Dhori Qiriazi ishte shkrimtar, përkthyes dhe studiues shqiptar, por mbi të gjitha poet lirik. Ishte, sipas Ali Aliut, ndër ata poetë që nuk shkaktojnë rrëmuja të zhurmshme në asnjë atmosferë dhe mjedis kritik, dhe kjo është ajo që e karakterizon vargun e tij. Qetësia e përhershme, konstante…që rrezaton ngrohtësi miqësore dhe disponim paqedashës.
Ju ftojmë të lexoni një cikël të zgjedhur poezish të lirikut Dhori Qiriazi:
Të dua!
Të dua!
Mendohu!
Të dua!
Kapërcej udhëkryqet e jetës,
kapërcej shiritat e bardhë të rrugëve të asfaltuara
me këto fjalë të përjetshme: “Të dua!”
Oh, si janë qiejt tanë të kaltër,
më të butë se mëndafshi i deteve mesdhetare!
Atje ndizen me miliona yje natën,
ndërsa unë, në kupolë të tyre, kam shkruar:
“Të dua!”
Mbi rërën e plazheve kam shkruar: “Të dua!”,
Mbi dyert e kabinave: “Të dua!”,
mbi granitin e maleve: “Të dua!”
Dhe kam zbritur poshtë hendekëve
dhe livadheve të gjelbra plot lule: “Të dua!”;
Pranë kallamave fërshëllonjës
dhe pranë lëvorfeve të drurëve shekullorë kam shkruar: “Të dua!”
Mbi velën e kuqe të banderolave,
ku shkruhen gjëra të rëndësishme me germa të bardha
unë shtoj me mend edhe këto fjalë:
“Të dua, të dua!
Mendohu,
të dua!”
Nuk e desha një dashuri të verbër
Jo, nuk e desha një dashuri të verbër,
një dashuri pa lule dhe pa jetë.
Po desha unë një dashuri të gjelbër,
me mijëra krahë dhe mijëra sy të ketë.
Dhe, po të kesh një dashuri të tillë,
pa ndrojtje eja dhe hyrë në zemër, thellë,
si në një kopsht të mbjellë me trëndafilë,
si në një rrugë qyteti plot me diell.
Të desha ty
Të desha ty, kur desha edhe yjet
dhe malet varg, dhe mjegullat, dhe pyjet.
Po shkojnë vitet… Do vij’ e fundit orë
të mbyllim sytë. S’ka gjë pse s’vum’ kurorë.
Kurora jon’, ç’ka bota në këtë jetë:
yje, male, baltë, drur’ e fletë!
Përse të sillesh e rreptë?
Përse të sillesh, shpirti im, e rreptë
pa thënë fjalë, pa thënë lamtumirë?
Po ecën vjeshta e kuqe nëpër fletë
dhe lulet në mullar janë shtrirë.
Po flenë kaçubat nën mjegullën e shpeshtë,
në udhë plepat arin kanë shtruar,
ti, diku shkon me hapin tënd të lehtë,
me nje mëndim të largët, të trishtuar.
Si një ylber, mendimet të mbulojnë,
në atë vend ku ti dikur ke shkelur,
të gjitha lëndinat nga bari gjelbërojnë
dhe lulet delikate sa kanë çelur.
Kur të vijë çasti
Kur të vijë çasti e dashur ndonjëherë
të kesh në dorë së pari këtë varg,
do bjerë shi, do fryjë ndoshta erë,
do jem për ty, do jem un’ aqë larg!…
Në shtrat do kesh një tjetër n’ato net,
që s’të kupton, që brengën nuk ta di,
do derdhç me frik’ pastaj dy lot të nxehtë
mos zgjosh atë t’i ngjallësh xhelozi!
Dhe në u zgjoft’ e di se ç’do të thuash;
mos u shqetëso se isha n’ëndërrim,
do mbyllësh syt’ e ëndrrën do ta ruash,
të gjall’ ashtu me lot gjer në agim.
Oh, sa të desha! s’po ta vë në rimë
se në çdo varg je ti dhe vetëm ti,
më fal në vij të prish unë’ qetësinë
dhe s’jam aty që lotët të t’i fshij!
Ti ndofta do shkosh?
Ti ndofta do shkosh prej meje e etur
në rrugë të tjera, dashuri të tjera!
Si hirin e djegur do shpërndajë era
netët jetime që shkuam pa fjetur.
Ti do të shkosh prej meje në botë
pa ankth të zakonshëm, pa fjalë të prera,
pa hije mendimesh, pa lotë e të tjera,
gjithmonë e dashur, gjithmonë e ngrohtë!
Dikur në vjeshtë
Dikur në vjeshtë, kur pellgjet ngrijnë,
dëgjova larg të sajnë zë,
kaq shumë e desha unë Kristinën
sa nuk e donte njeri më!
Pran`saj gjithnjë desha të rrija
desha të shihja veç atë;
e dashur kaq më ish Kristina
sa kurrë s`desha njeri më!
Kur vjeshta ngreh prap`suferinë
më ngjan se ndjej të sajnë zë;
kaq shumë e desha unë Kristinën
sa nuk e donte njeri më!
Mbi gji të saj desha të flija
atje të flija përgjithnjë,
e dashur kaq më ish Kristina
sa kurrë s`desha njeri më!
A e mban mend?
A e mban mend? Ti e mban mend pa tjetër,
si mundet të harrosh një natë të tillë?
Dremiste pylli i ngjyer krejt në bakër
mbi pellgje, hëna hidhte trëndafilë.
Nën hapin tonë përkulej bar’i brishtë,
nga një kaçube brofi zogu i fundit,
përreth këndonte era në kallamishte
dhe lehnin qent’ e frikshëm të katundit.
Ç’janë erërat për mua?
Ç’janë erërat për mua,
copërat e muzgut të mbrëmjes, a e di?
Pluhur mendimesh
ndjenjash, sa të dua,
sikur të kthehesh ti,
sikur të kthehesh ti!
Bisqet e hollë, ç’janë vallë për mua,
lulet e njoma që mblodha përsëri?
Dua t’i thur rreth balleve të tua,
sikur të kthehesh ti,
sikur të kthehesh ti!
Shkruan shumë
Dhe për to, e di, kanë shkruar plot,
si për dimrin, vjeshtën plot me brymë,
që nga plaku i lashtë Anakreont,
gjer këtu te qindravjeçari ynë.
Thinja jote e bardhë vezulloi,
ky argjend’i saj më ra në dorë
dhe padashur zura të mendoj:
-Ti je mali, thinjat janë dëborë!
Mirëpo, shkëlqeu i ngrohti diell
dhe m’u duk se shkriu atë thinjë,
dhe pranvera lule prapë sjell,
dhe kjo borë s’ftoh dot dashurinë…
Dhori Qiriazi ka lindur në Lëngëzë të Kolonjës në vitin 1933, i biri i Dhimitër Qiriazit. Ka mbaruar studimet në Fakultetin e Historisë dhe Filologjisë në Tiranë në vitin 1958 për Gjuhë-letërsi dhe Histori. Ka punuar si mësues në qytetin e Ersekës dhe në fshatrat e Kolonjës deri në vitin 1988, kur doli në pension. Mban titullin “Mësues i Popullit”.
Dhori Qiriazi është një nga zërat e veçantë dhe poetët lirikë më brilantë në letërsinë shqipe e viteve ’60. Filloi të botojë që në vitin 1953.
Gjithashtu, është shquar si përkthyes ku ka sjellë në shqip me cilësi të lartë poetë botërorë. Nga viti 2003, për përkthimin e shkëlqyer të poezive të Robert Bërnsit, është anëtar i përjetshëm i Klubit “Bërns” (Irvine Burns Club) në qytetin Irvine në Skoci.
Ka botuar një sërë librash studimorë ku do të veçonim “Memorjen” e Gjon Muzakës dhe monografinë “Krishterimi në Shqipëri”, e para monografi e këtij lloji në Shqipëri. Ka mbledhur në një libër, për herë të parë, këngët e krahinës së Kolonjës dhe të Leskovikut, botuar nën titullin “Flakët e vatrës”.
Ndërroi jetë në Tiranë më 2 tetor 2009.
Disa nga veprat e tij:
Kur zemra rreh së pari (1958)
Balada intime (1963)
Poezia shqipe (1974)
Poezi (botuar në Prishtinë) (1976)
Libri i këngëve – Petrarka (përkthim) (1995)
Memorje – Gjon Muzaka (përkthim dhe pajisje me shënime) 1996)
Lirika Antike Greke, Antologji (përkthim) (1997)
Dhimitër Kamarda, studim (1997)
Poezi – Robert Bërns (përkthim) (1998)
Kujtime mbi Tolstoin (përkthim) (1998)
Lirikat e borës – poezi ‘(2007)’
XH. Rumiu “Mas’navi Manavi” – poezi (përkthim) (2007)”
A. S. Pushkin “Poezi, Poemë, Drama në vargje” – përkthim (12.11.2009)
Dikur në vjeshtë – poezi, Tirana Times, 2014
Përgatiti: ObserverKult
———————
Lexo edhe:
DHORI QIRIAZI: TI NUK MË THE NDONJËHERË QË TË DUA
DHORI QIRIAZI: NË MUZG KA HESHTUR…
