Në gusht të vitit 2004 po lexoja veprën “E vërteta mbi Shqipninë dhe shqiptarët” të shkruar nga Pashko Vasa e të botuar në frëngjisht më 1879 në Paris. Këtë vepër e kishte përkthyer në shqip dhe e kishte komentuar Mehdi Frashëri duke e botuar në shtypshkronjën “Tirana” më 1935.
Ndërmjet të tjerash, te “Shënime mbi kaptinën IX” Mehdi Frashëri shkruante:
“… Fjalët Gegë dhe Toskë me të vërtetë dhe në mënyrë të saktë nuk dihet se ku e kanë burimin. Mbas mendimit tonë emrat Gegë dhe Toskë janë emra të përveçëm, të cilët në kohëra të vjetra do të kenë qenë emrat e dy të parëve, princër ose mbretër të vendeve përkatëse.
Në malet e Çermenikës ndodhet një shkëmb, të cilit i thonë Gur Gegë; simbas zakonit të vendit ky gur është vendi ku mblidhen periodikisht paria e maleve të Gegërisë për me vendosë ose me ndryshue doket e zakonet.
Emri Gegë duhet të ketë qenë emri i ndonjë ligjvuesi, si Dukagjini, por më i parë se ky, emri i të cilit duke qenë në zë është përgjithësuar për gjithë Gegërinë.
… Gjithashtu edhe në rrethin e Tepelenës, në verilindje të Vjosës, është një vend ku i thonë Bregu i Toskës dhe kësaj krahine i thonë Toskëri.
Prandaj Toska mund të ketë qenë ndonjë i parë që ka vendosur doke e zakone në krahinën e Toskërisë dhe më vonë ky emër do të jetë përgjithësuar e zgjeruar për të emërtuar vendin që zgjatet deri në bregun e Shkumbinit”./ Muhamet Cenko
ObserverKult
Lexo edhe:
GRAMATIKAT “E PARA” TË GJUHËS SHQIPE, NË CILIN DIALEKT U SHKRUAN?
Misionet katolike në Shqipëri datojnë herët, por kontributi që ato sollën në shoqërinë shqiptare, në aspektin arsimor dhe atë kulturor, është i dokumentuar me shekuj pas vendosjes fillestare.
Kështu, kryesisht nga kleri françeskan, i cili ishte i përhapur dhe vazhdon të jetë edhe sot, me kuvende të shumta, kryesisht në veri të vendit, u përpiluan gramatika e fjalorë të gjuhës shqipe, të cilët do të ndihmonin misionarët që pas tyre do të vinin të shërbenin në Shqipëri.
Në revistën “Diturija”, botuar në Tiranë, në numrin XXII, fq. 336 gjendet një artikull, i cili tregon se një prift me emrin P. Zef (Giuseppe) Iccaran O. F.M ., misionar në Shqipëri, vitvdekja e të cilit është 1678, shkruan një libër me titull “Dictionarium epiroticum”.
Një misionar tjetër, për fat të keq i panjohur, shkruan një gramatikë të vogël në gjuhën shqipe, me një shtojcë në turqisht, në vitin 1710.
Tekstin e plotë mund ta lexoni KËTU:
NAIM FRASHËRI: GJUHA JONË SA E MIRË, SA E ËMBËL…
Nga Naim Frashëri
O vëllezër shqipëtarë,
Gëzohi që erth kjo ditë
Kaq’ e mir’e kaq’e mbarë,
Që sjell gjithë mirësitë!
Kjo është një dit’e rezë,
Që bie vëllazërinë
E dëbon jetën e zezë
Dhe ndarjen e marrëzinë.
Ta lusimë këtë ditë,
Q’e bekoi zot’i vërtetë
Dh’e dërgoi me shumë dritë,
T’i mbes’emëri përjetë.
Sot e vumë gurr’e parë,
Sa’ësht’e bekuar kjo ditë!
Zot’i math e pruftë mbarë
E na dhëntë urtësinë!
Hapu, hapu, errësirë!
Pa jakë tëhu, o dritë!
Se arriti koh’e mirë,
U gdhi nata, u bë ditë.
Sot niset një tjatrë jetë,
Të rremenë posht’e shtije,
Mbretëron fjal’e vërtetë,
Dhe të mirat gjith’i bije.
Poezinë e plotë mund ta lexoni KËTU:
ObserverKult
