Që në fillimet e lëvizjes për çlirim nga Turqia, çështja e alfabetit doli në plan të parë: pa të nuk mund të flitej për Rilindje të popullit shqiptar, prandaj me nismën e Sami Frashërit, Jani Vretos e Pashko Vasës, më 27 shkurt 1897 u botua në Stamboll “Alfabetarja e gjuhës shqipe”
Që të kuptojmë rëndësinë e këtij botimi, duhet të kthehemi pas në kohë e në histori dhe të kujtojmë se shqipja, me sa dokumentohet deri tani, filloi të shkruhet që nga shekulli XV me alfabetin latin, të plotësuar me pesë shkronja të posaçme. U shkrua dhe me shkronja greke, e pas pushtimit turk, edhe me alfabetin turko-arab.
Rruga tjetër që u ndoq, është ajo e krijimit të alfabeteve origjinale me përhapje të kufizuar.
Sipas Radio Vatikanit, ky botim ishte një nga veprimtaritë më të rëndësishme të patriotëve shqiptarë të Stambollit, të cilët më 12 tetor 1879 themeluan “Shoqërinë e të Shtypurit të Shkronjave Shqip”, shoqëri kulturore që kishte për synim të nxiste zhvillimin e kulturës në gjuhën shqipe dhe ta vinte atë në shërbim të çështjes së çlirimit kombëtar nga Turqia.
Me alfabetin, plotësonte një nga kërkesat bazë për përhapjen e propagandës atdhetare dhe i hapte rrugën botimeve të para serioze të Rilindjes sonë Kombëtare.
Në gjirin e saj bashkëpunuan myslimanë të mëdhenj si vëllezërit Frashëri, katolikë të shquar, si Pashko Vasë Shkodrani e ortodoksë të mësuar e atdhetarë si Jani Vreto: ishte pra model i bashkëpunimit ndërmjet feve në shërbim të Atdheut.
Gjithsesi çështja e alfabetit të shqipes do të zgjidhej përfundimisht vetëm me Kongresin e Manastirit, që u mblodh më 14 nëntor 1908, ku u hartua një alfabet i ri me shkronja latine.
Është alfabeti që përdorin edhe sot e kësaj dite të gjithë ata që shkruajnë shqip./atv
ObserverKult
Lexo edhe:
SHKRIM PREKËS I BABAIT TË AKTORIT TË NDJERË: BARRË E MADHE ËSHTË KJO… PO NE DO TË QËNDROJMË…
Përkujtim për djalin tonë të mirë, Luranin
Nga Xhabir Ahmeti
Nuk shohim rreth vetes pranverë e cila sjell blerim, por gjithandej na përhihet se mugullon myk, lëmashk e myshk.
Tridhjetë e pesë muaj kaluan me majë shpate mbi kurrizët tonë, bir.
Sa shumë ditë janë, sa shumë orë, e minuta pa fund. Barrë e madhe është kjo. Po ne do të qëndrojmë, sepse duam ta sigurojmë kujtesën ku do të shndrisësh ti.
Nuk shohim rreth vetes pranverë e cila sjell blerim, por gjithandej na përhihet se mugullon myk, lëmashk e myshk, sepse nuk e sjell dritën në mëngjes buzëqeshja jote.
Tekstin e plotë mund ta lexoni KËTU:
CIKËL POETIK NGA ALEKSANDËR SHALLVARI: NATURA MORTA
Ju ftojmë të lexoni një cikël të zgjedhur poezish nga Aleksandër Shallvari.
Në avion
Stuardesa nuk e njeh gjuhën time,
por merremi vesh njësoj,
më ofron një kafe gjysmë industriale
që duhet t’a paguaj shtrenjtë.
Stuardesa nuk i di veset e mia,
por qesh me një spanjishte që të merr mend e kokës,
unë bëhem nervoz per vonesën,
ajo diçka i thotë kolegut tjetër dhe qesh…
Pastaj në një çast del nga kabina e tij,
komandanti bukurosh rreth të dyzet,
si duket i shpëton dhe atij
sepse ka bërë radhë pas derës në këmbë…
me një buzëqeshje prej oficeri në detyrë,
përshëndet të gjithë e askënd,
merr edhe ai një kafe gjysmë industriale
dhe kthehet në kabinën e vet…
Poezinë e plotë mund ta lexoni KËTU:
ObserverKult
