Katërmbëdhjetë muaj pa yllin tonë, Luranin
Nga Xhabir Ahmeti
Katërmbëdhjetë muaj ikën pa Ty, biri im. Sa katërmbëdhjetë shekuj.
Tash kemi mbetur në pushtetin e një vere me vetmi të pashoqe, vera e dytë pa Ty, verë me gjëmë, me stuhi, me rërë, vende-vende me baltë të gjallë, në një ishull të deltës së pafund të Okavangos. Bredhim në hapësirat shkretinore të fatit të verbër sepse s’je Ti që na prije në projektin e ndërtimit të ëndrrës së madhe, e cila mbet e pambaruar dhe e mbuluar me pikëllim. Ecim me sytë e mbuluar me shami të zezë dhe presim kah do të na hedhë furtuna e vrugët. I gëzohemi vetëm Arbës Tënde, vogëlushen bukuroshe të Babit, që na mban për dore, mos të na gëlltisë hurdha me baltë të gjallë.
Kjo verë e rëndë s’e jep pushtetin. Kafshë të vrara kanë mbetur mbi rërë. Gjurmë bishash. Larashë që sillen lart përmbi ne. Vetmia na i shtrëngon fort zemrat dhe pasiguria luhatet lart majë shtizave të hafijeve dhe xherahëve që ecin përreth deltës. Ndalemi. Në këtë siklet dëgjohet vetëm kënga e dhembshme e Orfeut të zhgënjyer nga premtimi i errësirës se do t’ia kthejë dritën e dashurisë. Dhe, leh qeni me tri kokë nga ëndrra e keqe. S’na shqetësojnë kërcënimet e këtij qeni të tmerrshëm, po na sëmbon dhembja që përhapet nga tingujt e lirës së Orfeut. Në ta e lexojmë zërin tënd, biri im. E dëgjojmë këngën e Orfeut të përcjellë me lirë ulur në tegelin e hurdhës së baltës së gjallë. Djersa ujë kullon prej trupave tonë, kurse prej syve na rrjedhin lot dhe shndërrohen në një përrua të deltës të cilin e gëlltit rëra e Kallaharit. Arba që na mban për dore, na thotë: Ecni këndej! A po e dëgjoni zërin e babit tim si jehon ndër yje? pyet dhe tregon me gisht lart. E dëgjojmë Arbush, si s’e dëgjojmë, i themi. Zëri i babit Tënd largonte çdo hije, shikimi i tij e sillte dorën e trëndafiltë të aurorës ta ngjyrosë kullën tonë prej guri. Dhe, ne do të kujdesem që ti Arbush ta kujtosh gjithmonë këtë zë të rrallë. Sepse zëri i babit tënd ishte lirë e Orfeut që luante bukurinë e jetës dhe ishte liri.
Duket se dielli i zbehtë është ndalur në perëndim, mu në pikën kulmore nga ku rrokulliset kah hapësira e pushimit. As nuk është ditë, as nuk është natë. Mëngjesi ka ikur nga realiteti ynë. O sa na ka marrë malli për mëngjeset me Ty kur na thoshe: Mirëmëngjesi, mirëmëngjesi! Babush a ke fjetur mirë? Mami im, si të kam? Ku është Linda? Dhe, qarkulloje Ti midis dashurisë , siç ishte edhe prania Jote dashuri. Ishte. Ishte… Po prej lotëve ne nuk pamë më mëngjes me tingujt gazmorë të lirës. Më kot shpresojmë ndonjëherë se do të dalë mëngjesi i ëndrrave tona, ndonëse e dimë se mëngjesi me Ty është strehuar në kujtimet e bëra gërshetë prej haresë Tënde dhe dhembjes sonë. Ja, të rraskapitur kështu ecim mundimshëm nëpër deltën e pafund, me Arbën për dore.
Aty ku jemi, mbretëron pasiguria. Vjen erë rrënoje. Erë moçali. Minutë më minutë pritet ndonjë goditje pas shpine nga xherahët e tradhtia që rrinë pas ndonjë grumbulli të rërës e përgjojnë duke i fërkuar duart. Dhe, të mësuar me flakën e llahtarit, duke kaluar koha, të vetmuar, kemi filluar të belbëzojmë. Para nesh hafijet e xherahët, me mjekra të gjata dhe me drapër në dorë luajnë vallen e rëndë.
Shkretëtira e ka hapur gojën si ndonjë grykë e thesit pa fund dhe na kanoset bashkë me baltën e gjallë. Ne ecim bosh. I dëgjojmë përplasjet e këmbëve tona nëpër kotësinë e shtrirë gjerë e gjatë, nëpër këtë skenë të djegës që e ka bërë fati për ne. Dridhjet dhe dhembja na e përshkojnë trupin nga lëvizjet e mundimshme nëpër rërë e rrethit të hurdhave me baltë të gjallë.
Teshat tona të përhime na janë ngjitur për shtati, kurse balta e gjallë për këpucësh e mezi i lëvizim nga pesha e rëndë. Si do t’ia bëjmë pa Ty këtu ku bredhin errësira dhe furtuna pranë xherahëve e fantazmave? Nuk ka shteg në këtë derdhazë. Atëherë si prej flauti dëgjohet zëri i Arbës: Unë jam këtu! thotë ajo. Kështu ecim. Shkojmë pas gjurmëve të vockla të Arbës. Kemi shpresë të madhe se ajo do ta gjejë vendin ku rri Muza Jote, sepse ajo i ka afinitetet Tua. Aty do ta vendosim emrin Tënd, lart, në përjetësi. Do ta ruajmë këtë emër përkundër traditës së harresës kolektive dhe individuale. Na duhen emrat për të nesërmen, sepse ata do të jenë krenaria etë ardhmes.
Të kërrusur, të lodhur e të verdhë dyllë shpesh biem në rrjetën e pabesisë që na e kurdisin barinjtë e moçëm të kafshëve të zeza dhe të gjahtarit të Traklit që kafshës së butë ia nxjerr rropullitë nën hije të lajthisë. Ajo rrjetë është e bërë me fije dredhie. Nuk është si ajo me fije ideologjie me të cilën mundoheshin e nuk mundnin të na ngrenë kurthe hafijet e kuqe sa ishe Ti, biri im. Atë e shporrje Ti. Prej kësaj rrjete është më vështirë të dilet. Do të kishim dalë lehtë po të ishe Ti. Tash jemi mbështetur te shpresa që na e ke lënë Ti, te Arba bukuroshe dhe e mençur si Ti. Shumë shpejt mendojmë se zëri i saj do të dëgjohet larg. Mos të ishte ajo do të kishim përfunduar te pika e zezë. Arba na thotë: unë jam e fortë!
Rrimë të rrethuar e të lagur qull nga ndonjë degë e Okavangos që befas shpërthen si gejzer, na lag e tretet. Pastaj vegjetojmë të ngujuar në pamundësi. Çfarë mund të bëjmë pa Ty, o djalë, përveç se të jemi dëshmitarë të engët të hijeve të tmerrit që rrëshqasin kodrinave të ishujve të derdhazës teposhtë duke na rrethuar me një gardh me tela me gjemba? Po në çdo ngushticë të tillë ia jep Arba: Gjysh, më ke mua!
Ja pra, frymën na e mbajnë emri Yt, biri im. Dhe, energjia e paparë e Arbës Tënde, e cila e na mban në këmbë me vitalitetin e paparë. Me buzëqeshjen e ëmbël dhe me humorin Tënd. Prandaj e përballojmë tmerrin e Okavangos që ta rrisim pemën e dyfishtë të dashurisë për Arbën e për Ty? Po, do ta rrisim këtë pemë. Neve na është shterur zëri, jemi si një kaktus i tharë pa ferra, sepse pa Ty nuk ka peshë zëri ynë në këtë derdhazë midis shkretëtire ku akrepat, gjarpërinjtë, sëpata e shtiza bëjnë roje, skenarin e të cilës e ka shkruar një hafije. Kur na sheh kështu Arba, na thotë me zërin e saj engjëllor: Ja, ku jam! Arba është shpirti i vatrës sonë. Sa herë që e humbim pusullën, presim që Arba e vogël të na e tregojë kahen, sepse ajo e ka letrën e ardhmërisë në dorë.
Ne vazhdimisht jemi me Ty, biri im. E presim Arbën që e kërkon shtegun dhe e dëgjojmë zërin e mekur të hoxhës kur e thirr ezanin nga minareje buzë greminës duke na kujtuar se Ti tash je në dimensionin e përjetësisë dhe nga andej vuan për ne. Këndej, thotë Arba duke treguar kahen me gishtin e saj të vogël. Ne i japim atëherë hapit, ngutemi të bëjmë diçka për Ty, përpiqemi t’i vjelim fjalët e buta nëpër pafundësinë e gjuhës, ta bëjmë vargun më të bukur e ta vendosim bashkë me lulet te koka, sepse vetëm atë thesar kemi, por s’i rrokim dot ato fjalë që bien në fushat e gëzimit me të cilat bëhet urata e bukur. Vetëm fjalë të veshura me pikëllim gjejmë dhe fjalë me zilet e vjeshtës që trokasin në kaktusin e zi i cili qëndron pranë nesh dhe na del vazhdimisht para sysh. Ato fjalë i derdhin tingujt e tyre me nota në mol bashkë me degët e kaktuseve që i këput stuhia e pastaj bien nëpër barishtet e oazës të cilat i ka shtrirë mbi baltë era e tërbuar. Në një kaktus pranë këndon herëkeqja, në tjetrin rri e pikëlluar motra guguçe e Zefit me perin e zi për tjerrje varur në qafë duke e qarë përjetshëm të vëllain. A gjete ndonjë fjalë të ndritshme? Jo, jo…Epo pa fjalë të buta e pa fjalë me dritë nuk krijohet urata. Po, unë e di një fjalë prej drite! na thotë Arba.
Pastaj ecim të dalim nga delta. Ecim e ecim. Katërmbëdhjetë muaj të tërë. Atje në kohën e humbur midis vetmisë e harresës ka mbetur shtëpia që e ngrite Ti me dashuri. Me këmbë të rënda plumb ndalemi diku pas udhëtimit të gjatë e të mundimshëm prej një vjeti e dy muajsh. Shikojmë nëpër mjegull me sytë e shterur. Arba e para e sheh qytetin. Edhe pak, edhe pak… Ja, a e shihni qytetin? na thotë. Ja ku duket!… Qyteti duket se është gjunjëzuar nga sëmundja, kurse shtëpia jonë rënkon nga barra e braktisjes. Rri e mbuluar me pikëllim, me mure të plasaritura, me dritare të thyera, gjithandej me rrjeta merimangash, një shtëpi e përlotur, themelet e së cilës i lëpin flaka. Arba na drejtohet neve, familjes Sate, të gjymtuar, pa Ty. “Shikoni, shikoni”, na thotë dhe tregon me gisht kah shtëpia jonë që pluskon, as në tokë as në qiell. Me pikëllim e shikojmë kahen që na e thotë Arba e vogël bukuroshe. Duket ngrehina e vatrës sonë që Ti, biri im e kishe të shenjtë. A e shihni ballkonin? na pyet Arba e vogël. Sytë na ndalen te ballkoni. E shohim, zogëza jonë, e shohim. E ka mbuluar zija ballkonin, biri im. Përfund tij luan balet flaka. Lulet nuk duken. Duket aq i shkretë ballkoni pa Ty që e zbukuroje vatrën tonë kur rrije aty, pranë luleve që i mbillte nëna jote nëpër shumë vazo e në zhardinierë dhe kur çelnin gjithmonë thoshte: ja sinonimet e fytyrës së djalit tim kanë çelur për bukuri! Tash lulet për Ty i mbjell Arba ani se i ka vetëm shtatë vjet. Ajo krenohet me bukurinë e ballkonit ku kishte dëshirë të pushonte e të meditonte babai i saj. Kurse ne e shikojmë fytyrën Tënde që shfaqet e buzëqeshur në trëndafilin e sapoçelur. Unë e babi luanim këtu midis lulesh me babin, thotë Arba. Po, Arbush, i themi ne, ashtu është. Dhe, ky ballkon do të mbetet përgjithmonë i Arbës dhe i Babit të saj. Menjëherë pas kësaj vendosim. Do ta ruajmë çdo imtësirë që ke lënë ti dhe mbi të gjitha do ta ruajmë e do ta mbrojmë emrin Tënd përgjithmonë, përkundër nonshalancës kooperativiste që na mban në grusht. Do të qëndrojmë të vendosur kundër harresës kolektive të traditës sonë, e cila me dorë të vet i fshin gjurmët e të kaluarës.
Arba është njomëza e këtij udhëtimi. Asaj padrejtësia ia ka lënë barrën. Sa na djeg shpirti për të, sa dashuri kemi për të. Arbush, Arbush, zgjatja pak dorën gjyshit, Arbush ec te gjyshja, Arbush përqafoje emtën… Pas këtyre thirrjeve ngjallet ngrohtësia e përqafimit Tënd, biri im, kurse Arba e gjen atëherë një shaka të bukur dhe me zërin Tënd që e ka na e fal si dhuratë neve si shenjë duke na bërë me dije se e ka marrë stafetën e bukurisë prej Teje që ta çojë tutje në shekullin tjetër. Pastaj na përqafon.
Udhëtim i rëndë është ky, biri im. Po Arba çuditërisht e mban të hapur thesin me shpresa, ofron nota gazmore. Në këtë udhëtim nëpër llahtar ku ka aq kthesa e aq gjarpërime sa, po të mos kishte qenë Arba, do të thoshim se këtu puqen pafundësia e fundi. Po është Arba me flakadanin e vazhdimësisë në dorë! Arbushi Jonë!
Të duam shumë, shumë, Lurani ynë! Djali ynë!
ObserverKult
Lexo edhe:
XHABIR AHMETI: LURAN, GJITHÇKA PËRFUNDOI ME PIKËLLIM TË THELLË PASI TË HUMBËM TY…
