Vdekja e laureatit të Nobelit, Pablo Neruda, vdekje kjo e cila ka ndodhur disa ditë pas grusht shtetit në Kili në vitin 1973, duhet të rihetohet.
Kështu ka vendosur një gjykatë apeli në Kili duke deklaruar më tutje se hapat e rinj mund të ndihmojnë në sqarimin e shkakut të vdekjes së poetit.
Dhjetorin e kaluar, një gjykatës refuzoi një kërkesë të nipit të Nerudës për të rihapur çështjen për të kërkuar shkaqe të tjera përveç kancerit, i cili ishte renditur në certifikatën e tij të vdekjes.
Nipi, Rodolfo Reyes, kishte thënë se ekspertët mjeko-ligjorë nga Kanadaja, Danimarka dhe Kili kishin gjetur prova që tregojnë se Neruda ishte helmuar.
Reyes, po ashtu tha se testet mjekoligjore të kryera në laboratorët danezë dhe kanadezë treguan se trupi i Nerudës kishte “një sasi të madhe të Cloristridium botulinum”. Bëhet fjalë për një toksinë e cila mund të shkaktojë paralizë të sistemit nervor, vështirësi në frymëmarrje dhe e pasuar edhe me vdekje.
Qëndrimi zyrtar i deklaruar prej kohësh ka qenë se Neruda vdiq nga ndërlikimet e kancerit të prostatës, por shoferi i tij argumentoi për dekada se ai ishte helmuar.
Në dhjetorin e kaluar, një gjykatës vendosi se rezultatet e mjekësisë ligjore ishin kryer tashmë ose ishin “vonë” dhe nuk çuan askund.
Ndërsa disa vite më parë, ekspertë të tjerë ndërkombëtarë të mjekësisë ligjore kishin hedhur poshtë tashmë shkakun zyrtar të vdekjes si kaheksi, ose dobësi dhe humbje të trupit për shkak të sëmundjes kronike – në rastin e tij, kancerit.
Por në atë kohë ata thanë se nuk kishin përcaktuar se çfarë e vrau Nerudën.
Të martën, gjykata e apelit në Santiago anuloi njëzëri vendimin e gjyqtarit dhe urdhëroi që të kryheshin procedurat e kërkuara nga nipi.
Këto hapa përfshijnë një analizë kaligrafike të certifikatës së vdekjes, një meta-analizë të rezultateve të testit të kryera nga agjencitë e huaja dhe thirrjet për deklarata nga projekti i dokumentacionit të Kilit dhe një ekspert për Clostridium botulinum.
Neruda ishte poeti më i njohur për poezitë e tij të dashurisë dhe grumbulloi dhjetëra çmime, duke përfshirë Çmimin Nobel për Letërsinë e vitit 1971.
Ai ishte gjithashtu një anëtar i Partisë Komuniste dhe mik i Presidentit të Kilit Salvador Allende, qeveria e të cilit u rrëzua në grushtin e shtetit që vuri në pushtet gjeneralin Augusto Pinochet. Allende vrau veten në vend që të dorëzohej.
Neruda u traumatizua nga pushtimi ushtarak dhe persekutimi dhe vrasja e miqve të tij. Ai planifikoi të shkonte në mërgim në Meksikë, ku ishte një zë me ndikim kundër diktaturës.
Por një ditë para nisjes së tij të planifikuar, ai u dërgua me ambulancë në një klinikë në Santiago, ku vdiq më 23 shtator 1973.
Dyshimet se diktatura kishte gisht në vdekjen e tij kanë mbetur shumë kohë pasi Kili u kthye në demokraci në 1990.
Trupi i Nerudës u zhvarros në vitin 2013 për të përcaktuar shkakun e vdekjes së tij, por ato teste nuk treguan asnjë agjent toksik ose helm në kockat e tij. Familja dhe shoferi i tij kishin kërkuar hetime të mëtejshme.
Në vitin 2015, qeveria e Kilit tha se ishte “shumë e mundshme që një palë e tretë” të ishte përgjegjëse për vdekjen e Nerudës.
Në vitin 2017, autoritetet raportuan zbulimin e baktereve Clostridium botulinum në mbetjet skeletore dhe dhëmbët.
Ndryshe, Neruda u rivarros në shtëpinë e tij të preferuar me pamje nga Bregu i Paqësorit./npr.org
ObserverKult
Lexo edhe:
PABLO NERUDA: KA ME KENË SIKUR TË MOS ISHIM KURRË…
Nji ditë kena më vdekë të dy,
njeni larg prej tjetrit,
e askush s’ka me u kujtu ma për ne.
Askush.
Askush s’ka me u kujtu
për kohën tonë së bashku,
kaq e shkurtë, kaq përjetësisht e shkurtë,
sa me u dukë nji jetë.
Nji ditë s’kena me kenë ma,
e kush ka me u kujtu për ne?
Për ditët tona të para
për ty, për se si ishe e brishtë dhe e bardhë,
për mu, që ma mirë mos ta flasim kët’ eee?
Askush.
Poezinë e plotë mund ta lexoni KËTU:
PABLO NERUDA: TË DUE FORT…
Poezi nga Pablo Neruda
Të due
me gjendjet e mia shpirtnore aq të shumta
që humorin ma ndryshojnë sa tash e mbas
për çka tashma ti e di aq mirë: për kohën, për jetën, për vdekjen.
Të due
s’bashku me at botë që s’e kuptoj hiç
s’bashku me ata njerëz që as i marr vesh fare,
s’bashku me dyftyrsinë e shpirtit tim,
me mospërputhjen e krejt gjesteve të mia,
me pamundsinë e shmangies së fatit,
me fshehtësitë e dëshirës,
me dykuptimsinë e së vërtetës
pse edhe kur të them s’të due
të due fort,
madje edhe kur të tradhëtoj, s’të tradhtoj aspak
pse n’thellsinë ma të thellë, çoj përpara mendimin,
me të dashtë sa ma shumë
Të due…
pa e mendue, njashtu i pandërgjegje,
e i papërgjegjshëm n’mënyrën ma spontane
njashtu padashtas, e instinktivisht,
njashtu me t’shtyme shpirti, çoroditshëm.
pse s’kam asnji arsyetim logjik,
as të improvizuem
me e ngjizë dashninë që ndiej për ty,
që lindi mistershëm prej asgjasë,
e me magji s’ka zgjidhë asgja,
po që për fat, ca nga ca, pak o hiç
Poezinë e plotë mund ta lexoni KËTU:
ObserverKult
