Nga Die Diebe
Institutet e artit dhe kulturës të sistemeve relevante mund të rrezikojnë kultura të tëra popullore në rast të një dështimi të çrregullt dhe për këtë arsye konsiderohen “too big to fail”.
Për të treguar dhe demonstruar se arti është i rëndësishëm për sistemin dhe se nuk mund të luhet thjesht me të, die Diebe, Bujar Berisha, Shuk Orani dhe Lili Vanilly po krijojnë një park skulpturash. Ndërsa dizajnimin arkitektonik do ta realizoj arkitektja Ardiana Orani. Skulpturat e para priten në fillim të vitit 2022. Goditja fillestare është bërë dhe përgatitjet tashmë kanë filluar. Dru, gurë, metale dhe materiale të tjera janë në dispozicion. Do të gdhendet druri, shpohet druri dhe hekuri, përdoret çekani etj. Asnjë disiplinë nuk duhet të pengohet. Ne nuk jemi kurrë të plotë, sepse vetëm në një rinovim të vazhdueshëm sigurohet stabiliteti dhe kështu edhe e ardhmja. Kështu që ne jemi gjithmonë të hapur për artistë të rinj. Parku ka shumë hapësirë dhe nuk ka kufizime në rritjen artistike, në kontrast me burimet natyrore në tokën tonë.
Koperniku ishte një artist. Sikur të kishte hyrë ose të dilte nga sistemi, ai kurrë nuk do të kishte përmbysur një sistem (hedhur në bord). Ishte një nga sistemet ego – ose homocentrike, në mënyrë efektive të tejkaluar me teleskopin si provë. Ndërkohë, ky teleskop na kufizon përsëri dhe nuk na liron më, vështirë se dikush guxon të dalë prej tij.
Artistët sigurojnë përparimin, përmirësimin ose kapërcimin e një sistemi. Jo vetëm që ata e dokumentojnë atë (Picasso, Guernica, Lufta Civile Spanjolle, përshkrimi i luftës civile në një mënyrë artistike), e grabisin atë (Banksy, Hacker, Marylin Manson), kritikojnë (Dali, Beuyes, Einstein, Chaplin) dhe vendosin tendenca (Marx, The Beatles). Përkundrazi, ata as nuk besojnë në sistem. Ato krijojnë një distancë midis tyre dhe sistemit dhe sistemeve të tij në mënyrë që të reflektojnë dhe kështu të jenë në gjendje të vënë në dyshim. Kjo është arsyeja pse ata jetojnë në mënyrë të rrezikshme. Sepse ndarja – veçanërisht falë Macchiaveli – dhe sistemit vlerësues ka përparësinë se mund të krijojë hapësirë dhe kohë për ata që zbatojnë sistemin, domethënë sundimtarët, dhe çdo kritikë ndaj tij është një rrezik për fuqinë e tyre: hapësirën dhe kohën.
Kështu, arti dhe artistët nuk janë vetëm sistematikisht të rëndësishëm, por edhe një mekanizëm rregullator; dhe asnjë sistem nuk mbijeton nëse është i mbyllur për botën e jashtme, pra nëse nuk ka mekanizëm rregullator. Arti është membrana e sistemeve, vazhdimisht në kontakt me botën e jashtme dhe kështu në këmbim për të kuptuar, për të jetuar dhe mbijetuar më mirë. Duke bashkëvepruar jashtë sistemeve, artistët mund të përcaktojnë se, për shembull, sistemi monetar nuk është më i rëndësishëm apo edhe i dëmshëm dhe të zhvillojnë një ide të re.
Arritja e kësaj është gjithashtu e mundur jashtë rrugëve të sistemeve, domethënë pa studiuar ose pa doktoraturë, sepse edukimi sistemik është nga ana tjetër një mekanizëm i të tjerëve për kohën dhe hapësirën time, të cilit duhet t’i shmangem për të qenë. Marrja në pyetje e sistemit harrohet lehtë në arsimin e zakonshëm, megjithëse ky është qëllimi i vërtetë i edukimit: të edukosh veten në mënyrë që të jesh në gjendje të pyesësh – me një dashuri për dijen.
Kështu që ne mund të vendosim vet, nëse duam të jemi mjete apo artistë.
Me këtë në mendje dhe me këtë qëllim, po krijohet parku i skulpturave “too big to fail”.
Me këtë vetëdije se arti ishte dhe ende është sistematikisht i rëndësishëm, duhet të krijohen vepra për të demonstruar dhe treguar se arti është sistematikisht i rëndësishëm. Mënyra e paraqitjes dhe qasja i takon artistit. Në çdo rast, të gjithë duhet t’i bëjnë vetes këtë pyetje: Pse puna ime është dhe duhet të jetë dhe të mbetet sistematikisht e rëndësishme?
Pjesë përbërëse e projektit është edhe zhvillimi kreativ i lokacionit si element arkitektonik. Arkitekja Ardiana Orani, do të zbërthej këndet dhe hapësirat e projektit si njësi të tërë, në mënyrë që Parku Skulpturore të jetë në harmoni me natyrën dhe objektet që e rrethojnë atë.
