“Rrëfimet e një mbreti” (dy monodrama), të autorit Avni Halimi, SHB “Drini”, 2024
Pas rënies së sistemit komunist në hapësirat shqiptare dhe vendet e tjera të lindjes komuniste, letërsia dhe artet kanë kaluar në një fazë të re, duke u përqendruar në ekspozimin e realiteteve të shtypura nga fasada e normave komuniste dhe në përpjekjet për të reflektuar mbi traumat dhe deformimet shoqërore. Krijuesit, si ndërgjegje e shoqërisë, vazhdojnë të rikrijojnë të kaluarën për ta shndërruar atë në dëshmi dhe mesazh për të sotmen dhe të ardhmen.
Në këtë kontekst krijues, Avni Halimi shquhet si një shkrimtar avangardist, që trajton temat e kujtesës historike, identitetit shoqëror dhe nacional. Ai vlerësohet për origjinalitetin, ndërtimin artistik të veprave dhe analizën filozofike e psikologjike të personazheve të tij. Puna e tij si gazetar, poet dhe dramaturg ka kontribuuar në avancimin e letërsisë shqipe.
Vepra përmban dy monodrama, “Khimi i Judës” dhe “Rrëfimi i një mbreti”, që eksplorojnë skajet mitike dhe sociale të njerëzimit. Në “Khimi i Judës”, Halimi krijon një figurë dramatike të Judë Iskariotit, personazhit biblik të tradhtisë. Juda përballet me njerëzimin dhe kërkon që tradhtarët e rinj, edhe më të rrezikshëm se ai, të mos quhen “Judë”. Kjo rrëfim i thellë dhe fiktiv e paraqet rebelimin si një mjet për të arritur lirinë dhe triumfin mbi pushtetin. Figura e Judës është një pasqyrë e individit që refuzon të pajtohet me fatin e imponuar dhe përpiqet të sfidojë autoritetin përmes veprimeve radikale.
Në monodramën “Rrëfimi i një mbreti”, Halimi zhbiron konfliktet familjare dhe shoqërore të bazuara në traditat pseudo-kanunore. Personazhi kryesor, Liraku, përballet me një realitet të egër, ku babai i tij përfaqëson një autoritet të deformuar moral dhe shoqëror. Liraku, një artist i kthyer nga studimet në Paris, jeton në mes të dy botëve: realitetit dhe çmendisë. Konflikti midis tij dhe babait e përshkruan një brez të tërë që ka vuajtur nga manipulimet në emër të traditave dhe kodeve të rreme shoqërore.
Në të dyja monodramat, Halimi vë në qendër individin e shtypur nga autoritarizmi, tradita dhe normat shoqërore të deformuara. Përmes figurës së Judës dhe Lirakut, ai eksploron absurditetin e pushteteve totalitare dhe humbjen e integritetit njerëzor. Veprat e tij theksojnë nevojën për rebelim si mjet për liri, ndërsa ekspozojnë edhe pasojat tragjike të manipulimeve shoqërore dhe individuale.
Stili i Halimit është një ndërthurje e mjeshtërisë artistike me analizën e thellë të psikologjisë njerëzore. Veprat e tij ofrojnë një reflektim të fuqishëm mbi dhimbjet e së kaluarës, duke përcjellë një mesazh universal mbi rëndësinë e ndërgjegjësimit dhe sfidimit të normave shtypëse.
ObserverKult
Lexo edhe:
“ANTOLOGJI E DHIMBJES”, NJË VËLLIM QË PREK THELLËSITË E EMOCIONIT NJERËZOR
