Fondi për të Drejtën Humanitare në Kosovë (FDHK) do ta hap ekspozitën me titull “Një Ditë” kuruar nga Blerta Hoçia, më 11 korrik nga ora 18:00.
Ekspozita ‘Një Ditë’ hapet në Qendrën e Dokumentimit Kosovë në Bibliotekën “Hivzi Sulejmani” në Prishtinë.
Për ekspozitën:
Asnjë ditë nuk është e zakonshme në luftë dhe secila ditë e paqes nuk do të jetë kurrë e plotë për aq kohë sa një luftë e re do të jetë duke ndodhur diku tjetër. Lufta ka aftësinë të shterojë dhe njëkohësisht të asgjësojë kuptimet; të gjuhës, të dinjitetit, të njeriut dhe të kohës. Duke ndjekur këtë koncept të mpakjes që është esenca e vetë luftës, ekspozita që i kushtohet të mbijetuarve të saj, vendos që simbolikisht ta zvogëlojë tërë kohëzgjatjen e luftës duke e rindërtuar dhe paraqitur një ditë të vetme të saj. Kjo ditë, autopsia e së cilës ndahet në mijëra çaste të brishta, përmban të gjitha llojet e shkeljeve të rënda të të drejtave të njeriut ku secila histori e rrëfyer vjen e tkurret derisa gjen formën e një fragmenti, ngjashëm me imazhet e rizgjuara të kujtesës traumatike.
Duke imituar mënyrën e funksionimit të impulseve psikologjike, ekspozita u lakohet nevojave të historive të rrëfyera duke krijuar disa nivele të perceptimit dhe të kuptimit të saj. Së pari, historitë e treguara nuk ndalen vetëm në përsëritjen e ngjarjes traumatike, por ato mundohen të fokusohen në përjetimet e secilit, në jetën mbas dhe së bashku me traumën. Në kërkimin e formave të ndryshme të bashkëjetesës me këtë barrë, rrëfimet marrin formën vizuale të një detaji të vetëm gërricës dhe shokues që ngulmon të bëhet i plotë. Këto detaje që kanë pikënisjen e asaj ditë-nate, vizualizohen si copëza të një kujtese të shkëputur. Një pamje integrale e saj do të ishte e papërballueshme si për publikun që e mëson, ashtu edhe për të mbijetuarit që e rijetojnë.
Trauma e tyre është plaga e të gjithëve. Por përballja me traumën, edhe nga ata që nuk e kanë jetuar, rezulton të jetë traumatike. Edhe pse ky është një rrezik pothuaj i pashmangshëm, trajtimi, shtjellimi dhe artikulimi i saj, si dhe i pasojave që ka patur mbi individët dhe të gjithë popullsinë e prekur në mënyrë direkte dhe indirekte, është diçka që i gjithë komuniteti i detyrohet, për të lehtësuar barrën e viktimave dhe për të shëruar veten. Në shërbim të këtij procesi, pra të përballjes, por edhe të një dëgjimi me cilësi shëruese, është e ndërtuar ekspozita, kthesat dhe labirintet e së cilës përfundojnë duke marrë formën simbolike të një veshi; atë të publikut që dëgjon.
Rrethojat e llamarinës që në vendin e ndërtimit përdoren për të mbrojtur dhe mbuluar gropat e thella të themeleve të banesave të larta, këtu do të shërbejnë për të shfaqur rrëfimet e mbuluara të traumës.
Në labirintin që formohet duke përshkuar ekspozitën, llamarina rrjedh e valëzohet si uji i një përroi, që ndjek rrjedhën nga Studimja e Epërme në Studimen e Poshtme ku së bashku me të mbijetuarit bëhet dëshmitar i asaj dite të 2 majit të vitit 1999 që përkon me ditën e rindërtuar në ekspozitë. Fatkeqësisht, përtej masakrës së Studimes, 2 Maji përmban të tjera dokumentime të vrasjeve, zhdukjeve e torturave në të gjithë territorin e Kosovës.
Ashtu si në trajtimin terapeutik të traumës, ku kërkohet angazhimi aktiv i palëve, edhe ekspozita i shpaloset vetëm një vështrimi të angazhuar, që kërkon të vërtetat përtej dukjeve sipërfaqësore, që arrin të shohë brenda një dite, të gjithë luftën me pasojat e saj të zvarritura në një tranzicion 25 vjeçar. Në zbulimin e historive të kësaj dite, publiku reflektohet brenda këtij labirinti dhe vetvetiu gjen imazhet e veta, gjen atë ditë mbas së cilës jeta nuk ka qenë më e njëjtë.
Kjo ekspozitë u mbështet nga: Konfederata Zvicerane – Departamenti Federal i Zvicrës për Punët e Jashtme, National Endowment for Democracy (NED), Ambasada Britanike në Prishtinë, UNDP Kosovo, Komuna e Prishtinës./express
ObserverKult
………………………….
Lexo edhe:
