Nga Xhabir Ahmeti
Unë nuk mund të ndahem nga kujtimet që m’i ke lënë, biri im. Janë shumë kujtime – piktura, imazhe që mbeten përgjithmonë të gjalla. Që nga ditët e fëmijërisë Ti e kishe shkathtësinë ta vëreje detajin, ta ndaje shapin prej sheqerit, të mos harroje asnjë imtësi nga dramat me të cilat na ballafaqonte jeta.
I vëreje dallëndyshet kur loznin baletin e tyre magjik para çerdheve me zogjtë e vegjël, të bënin përshtypje ninullat tona dhe jehona këngës së bariut që e dëgjonim kah kalonim rreth malit Sharr e ndaleshim të mbledhim dredhëza mali që Ti i quaje shenja hyjnore me të cilat është stolisur ky vis madhështor.
U jepje emra reve që notonin në qiell, peizazheve. Sipas formave, sipas ngjyrave, sipas veçantive. E vëreje midis fëmijëve në park se cili vocërrak e mbante mbi shpinë barrën e vetmisë. Dhe, të gjitha këto dije t’i shndërrosh në imazhe të përsosura, duke i përshkruar hollësitë dhe cikërrimat dhe duke i veshur e stolisur me shqetësime të artistit, me përkushtim, me çiltëri. Me dashuri. Sepse këto ishin xixat që paralajmëronin rrugën Tënde të aktorit, sepse këta ishin gurëzit që e bënin mozaikun e pasur të personalitetit Tënd artistik.
Ti asnjëherë nuk hoqe dorë nga vrojtimi, nga guri themeltar i murit për ngrehinën artistike. Kështu mori formën qëndrimi yt ndaj mikrokozmosit artistik ku fshihet thesari i bukurive. Ishte ky qëndrim i veshur me petk prometheik, sepse në këtë botë të imtësive janë vlerat dhe gurëzit me të cilët Ti e bëje mozaikun laryshisë artistike, ku është e paanashkalueshme edhe pesha e Kalvarit. Kështu u krijuan kushte që të shtohen ende gurëz për mozaikun tënd.
Përvoja që e bëje me ngut ishte kërkesë e madhe, ishte shteg i shtruar me prush. Po ti s’u ndale. Ecje pandalshëm përpara. Në këtë udhëtim krahas bukurive, zbulove edhe zymtësinë e vendit ku jetonim nën bajraqe mesjetare, ku e ka vështirë e vërteta të ulet në krye të vendit, ku krahas besës marshon edhe pabesia, ku shpesh shoku të del pas shpine me draprin në njërën dhe me çekiçin në dorën tjetër. E pe se mozaiku kërkon edhe gurëz të zinj.
Midis shumësisë së kujtimeve të shoh me fener në dorë si e gjurmon Fjalën e vërtetë. Ndonëse pate pak kohë, Ti i zbulove shumë dimensione të saj dhe i vure shenjë mirësisë, që ta stolisësh me një gur që shkëlqen. Por për Ty s’kishte fund hulumtimi. Këtë nuk e mësove nga librat, por e kishe të shënuar në gjene.
Në librin e madh të përditshmërisë sonë gjithmonë e veçoje kapitullin që flet kundër harresës kolektive. “E sheh babush, këtu askush nuk e njeh Dervish Carën, këtu, në këtë visore të pikëllueshme, hidhen në harresën kolektive të gjithë ata që kanë sakrifikuar shumë për ta ruajtur gjuhën tonë. Askush nuk e di një emër aktori që dikur e ka zbukuruar skenën e teatrit tonë. Asnjë sheshi, asnjë rruge të rëndësishme s’ia dalim t’ia vëmë emrin e një shkrimtari, të një piktori apo të një intelektuali të dalluar nëpër qytetet ku jetojmë”, më thoshe. Asnjë përmendore nuk ka për ta. Edhe varr është vështirë të gjendet për një artist. Prapë mozaikut Tënd i duhej një gur i zi.
Të mundonte pse jetojmë sot për nesër, pse lejojmë vetëm folklori ta kryejë punën e kujtesës sonë kolektive. Tjetër është fjala e shkruar, tjetër kënga popullore. Tjetër është lapsi, tjetër çiftelia. Tjetër është alltia e Isës, tjetër libri, piktura, skulptura. Pastaj ndaleshe dhe në mozaik shtoje gurëz të tjerë.
Por vatra, vatra për Ty ishte pjesa më e veçantë e mozaikut që e bëje. Ajo kishte dy kuptime, dy shtresa semantike. E para, ishte ajo që siguronte dashurinë, paqen dhe rrënjët, e dyta ishte ajo që ofronte të shijohet mrekullia e lirisë dhe gjuhës e si pasojë ajo ishte topos i shenjtërisë së artit.
Këto elemente mbetën deri në çastet e fundit preokupim yti, sepse ato ishin nisma, ishin zanafilla, ishin “parakoha” e Iliades, ishin ato që artistin e shtyjnë drejt shtegut që të çon t’i kthehesh burimit, të shkosh atje ku shkronjat e para janë gërryer në gur, atje kur njeriu i ka ngritur gardhet e para, atje ku shihen shtojzovallet, ku e sheh Rinën e De Radës duke mbushur ujë te kroi i fshatit e duke pritur të dashurin e saj, ku mund ta shohësh Dervish Carën e ri në mesin e burrave duke kërkuar shtigjet e lirisë. Aty fshiheshin gurëzit e çmueshëm që i duheshin mozaikut tënd.
Kjo që po bëj unë duke shkruar këto kujtime nuk është vetëm dhimbje imja, por është nxitje e të rinjve ta mësojnë tjerrin krijues që do të jetë në shërbim të kujtesës kolektive. Ndjehem keq kur në plan të parë vihet paraja dhe pushteti. Para, para… Para pa djersë… Kurse gjërat që e kompletojnë një komb – lëmë në plan të dytë. Kështu thuajse nuk kujdesemi për të kaluarën, edhe pse pa të kaluarën të tashmen do ta kemi të turbullt, kurse të ardhmen të pasigurt. Anglia s’do të kishte pasur të ardhme pa artistët e vet, Turqia nuk do të kishte qenë Turqi po të mos kishte filluar të shënojë e të regjistrojë çdo gjë nëpër defterët e saj. Madje as pa mite nuk do ta kishin pasur lehtë. Në këtë gjeje vend për një gur me ngjyrë të vrugtë.
Kam shumë vërejtje, biri im, për përkujtimet që i shkruaj për ty… “Pse, kur jeta kështu e paska?”… Por unë s’do të ndalem. Do të vazhdoj të shkruaj sepse këtë e konsideroj abetare të kujtesës kolektive për personalitetet e kësaj hapësire që e kanë shkrirë veten për t’i mbrojtur vlerat e veta, njësoj siç veprojnë të gjithë popujt fqinj e popujt tjerë që kanë shkruar vëllime të tëra me emrat të cilët i konsiderojnë si figurat të rëndësishme të kombit të tyre, sepse te ata sheshet e qyteteve të mëdha i mbajnë emrat e njerëzve të artit.
Lurani ynë, krenohemi me Ty dhe të duam deri në amshim!
ObserverKult
Lexo edhe:
XHABIR AHMETI: E MBANTE NË MEND MIRË PAMJEN E BURRIT QË TASH U TRET…
