë të letërsisë shqiptare për fëmijë e të rinj, 1886-2009 (Fjalor enciklopedik) – Sh.B. 2 Lindje & 2 Perëndime, Tiranë 2009
7. (Astrit Bishqemi & Migena Arllati): Autorë të letërsisë shqipe për fëmijë e të rinj, 1886-2017 [Botimi i dytë i leksikonit të vitit 2009, por i zgjeruar: i rishikuar e i plotësuar]- Shoqata e intelektualëve “Jakova”, Prishtinë 2017
8. Tragave të letërsisë – Sh.B. Rama Graf, Elbasan 2011
9. (Astrit Bishqemi, Shpëtim Haxhihyseni): Simbol i punës dhe i korrektësisë (monografi për Ibrahim Ibrushin) – Sh.B. Shpresa, Tiranë 2012
10. (Iliaz Gogaj, Astrit Bishqemi): Sulë Harri, kalorës i arsimit shqiptar (botimi III, i pasuruar e i përmirësuar) – Sh.B. Rama Graf, Elbasan 2013
11. Braktisja e happy end-it – Sh.B. Jonalda, Tiranë 2014
12. Misionarë të letërsisë – Sh.B. Rama Graf, Elbasan 2014
13. Elbasani ndër vite për librin – Sh.B. 2 Lindje & 2 Perëndime, Elbasan 2016
14. Bibliografi e kritikës letrare për fëmijë – Albtipografia, Tiranë 2017
15. Tomor Jolldashi në ravat e publiçistikës shqiptare (monografi) – Sh.B. Rama Graf, Elbasan 2017
16. Arritje… (gjurmime e studime) – Sh.B. Rama Graf, Elbasan 2017
17. (Astrit Bishqemi, Dije Demiri-Frangu, Xhahid Bushati, Sabit Jahja, Veli Veliu): Dritë Ruhani, Udhëtimi krijues përmes dy linjave – SAS, Prishtinë 2021
18. Buzëmbrëmje… (gjurmime e studime) – Sh.B. Rama Graf, Elbasan 2023
19. ELBASANI e rrethina (miniguidë) – Sh.B. Rama Graf, Elbasan 2023
Bashkautor në tekste të arsimit bazë
1. Edukata morale dhe politike, 5 – Libri Shkollor, Tiranë 1982 etj.
2. Edukata morale dhe politike, 6 – Libri Shkollor, Tiranë 1982 etj.
3. Edukata morale dhe politike, 7- Libri Shkollor, Tiranë 1983 etj.
4. Edukata morale dhe politike, 8 – Libri Shkollor, Tiranë 1983 etj.
5. Të njohim historinë e popullit tonë, 4 – Libri Shkollor, Tiranë 1990, 1994; Istoria na Albania: Tiranë 1994; ETMM, Prishtinë 1994
6. “Libri – miku më i çmuar i fëmijëve” (Doracak bibliografik) – botim i Fondacionit ECE – Elb.2000
7. Të njohim historinë e popullit tonë, 4 (botim i ri, i ndryshuar nga ai i vitit 1990) – Libri Shkollor, Tiranë 2000 etj.
8. Gjuha shqipe, 7 – Morava, Tiranë 2006, 2007; SHKRONJË PAS SHKRONJE, Tiranë 2008
9. Dua të lexoj 2 (antologji; lexime plotësuese për nxënësit e kl. II, shoqëruar me aparat pedagogjik; hartoi: Astrit Bishqemi, Ardian Tana) – Sh.B. 2 Lindje & 2 Perëndime, Tiranë 2011
10. Dua të lexoj 3 – Sh.B. 2 Lindje & 2 Perëndime, Tiranë 2011
11. Dua të lexoj 4 – Sh.B. 2 Lindje & 2 Perëndime, Tiranë 2011
12. Dua të lexoj 5 – Sh.B. 2 Lindje & 2 Perëndime, Tiranë 2011
13. Xixëllime letrare 6 (antologji; lexime plotësuese për nxënësit e kl. VI, shoqëruar me aparat pedagogjik; hartoi: Astrit Bishqemi, Skënder Karriqi) – Sh.B. 2 Lindje & 2 Perëndime, Tiranë 2011
14. Xixëllime letrare 7 – Sh.B. 2 Lindje & 2 Perëndime, Tiranë 2011
15. Xixëllime letrare 8 – Sh.B. 2 Lindje & 2 Perëndime, Tiranë 2011
16. Xixëllime letrare 9 – Sh.B. 2 Lindje & 2 Perëndime, Tiranë 2011
17. Dua të lexoj 1 (antologji; lexime plotësuese për nxënësit e kl. I, shoqëruar me aparat pedagogjik; hartoi: Astrit Bishqemi, Ardian Tana) – Sh.B. 2 Lindje & 2 Perëndime, Tiranë 2012
18. Autor në tekste universitare
19. Letërsia për fëmijë (pjesa I: Teoria) – Sh.B. Sejko, Elbasan 1997
20. Letërsia për fëmijë (pjesa III: Nëpër botë) – Sh.B. Sejko, Elbasan 1999
21. Historia e Letërsisë shqiptare për fëmijë – Sh.B. Sejko, Elbasan 2001
22. Hyrje në teorinë e letërsisë për fëmijë [Botimi i dytë i tekstit të 1997-s, por i zgjeruar: i rishikuar e i plotësuar] – Sh.B. Sejko, Elbasan 2004
23. Histori e letërsisë botërore për fëmijë [Botimi i dytë i tekstit të 1999-s, por i zgjeruar: i rishikuar e i plotësuar] – Sh.B. Sejko, Elbasan 2006
24. Historia e Letërsisë shqiptare për fëmijë [Botimi i dytë i tekstit të 2001-shit, me pak ndryshime] – Sh.B. Sejko, Elbasan 2004
25. Histori e letërsisë shqiptare për fëmijë e të rinj [Botimi i tretë i tekstit të 2001-shit, por i zgjeruar: i rishikuar e i plotësuar]- DY LINDJE DHE DY PERËNDIME, Tiranë 2008
26. Histori e letërsisë shqipe për fëmijë e të rinj [Botimi i katërt i tekstit të 2001-shit, por i zgjeruar: i rishikuar e i pasuruar rishtazi]- ShBLSh e RE, Tiranë 2014
Skenarë filmash
28. Vajza me pata – Kinostudio Shqipëria e Re, Tiranë 1975 [22][23]
29. Bashkautor në skenarin e filmit dokumentar për të rritur “Poema e çelikut”, 1975.
30. Monografi kushtuar Astrit Bishqemit
31. Prof. dr. Faik Shkodra: Talent dhe përvojë krijuese e shkencore (Vështrim analitik e sintetik i Astrit Bishqemit në veprën “Vlera të anatemuara”)- “Rozafa”, Prishtinë, 2018
32. Dr. Rudina Alimerko: ASTRIT BISHQEMI – krijues dhe studiues i shquar i letërsisë për fëmijë e të rinj – “Europrint”, Vlorë, 2019
33. Ibrahim R. Ibrushi: Një jetë e tërë kushtuar letërsisë për fëmijë e të rinj – Sh.B. Rama Graf, Elbasan 2023/Alfapress.al
ObserverKult
Lexo edhe:
XHAHID BUSHATI: PAS VITEVE ’90-TË, LETËRSIA SHQIPE PËR FËMIJË MBETI DISI E HUTUAR…
