Në Mejë të Gjakovës, një djalë trevjeçar ishte ulur pranë prindërve të vdekur, ishte bërë i tëri me gjakun e tyre dhe nuk e dinte se çka kishte ndodhur me ta.
(Intervista me gazetarin Ilir Berisha e Alketa Pirevës,”Bota Shqiptare”, 16.08.2012)
Nga Resmi Osmani
Gjakovë,Mejë,27.04.1999
Atë ditë të kobshme të njëzetë e shtatë prillit 1999, Fusha e Mejës, në vend të luleve ishte e mbjellë me kufoma, e lagur me gjak. Ploja ishte apokaliptike, e pamendueshme, e madhe, gjaksore, e egër, mizore, barbare e kafshërore. Vepër e paramilitarëve,policëve dhe ushtarëve serbë. Shkaku: Gjoja gjaklarja për pesë policë serbë të vrarë nga UÇK. E vërteta: Urrejtja egër shovene kundrashqiptare, spastrimi etnik i Kosovës, me zjarr e hekur, me ç’do mënyrë e mjet. Faji i vetëm: Ishin shqiptarë dhe luftonin për liri. Çmimi ishte vënë i lartë: Jeta e një polici serb me atë të njëqind shqiptarëve. Një me njëqind! Le të dridhej foshnja në barkun e nënës! Gjuetia u nis në fshatrat e rrethinës së Gjakovës, Rekën e Keqe, Junikun e Deçanin dhe përfundoi në Koronicë dhe fushën e katundit të vogël të Mejës. U masakruan pesëqind vetë, u shuan pesëqind jetë njerzore. Në thertoren e fushës fatkeqe, që tashmë quhet me emrin e trishtuar ”Lëndina e pikëllimit”, vdekja mbolli kufomat e treqind e shtatëdhjetë e shtatë të vrarëve e te masakruarve, të mitraluar me plumba,të therur me kama e bajoneta, me thyerje kafkash dhe eshtrash, të gjuajtur nga avionët, të shtypur nga zinxhirët e tankeve. Për një pikë gjak serb, një lum gjaku shqiptar. Fëmijë, të rinj , burra e , pleq , pa dallim moshe , ishin rrëzuar përdhe jetëfikur në qëndrime të çuditshme: Përmbys, në brinjë, në shpinë, të mbledhur kruspull, me krahë të hapur apo të mbledhur pas koke, me gjunjë të përthyer, me sy të hapur, ku pasqyrohej tmerri dhe gjithçka që sjell dhimbja e fundit, kur kishin dhënë shpirt. Ndjehej duhma e gjakut dhe e trupave, që kishin filluar të prisheshin. Përmbi këtë zezonë, përmbi fushën e vdekjes, në atë ditë të zymtë e padritë, që qielli të mos shihte atë që kishte ndodhur, në qiell silleshin tufat e zeza të korbave me krokamën e kobshme e ngjethëse. Rreth kufomave vërtiteshini luzmat vëzhëllyese të mizave. Ishte si në fundin e botës. Kush shpëtoi mori arratinë.Pas i ndiqte breshëria e plumbave.
Për të mbuluar gjurmët e krimit, ushtria serbe të vdekurit i hoqi me kamionë pas dy ditësh dhe i varrosi larg, në varre masive. Aty mbeti gjaku, që nuk e lajnë as shirat e njëqind vjetëve. Meja martire ishte Srebrenica e Kosovës, haraçi i gjakut në themelet e Kosovës së lirë, pagesa e shtrenjtë e çmimit të lirisë. Krimi i llahtarshëm i fundshekullit.
* * *
Më njëzet e nëntë prill, patrulla e “Shqiponjave të bardha”, u kthye në vendin e krimit. Duke shkelur mbi pellgjet e gjakut, po bënte kqyrjen përfundimtare të spastrimit të fushës. Duhma e rëndë u zinte frymën, u dukej se nga nëndheu vinin rënkime dhe ofshama, prandaj u ngutën të largoheshin. Kur po bëheshin gati të hipnin në makinë, njeri syresh, në skajin verilindor të Mejës, pa një fjollë tymi të bardhë, që dilte nga tymtari.
-Shikoni,- u tha shokëve të krimit – Në atë shtëpi ka njerëz! Dikush i ka shpëtuar hakmarrjes . Si thoni, u bëjmë një vizitë “mirësjellje”?
Makina u ndal para portës. Shtëpia dykatshe ishte e qarkuar me avlli të lartë. Paramilitarët trokitën fort, duke e goditur portën me qytat e armëve, të shoqëruara me thirrjet e forta: ”Hapeni, hapeni, nuk keni ku të shkoni!”. Kur panë që porta nuk po hapej, e shkallmuan dhe hynë në oborr me armët gati për zjarr dhe shkrehën një breshëri në ajër.
Nga shkallët zbriti me ngut e i tromaksur i zoti i shtëpisë, që sapo ishte veshur. Ai në këmbët e zbathura kishte arritur të vishte një palë shapka. U ndodh para ushtarëve dhe nuk arriti t’u thoshte as mirmëngjes, sepse e kapën për krahësh dhunshëm. Ai vetëtimthi u hodhi një vështrim: Ishin pesë mjekrosha, të ngërdheshur sykëqinj, me kostume kamuflazhi, bereta të kuqe, me fytyra të lyera për maskim, llërëpërveshur si kasapë, me automatikë dhe revolver e thika të mëdha të varura në rripat e mesit. Kutërbonin alkool.
– Ç’farë bën ti këtu? Pse nuk ke ikur me të shumtit?
– Jam në shtëpinë time. Nuk kam ku të shkoj.
-Si të quajnë?
-Besart. Besart Dreni.
-Me cilë jeton këtu?
-Me bashkëshorten dhe djalin.
I kërkuan dokumentat e identitetit. Pasi i përsollën nëpër duar, ai që duhet të ishte i pari i tyre, i tha të sillte edhe gruan dhe djalin, por nuk e la Besartin të ngjitej në katin e dytë dhe dërgoi njerin nga ushtarët. Ai e kishte vënë përpara nënën e re me të birin në krahë dhe e shtynte me tytën e automatikut.
– Pa shikoni, o trima se çfarë thëllëzë fshihej në këtë çerdhe, -tha oficeri dhe u ngërdhesh, duke lëpirë buzët- Si quhet nusja bukuroshe?
-Flaka.
-Duhet të djegë si zjarri! Një e tillë nevojitet për ne, që kemi kohë të ndarë nga gratë! Po nejse, punë që pret.
Flaka u llahtaris dhe u ngjit pas të shoqit, dyllë e verdhë dhe duke u dridhur, po shihte Besartin në dritë të syrit.
-Mos u tut,-i tha ai-Më ke mua këtu!
-Besart Dreni.Ti je terrorist, si gjithë shqiptarët, që përkrahin UÇK. Ke marrë pjesë në pritën , që u ngrit këtu afër dhe ke vrarë Milutin Prashqeviçin.
-Unë jam mësues ,zotri, i mësoj nxënësit të duan jetën dhe jo vdekjen.
-E dimë. Të duan Shqipërinë dhe të urrejnë Serbinë. Duart pas koke, shpejt! Eja me ne! Merreni,- u dha urdhër ushtarëve.
-Jo , nuk do të vijë me ju! Mos e merrni-klithi Flaka dhe i doli përpara Drenit. Fytyra e bukur iu egërsua, sytë i shkëndijonin, u bë bishë. Djali nisi të qajë, por ajo si kushtoi vëmëndje.
Ushtarët e mbërthyen Drenin nga krahët, ndërsa oficeri iu kthye Flakës.
-Qetësohu bukuroshe, ti e ke radhën më pas të na rrëfesh hiret e tua dhe pastaj do të lemë të gjallë, që në dashtë zoti, të lindësh një serb të vogël bjond!
Pastaj, me një lëvizje të beftë, i grisi bluzën dhe asaj iu zbulua gjoksi i bukur ,borë i bardhe. Ajo e pështy në fytyrë dhe i dha një shuplakë surratit. Besarti, që u shpëtoi nga duart ushtarëve, iu turr oficerit t’i merrte armën, por nuk arriti. Një breshëri e thatë automatiku u preu jetën të dyve, burrë e grua. Ranë përtokë si kallzat e grurit, kur i korr drapri, të larë në gjak. Oficeri që të sigurohej se u ishte fikur jeta, i qëlloi edhe me nga një plumb revolveri në kokë, i pështyu me mllef dhe tha si të fliste me vete:
-Besoj se u bënë pesëqind. Tash shpirti i vëlla Milutinit dhe shokëve tanë do të prehet në paqe, – arsyetoi ai, duke përdorur aritmetikën e llahtarshme të vdekjes.
Djali i vogël, që sa i kishte mbushur tre vjeç, i tromaksur nga të shtënat e armëve, i llahtarisur, duke thirrur “O nanë, o babe!”, me të qarë të ethshme e me gulçima, ra mbi trupat e përgjakur të prindërve. Faqeve i rridhte currili i lotëve.
Ushtari nxori revolverin:
-Shef, po me klyshin çfarë të bëjmë,ta vrasim?
Oficeri hezitoi një valë herë.
-Jo, ka për ta vrarë tmerri, që përjetoi. Le të jetojë e ta mbajë mend sa të jetë gjall, kjo pamje t’i shfaqet si makth dhe ëndërr e frikshme në gjume, t’ua tregojë edhe të tjerëve, që të na frigohen gjithë jetën!
* * *
Pasi u shua uturima e makinës, ra një qetsi e rëndë, mortore. Asgjë nuk pipëtinte. Djali qante me zë dhe lotët i rridhnin çurk. Nuk kuptonte se çfarë kishte ndodhur me prindërit. Po gjithë ai lëng i kuq, që u rrodhi nga trupi, ç’të ishte vallë? Edhe ai ishte përlyer, duart i kishte të llangosura me të kuq, lëngu ishte i trashë aq sa po i ngjiteshin gishtat. Ai e kishte pare, kur i kishte shpuar gishtin gjembi i manaferrës, kur po mblidhte kokrrat e arrira. I kishte dhembur dhe kishte dalë një pikë lengu i kuq. Nana i tha se ai ishte gjak. Po atij i kishte dalë vetëm një pikë, kurse nana dhe baba ishin larë në gjak. Pas krismave të armëve i pa, që u rrëzuan dhe i zuri gjumi. Tani priste që ata të zgjoheshin, oh sa gjatë që po flinin! “O nanë, o babe! Zgjohuni” Priste që baba të çohej, ta merrte hopa në krahë, ta hidhte lart e ta priste dhe t’i thoshte si gjitmonë “Loçka e babës”. As nana nuk po zgjohej. Kur të zgjohej, ajo do ta rrokte n’grykë, do ta puthte në sy,në faqe, në gushë,do t’i merrte erë, do t’i ledhatonte flokët dhe do ti thoshte me zërin e ëmbël e çuçëritës sa shumë e donte. Ai do të tulatej në gjoksin e saj ermirë, si zogu nën krahët e klloçkës. Pastaj do të shkonin të milnin lopën, qumështi do të shkumëzonte në kovë dhe pastaj do të mblidhnin vezët në furrikun e pulave dhe do të hanin sillën, por ata nuk po zgjoheshin nga gjumi i rëndë.
Ai s’kishte më fuqi të qante. Burimi i loteve iu shterr, vetëm ofshante e psherëtinte. Dielli ishte ngjitur lart. Po afrohej koha e drekës. Ai ndjeu ta kaplonte uria dhe etja. Baba dhe nana tani duhet të zgjoheshin. Vuri re se baba i kishte sytë çelë. Sa mirë,baba u zgjua! Të nanës nuk i shihte, se ajo kishte rënë përmbys. U përpoq që ta kthente mbarë, por nuk mundi. Sytë e babës nuk lëviznin, nuk shihnin, ishin si të ngrirë, të ftohtë e të akullt. “ O babe! A më sheh? Më shih dhe më folë. Nuk të vjen keq për mua që jam kaq i vogël?” Por baba nuk fliste, gjumi ishte i rëndë. “ O nanë! Kam etje, çohu dhe mbush ujë te bunari, të pi dhe të lahemi nga gjaku!” Nana nuk bëzante, siç dukej nuk dëgjonte, se ai fliste ngadalë, por ç’të bënte nuk kishte fuqi të fliste më fort, zëri kishte shterrur. Çudi, – mendoi djali, kur pa një mizë të madhe me ngjyrë mavi që i fluturonte babës rreth ballit. Kur ajo u ul, baba nuk lëvizi dorën që ta zbonte,-Kaqë i rëndë të ishte ky gjumë? Ai e zboi mizën, por ajo fluturonte rrotull dhe vinte përsëri, pas saj erdhën dhe të tjera. Ai u lodh duke i trembur, pastaj mori shaminë e nanës dhe mbuloi kryet e babës. Mizat shkuan te pellgu i gjakut të zi e të mpiksur. Ai deshi të ngrihej, të bërtiste, të kërkonte ndihmë, të shkonte te shtëpitë e tjera, te dajat, te mixhat, por ato ishin larg dhe ai nuk mund ti linte vetëm babën dhe nanën.
Në degën e manit të oborrit cicërinte një zog. “O zog- i tha djali. Ec te shtëpia e dajave dhe thuaju se baba dhe nana janë keq,në gjumë të rëndë dhe nuk po zgjohen” Zogu fluturoi. Po a thua do të shkonte? I foli dhe iu lut diellit dhe erës, po a thua po e digjonin? Rrotull ishte fare qetë, si në shkretëtirë. Gjethet e manit të oborrit fërfërinin lehtë. Fluturoi një tufë flutura krahëbukura,si ato që ai ndiqte, duke fuguar për ti kapur në livadh. Fluturuan mbi trupat pa jetë dhe si të tmerruara nga pamja, ikën për kushedi se ku. Në haur herë pas herë pëlliste lopa, që kishte mbetur pa mjelur. I lodhur,i tronditur,i uritur dhe i etur, ai s’i bëri dot ballë kapitjes së gjumit. U shtri midis prindërve, e vuri kryet te gjoksi i përgjakur i nanës dhe ashtu, duke rënkuar e dënesur e zuri gjumi.
* * *
Njësiti i vogël i UÇK, që kishte dijeni për masakrën e Mejës dhe Koronicës, zbriti nga bjeshkët buzëmbrëmjes, për t’i parë gjërat në vend. Ecnin pa folur, me kujdes, sy e veshë, me gishtin në këmbëz. Merreshin vesh vetëm me shenja.
Shumë shtëpive u ishte kallur zjarri. Në oborre dukeshin pellgje gjaku, por të vdekur nuk kishte. Ushtria serbe dhe romët vendës i kishin hequr. Në të dalë të fshatit, rrëzë pyllit, u doli para një shtëpi e vetmuar. Ndalën hapat. Prej andej vinte një e qarë me zë të mekur e të ngjirrur. Dukej si zë fëmije.
-Prisni-u tha Mihrija, pjesëtare e njësitit-Këtu diçka ka, duket si e qarë fëmije. Po hyj e para në oborr, më ndiqni pas.
Kur hyri brenda oborrit, ajo u pataks e u trondit: Një fëmijë, që mund të ishte rreth tre vjeç, qëndronte ulur midis dy të vrarëve, një grua e një burrë, që duhet të ishin prinderit e tij, pa e kuptuar se ç’ka kishte ndodhur me ta. Ajo kishte parë dhe herë të tjera të vrarë, por kjo ishte si goditje rrufeje, që i dogji shpirt e zemër. I vogli ishte i përlyer i tëri me gjak. Në faqe, lotët që kishin rrjedhur, kishin çelur brazda midis gjakut. Flokët, që i binin mbi ballë, ishin të zhyera dhe kishin ngrirë nga gjaku i mpiksur. Sytë ishin si të padritë, buzët të rreshkura e plasaritura nga etja. Duart të përgjakura. Ishte si një ëngjëll, që bënte roje dhe derdhte lot mbi trupat e prindërve të pajetë. Mihria u përkul që ta ngrinte. Kur pa armën, djali u tut dhe u zbraps. Ajo ua dha armën shokëve. Djali e pa vajzën midis perdes së lotëve. Ajo ishtye e bukur, si mami i tij. Si zana e librit të prrallave.
Mihrija nxori pagurin dhe i dha ujë. Djali pinte e s’kishte të ngopur. E kishte djegur etja. Pastaj i zgjati dorën:
-Ma jep dorën, eja me mua se do të marr hopa. Si e ke emrin? Thuaja motrës se të dua shumë. Mos qaj më. Tashmë nuk je vetëm. Më ke mua, na ke ne- i tha dhe i fshiu lotët.
– Ti je zana? –e pyeti ai zëshuar e shpresëngjallur.
-Po pra, Zana jam. Kemi ardhur për ty. Eja! Pse nuk vjen?
Mihrija u përgjunj dhe filloi ta kontrollojë, por djali nuk kishte plagë. Gjaku ishte i prindërve.
Djali tregoj me dorë prindërit. “Baba,nana”-belbëzoi . Ai donte edhe ata, që të iknin bashkë.
Luftëtarët e njësitit u ngjitën në katin e dytë, morën batanije, gjetën binarë dhe sajuan dy vigje, ku vendosën Besartin dhe Flakën të mbuluar me çarçafë të bardhë.
-Shkoni përpara,- u tha shokëve- Varrosini në varrezat e fshatit. Ngutuni se s’kemi kohë. Së shpejti erret.
Me djalin në krah ajo shkoi pas tyre.
Ky fëmijë fatkeq, do të ishte biri në shpirt i gjithë Kosovës së lirë. Gjaku i prindërve dhe lotët e tij, do të ishin trëndafilat dhe zambakët në kurorat e martirëve të Mejës, rubinët e kuq dhe diamantët e ndritur në kurorën e Kosovës së Lirë.
Kjo ngjarje, në Mejë të Gjakovës, për Mihrijen, që luftoi dy vjet në radhët e UÇK, mbeti një përjetim dhe moment i paharruar që do ta kujtojë gjithë jetën.
Njerëz,mos harroni! / ObserverKult
