Ju ftojmë të lexoni një fragment nga romani i Ahmet Selmanit “Bërja e shkretëtirës”, botuar nga Littera, Prishtinë, 2024
KREU NË VEND TË PARAFJALËS
(ose ngurresa e njerëzve, përralla e tkurrur, kujtesa e zymtë, ngulmi i dikurshëm, koha e pësimit, droja nga ndëshkimi, nevoja e rrëfimit etj.)
Vërtet habitem me ngurresën e njerëzve. E kanë mbyllur gojën duke mos bëzajtur as në stinën e lirisë. Kam përshtypjen se më parë do pranonin të vdisnin duke heshtur, sesa të jetonin duke folur. Aq shumë i bishtnojnë të vërtetës, sa kanë filluar të besojnë se s’ka ndodhur asnjë e keqe në kohën e tyre. Të gjorët, rremenden se do të harrohet gjithçka, për ta ngushëlluar veten se janë të pastër. Eh, sikur të merrnin guxim për ta nxjerrë atë nga humborja ku e kanë futur qëllimisht, të paktën do ta paqtonin ndërgjegjen e tyre. Por, ja që vitet rrëshkasin ngadalë dhe ata në asnjë mënyrë s’janë të prirur ta kapërcejnë atë. Ende përbirohen fshehtas duke u përpjekur të mos zbulojnë asnjë gjurmë të zezë. E ç’dobi kanë nga bëmat e dikurshme që i ruajnë në bark si Kali i Trojës?
Secila strukje e këtillë krijon edhe paqartësi, mosbesim, frikë, ankth. Prandaj, është afër mendsh se do të ketë edhe zënka e përplasje. Me barrën e vjetër nuk jetohet, thonë nganjëherë duke psherëtirë. Por e vërteta struket, pështillet, u ngec në fyt. Në vend se ta hapin zemrën e të rrëfejnë burrnisht, ata rrefkëtohen dhe e mallkojnë kohën që po troket pa reshtur. Sorollaten në një rreth të ngushtë, pa hedhur asnjë hap më tej. Dhe shpesh i zhvendosin gjërat; ato që i përkasin të kaluarës, i sjellin në të tashmen dhe, anasjelltas, ato që i përkasin të tashmes, i shpiejnë në të kaluarën. Assesi ta pranojnë se edhe njëra, edhe tjetra flasin vetiu, pavarësisht nga vullneti i ngurtë.
Me sjellje dyftyrane nuk mund të zgjidhin asgjë. Ajo i bën sot e mot të duken si skllevër të fjetur që nuk lirohen nga kthetrat e gjumit. Si të shkëputen prej asaj që ka ndodhur pa e shpenguar veten e tyre?
Sadoqë tani po flas me ty, çështja ka të bëjë me të tjerët. Thjesht, ti vetëm duhet ta kuptosh atë si dukuri, që të mos biesh pre e luzmës që vepron tinëzisht në prapavijë. Atëherë ishe i vogël për ta zhbiruar jetën ose për ta parë në sy. Të vetmen gjë që mund ta rrokje, mbase ishte një përrallë e gjatë, për të mos thënë e pafund. Më kujtohet çasti kur më pate thënë troç: O babagjysh, të lutem, vazhdoje atë përrallën për mbretin egërshan! Sa e sa të tjera i kam dëgjuar çdo natë, por asnjëherë s’i ke lënë në gjysmë. Tani shtiresh se të paska dalë mendsh. Nuk e kuptoj arsyen?! Vetë e nise dhe tani s’po e mbaron!? Më duket se të kanë kapur ethet? Ç’ngjet me ty?!
Kështu më pate thënë kur ishe fëmijë. Sot më vjen për të qeshur tek e kujtoj, o i shtrenjti im. Kishe të drejtë që ngulmoje në atë moshë njomëzake, sepse ishe një vogëlush çapkën, lozonjar, i sinqertë, ëndërrimtar. Fundja, ne të kishim mësuar që t’i doje gjërat të plota dhe jo gjysmake.
Për gjithë atë mosmarrëveshje midis nesh, pa dyshim, faji ishte i imi. Atë ditë bëra diçka të palejueshme; seç nisa një përrallë të panjohur, por shpejt më feksi që ta ndërpreja. Atëherë ti e pikate se nuk ishte në rregull. Edhe nëse e merrje me mend shthurjen e saj, prapë nuk mund ta krijoje një plotni mbushamendëse. Pra, një dreq i mallkuar më kishte shtyrë t’i përvishem asaj pa u vramendur se mund të më sillte andralla. Më tepër isha udhëhequr nga arsyeja që të mos i përsërisja sendet e njëjta. Si një i padjallëzuar që jam, sakaq më kishte pushtuar një dyshim i thellë: Ç’po bëj kështu? A nuk po flas gjëra të tepërta para një fëmije?
Të them të drejtën, nuk e kisha menduar se një motërzim aq i tkurrur e aq i tërthortë, mund të bëhej shkas i mjaftueshëm për ta pësuar, siç i ndodhi fqinjit tonë të parë, ndjesë i pastë shpirti. Megjithëse u pendova shpejt për atë hap të anamendur, ishte tepër vonë, asgjë nuk mund të ktheja mbrapa, e aq më pak të fshihja ndonjë pjesë.
Kështu lindi kërkesa yte për ta dëftuar rishtazi atë përrallë. E ç’të bëja unë i shkreti?! Të shmangesha me shpresë se do ta harroje atë. Gjithmonë dridhesha kur i ndërmendja pasojat. E dija se atë që do të dilte nga goja ime, mandej do t’ua tregoje edhe kalamajve të lagjes. Dhe përralla do të merrte dhenë duke arritur deri te sundimtari. Pastaj do të kriste hataja mbi ne. Për këtë arsye nuk m’u dha ta çoja deri në fund.
Që t’i bie më shkurt, në atë kohë nuk mund t’i tregoja gjërat në mënyrë të plotë ose të drejtpërdrejtë. Ishte një stinë e mbrapshtë, tmerruese, vrastare. Duket krejt e pabesueshme, por pikërisht një përrallë mund të shndërrohej në gabim fatal.
Ndërsa tani, kur ti je rritur e bërë burrë, sigurisht nuk ekziston më ky ankth i vjetër. Çdo gjë ka ndryshuar rrënjësisht, sepse kemi mbërritur në një epokë tjetër. Mund të rrimë e të flasim lirshëm, t’i shpalosim veprat e secilit njeri, pa u shqetësuar se si do të përkapet edhe nga prijësi i tanishëm. Në të vërtetë, atë që nuk ta thashë atëherë, mund ta dëgjosh edhe sot! Ja, po e zëmë, se ti je fëmijë si në ato vite dhe kërkon ta dëgjosh përrallën. Po ashtu, edhe unë nuk ndiej asnjëlloj frike, por jam i lirë për t’u shprehur. Përfytyro sikur të dy po zhvendosemi në atë kohë të shkuar. Pra, bëhu si fëmijë dhe dëgjo me vëmendje!
ObserverKult
Lexo edhe:
