Mediumi prestigjioz britanik “The Guardian”, i ka dedikuar një shkrim filmit me produksion kosovar, “Zana”.
Tabloidi i njohur ka shkruar për historinë e filmit të regjisores Antoneta Kastrat, E cila mbështet mbi traditat dhe jetën zakonore të familjeve shqiptare.
“Një grua, fëmija i së cilës mbeti i vdekur nga një zjarr, përpiqet dëshpërimisht të mbetet shtatzënë. Në këtë film të zymtë, të interpretuar bukur” – kështu nis shkrimin The Guardian, referuar filmit “Zana”.
“Lumja (Adriana Matoshi) dhe burri i saj Ilir (Astrit Kabashi) arritën t’i mbijetonin luftës së fund viteve ‘90 në Kosovë. Por pësuan humbjen e pamendueshme të vajzës së tyre të vogël, Zana, e cila mbeti e mbytur në zjarr”, vazhdon shkrimi.
Vitet kanë kaluar në fermën ku ata jetojnë me nënën e frikshme të Ilirit, Remzijen (Fatmire Sahiti). Dhe ujërat e rutinës së përditshme janë derdhur përsëri në plagët.
Lumja nuk mund ta lëshojë të kaluarën
Por Lumja nuk mund ta lëshojë të kaluarën. Megjithëse në dukje është bashkëshortja e mirë dhe e nënshtruar e vogël që kjo shoqëri e ngushtë. Jashtëzakonisht e modës së vjetër pret që ajo të jetë, ajo është tronditur nga pikëllimi dhe vuan nga makthe të vazhdueshme. Duke shfaqur imazhe shqetësuese dhe të përgjakshme deri te David Lynchian i çiltër, plot me hijet dhe figurat e mbuluara me dritë të hënës.
Remzija po bën presion mbi Ilirin që të marrë në konsideratë marrjen e një gruaje të dytë në mënyrë që ai të mund të bëjë më shumë fëmijë. Tani që Lumja nuk duket se mund të mbetet shtatzënë. Në dëshpërim, Lumja pranon që të shkojë për shërim te predikuesit e besimit. E para, një grua magjistare, por e mençur në fshatin e tyre. E dyta, një karakter më i ligë që kërkon 500 euro për konsultë dhe është i prirur për të diagnostikuar posedimin demonik.
Performanca e Matoshit është një bekim për t’u parë
Shkrimtarja-regjisorja kosovare Antoneta Kastrati tërheq thellë nga puset e tragjedisë së atdheut të saj në këtë histori shqetësuese dhe joshëse. Pamjet e tmerrit në mënyrën se si ajo trajton disa nga imazhet e makthit. Mund të nxisin disa shikues të presin një rezultat tjetër. Nga pija e thellë e zymtë që më në fund na shërbehet.
Zana është një orë e vështirë, por performanca e imët e Matoshit është një bekim për t’u parë. Dhe ka kënaqësi të rastësishme, veçanërisht në mënyrën se si filmi lëngon në peisazhin e dobët, të egër të bekuar.
Në një nivel antropologjik, ka diçka veçanërisht magjepsëse në pikëpamjen e këtij personi të brendshëm për shoqërinë kosovare. Ku besimet arkaike rreth zakoneve familjare ngrihen kundër njerëzve që shikojnë YouTube për të mësuar receta të reja për vaktet familjare.
Filmi “Zana” është në platformat digjitale nga 2 prilli. /Telegrafi/
