Nga Eroll Sejdiu
Në vetën e parë e të dytë, kur prona është në numrin njëjës, nuk përdoren nyjat: i,e. Prandaj themi: shoku im, shoku ynë dhe jo shoku i im, shoku i ynë; ara ime, ara jonë dhe jo ara e ime, ara e jonë. Shoku yt, shoku juaj dhe jo shoku i yt, shoku i juaj; ara jote, ara juaj dhe jo ara e jote, ara e juaj.
Kështu përdoren edhe kur janë në funksion të kallëzuesit emëror, do të thotë kur ndodhen pas foljes jam:
Libri është imi (dhe jo i imi). Libri është yti (dhe jo i yti). Çanta është imja (dhe jo e imja). Siç shihet, në këtë funksion përdoren në trajtën e shquar si fjalë të emërzuara.
Por kur prona është në numrin shumës, para pronorëve përdoret rregullisht nyja “e” edhe në vetën e parë e të dytë : shokët e mi, shokët e tu; arat e mia, arat e tua. Ndërkaq, në vetën e tretë përdoret rregullisht nyja: Libri i tij (i saj), libri i tyre etj.
Kur edhe prona, edhe pronori janë në shumës, forma e drejtë standarde është shokët tuaj dhe jo shokët e juaj; shoqet tuaja dhe jo shoqet e juaja.
Po kështu në vetën e parë e të dytë, kur prona është në gjininë femërore, ndonjëherë përdoret gabimisht forma e kallëzores edhe në gjinore, në dhanore, e në rrjedhore. Pra, duhet përdorur: Dera e shtëpisë sime dhe jo Dera e shtëpisë time; Kopshti i gjyshes sate dhe jo Kopshti i gjyshes tënde; Oborri i shkollës sonë (suaj) dhe jo Oborri i shkollës tonë (tuaj).
Duhet pasur kujdes që të mos përdoret gabimisht forma e gjinisë femërore në vend të gjinisë mashkullore. Pra, duhet përdorur: qyteti ynë dhe jo qyteti jonë; livadhi yt dhe jo livadhi jot, puna jote dhe jo puna yte.
Për vetën e tretë njëjës, me vlerën e përemrit pronor si përcaktor i emrave që tregojnë lidhje gjinie a marrëdhënie familjare, përdoren nyjat i,e: P.sh.: i ati (ati i tij, i saj), e ëma (ëma e tij ,e saj), i vëllai (vëllai i tij, i saj), e motra (motra e tij, e saj).
Siç shihet, në raste të këtilla në asnjë mënyrë nuk mund të thuhet: i ati im (yt), e ëma ime (jote), sepse siç u tha, nyjat “i”,”e”, përdoren në vend të përemrit i (e) tij, i(e) saj para emrave të lartpërmendur.
ObserverKult
Lexo edhe:
BESIM ZYMBERI: NGA DHEMBJET S’IKIM DOT..
Shumë gjëra të vjetra më bëhen në shtëpi
Dhe s’gjej një kënd bashkë t’i mbledh
Shpeshherë bëj t’i fus në një kuti
T’i dhuroj ose tutje diku t’i hedh
Por shpejt pastaj mendje ndërroj
Dhe i lë ashtu të rrinë në qetësi
Me kohën, edhe shoqe tjera u shtoj
Që bashkë të flasin pa ndjerë vetmi
Nuk është gabim, i them vetes ndonjëherë
Që me gjëra të vjetra më mbushet shtëpia
Sepse secila antikë brenda vetes thellë
Ruan një prej dhembjeve të mia
Nga dhembjet s’ ikim dot, as unë-as shtëpia…
Poezinë e plotë mund ta lexoni KËTU:
ObserverKult
