(Shënim për librin me poezi “Gri”)
Nga Merita Paparisto
Nuk mendoj që fjala “e bukur” (me apo pa “shumë” ) mund të përdoret për të shoqëruar fjalën “poezi”. Po kështu, fjalët “e shkëlqyer” , “brilante”, “ e mrekullueshme”, jo se me duken të papërshtatëshme, por më duken tejet të lodhura.
Nuk do përdorja asnjërën nga këto për të karakterizuar poezinë e Xhabir Tabakut, pasi shfletoj faqen e fundit dhe mbyll librin e tij të parë me poezi të titulluar “Gri”.
Shijes së një lloj ngazëllimi përzier me çudi, pasi mbyll librin, do i shkonte krejtësisht për shtat fjala “befasuese”, “ e papritur” apo “ suprizë”.
Dhe kjo, jo se nuk e njihja më parë poezinë e autorit në fjalë, sepse atë e kam ndjekur vazhdimisht në publikimet e tij ne Fb, por sepse kështu të mbledhura bashkë në një libër elegant, me një kopertinë të punuar mjeshtërisht nga Ermira Bejleri dhe me një parathënie të denjë për librin nga Zija Vukaj, ishin vërtet një suprizë e këndëshme me një lloj kënaqësie reale.
Ndodh që të jetojmë në një kohë kur shkruhen shumë poezi. Nuk është ky vendi të diskutoj nivelin e poezisë në përgjithësi, por dua të theksoj ama, që në këtë lumni poezish, midis të cilave ka dhe poezi shumë të mira sigurisht, ato që dalin të parat mbi sipërfaqe të rrjedhës, janë poezitë e veçanta.
Pikërisht kjo është një nga karakteristikat e poezisë së Xhabir Tabakut, befasia, e papritura. Në shumicën e poezive, vë re një kthesë, më së shumti në fund të poezisë, ose ndonjëherë edhe në mes…është pikërisht një apo dy vargje qe i japin tonin poezisë, çelësi me të cilin bëhet i mundur që të gjitha pjesët të bien në vendin e tyre:
ti llastohesh lagësht me valën në shtrat
burri e vala
( Valë deti fq. 49)
Vetmitë nuk përqafohen!
– janë prej akulli.
( Hijet e ndarjes fq. 50)
Karakteristikë tjetër e poezive të tij është kontradikta brenda të njëjtës poezi. Duket sikur poeti eshtë i dyzuar mes dritës dhe errësirës, mes njërit vend dhe tjetrit, mes njërës ndjesi dhe tjetrës, por në fakt ai qëndron asnjanës dhe e le lexuesin të zgjedhë.
Poezitë e Xhabirit janë herë tablo të thjeshta realiste (më së shumti poezitë në të cilat flet për vendlindjen), por ka të tjera raste që shkojnë në kufijtë e poezisë hermetike ( zakonisht në poezitë që përshkruajnë situata dhe ndjesi thellësisht të brendshme).
Metaforat dhe figurat e tjera letrare janë të përdorura me kursim, ama gjetjet në poezitë e tij nuk mungojnë asnjë herë.
Nëse do më kërkoheshin vetëm dy fjalë për të karakterizuar poezinë e autorit të lartpërmendur do thosha “ vrull” dhe “shpirt”.
Diapoazoni i ndjesive që përshkruhen dhe ndjesive që përçohen tek lexuesi është tepër i larmishëm….mund ta filloj me ndjesinë e rebelimit absolut dhe protestës.
“– tradhëtarë
pa fis pa farë
inatçor’
kurvëror’
– shporruni
na e morët frymën
na latë pa Atdhe.
( Largohuni fq. 40)
Ose:
– Mos u ndal! – na e kanë borxh – po.
Jemi bijtë e izolimit, pjellë e krimit;
flamur i kuq – flamur me huq. Kshu!
Lajmëtar zije, shndërrim, shkërdhim
konvertim. – Jashtëqitje na thanë
na braktisën – të shtyrën na dhanë
na humbën, vranë e degdisën…
na kallën datën, na shtinë frikën
na bënë pritën, natën, ditën. Po.
Por nuk u dhamë.
( Rini e munguar fq. 145)
Kjo ndjesi e forte rebelimi shkallëzohet butësisht, kur poeti shkruan për vendlindjen, mallit dhe kujtimit të së cilës i kushton një pjesë të madhe të krijimtarisë së tij.
Ndjesitë bëhen fine dhe burrërisht të ëmbla kur flitet për ndjenja të brendshme të shpirtit dhe dhimbjen njerëzore të përjetuar.
Personazhet si dhe gjeografia e poezisë së Xhabirit bëhen të dashura për lexuesin: liqeni i Shkodrës, Buna, kodrinat e buta me shegë të egra, qyteti prej shiu, kopështi pas shtëpisë, gruaja dhe dhelpra, dhe të tjera e të tjera, mbeten në mendje.
Një tjetër subjekt që dua të trajtoj në këtë vëzhgim të shkurtër dhe të shpejtë është gjuha e përdorur. Kjo nuk mund të lihet e panënvizuar sepse ka karakteristikat e saj.
Poeti përdor një gjuhë krejtësisht karakteristike një lloj përzierje të dy dialekteve kryesore të shqipes, toskërisht dhe gegërisht. Një gjuhë të çliruar nga rregullat dhe madje edhe nga shenjat strikte të pikësimit. Dhe kjo bëhet me një qëllim të caktuar, nuk është aspak një lapsus apo mosdije. Këtë e kuptojmë më së miri sepse gjatë ciklit me poezi që kam në dorë, ka poezi të shkruara në një gjuhë standarte shumë të saktë, po ashtu siç ka poezi të shkruara krejtësisht në gegnisht dhe poezi me nje përzierje midis tyre.
Mendoj që zgjedhja e autorit i shkon mënyrës së trajtimit të tematikës së larmishme të poezive të tij, është karakteristike dhe unike vetëm për të.
Së fundmi dua ta mbyll duke i uruar shumë sukses poetit Xhabir Tabaku , së shpejti me botime të tjera po kaq interesantë sa ky që kemi në dorë./ ObserverKult
