Nga Isa Alibali
Në mesin e viteve ’20 të shekullit të 19-të, Veziri i Shkodrës, Mustafa Pashë Bushatliu, bëri zgjerimin e një saraji në Kosmaç, të cilin ia kishte dhuruar Gaspër Llupi, një tregtar shkodran. Midis muratorëve që punonin aty ishte edhe një djalë i ri, që përgatiste llaçin. Ky djalosh, sapo mbaronte punën, vishej me rroba të mira e nisej menjëherë për në Shkodër. Çdo ditë vepronte kështu. Ishte i paduruar në dëshirën e tij për të mbaruar sa më parë punën dhe të nisej për në rrugën e tij të përditëshme. Ngjitej me të shpejtë nëpër kalldrëmin e rrugës që të çonte në brendësi të Kalasë, bënte si bënte dhe i kalonte të tri dyert e hyrjes së saj dhe, me kënaqësinë e tores së arritur, shëtiste nëpër oborret e saj.
Ishte një djalë i gjatë dhe me trup të drejtë, me një paraqitje tërheqëse dhe fisnike. Ndoshta këto tipare të jashtme të tij i krijonin mundësi e lehtësi për të hyrë brenda. As të folurit jugor nuk iu bë pengesë. Askujt nuk i shkonte në mend se ky djalosh kaq i ëmbël e kaq burrëror njëkohësisht, mund të vinte aty për ndonjë punë të dyshimtë, edhe pse dihej se në shumicën e rasteve muratorët nuk ishin shkodranë.
Por ky nuk dukej fare si murator, por si një njeri nga familje të mira të qytetit, ose si një zyrtar pranë Vezirit të Shkodrës. Ndërkohë djaloshi ndiqte edhe ahengun shkodran që zhvillohej nëpër kafenetë e ndryshme të qytetit. Ishte ndër të parët që zinte vendin më të mirë që të ishte sa më pranë ahengxhinjve dhe, me pasion të veçantë, dëgjonte këngë të ndryshme, të cilat i pëlqenin shumë dhe iu bënë pjesë e jetës së tij të përditshme. U miqësua shumë edhe me ahengxhijtë, sa që lloi edhe të këndojë me ta. Zërin e kishte të bukur e të fuqishëm dhe u shkri natyrshëm me këto mjedise të këndshme.
Ndërkohë, ndërtesa në Kosmaç u përfundua. Veziri shkoi atje për ta parë dhe mbeti shumë i kënaqur nga puna që kishin bërë mjeshtrit muratorë. Për ta shtroi një drekë në sallën e madhe të tij, në kala. Dreka u shoqërua edhe nga orkestrina e sapo krijuar nga Veziri, e drejtuar nga Mehmet Shllaku i Vukatanës dhe me këngëtar Halil Tophanën.
Veziri qëndronte në një vend të ngritur në krye të sallës së madhe dhe ndiqte ahengun me një shprehe mospërfillëse, pa vemendjen e duhur. Gjatë drekës, muratorët e nxisnin shokun e tyre të ri që të këndonte, sepse ia njihnin vlerat. Ky nuk ngurroi shumë dhe qëlloi të këndojë në një mënyrë mjaft të këndshme, sa që menjëherë tërhoqi vemendjen e të pranishmëve, bile edhe të vetë Vezirit, i cili u gjallërua dhe filloi ta pëlqejë këtë djalosh simpatik.
Pasi këndoi dy-tri këngë të njohura, djaloshi e mblodhi veten, bëri një pauzë të shkurtë dhe, me një pasion të fshehur prej kohësh, por edhe me një nesë të dukshme dhe pamje krenare, lloi të këndojë një këngë të re, të cilën askush nuk e kishte dëgjuar:
“O moj e vogla si florini,
përmbi hazna xhevahiri,
përmbi pashallarë veziri,
Shota, moj zylyfe,
Je mbi shoqet tuaja, mori dritë!”
Zëri i djaloshit tingëllonte aq bukur, sa që të gjithë e vështronin me admirim. Ai hidhte shikimin e tij vezullues drejt një kafazlije, mbas së cilës e dinte se qëndronte vajza e bukur dhe e re e Vezirit të Shkodrës. Në këto çaste kënga e tij merrte më shumë forcë, bëhej më e ëmbël dhe më e fuqishme. Sikur kërkonte që në këtë mënyrë të dërgonte ndonjë mesazh përtej kafazlijes. Duke e parë djaloshin që tash e parë hidhte vështrimin andej, Veziri ngrysi vetullat: “Çka ky djalosh që vështron andej?!” – sikur flisnin sytë e tij të egërsuar. Megjithatë vazhdoi ta ndjekë më me vemendje, pa qenë i sigurtë në dyshimet e veta.
“Me e dijtë ti sa fort të due,
sy e vetulla unë t’i due,
me kalem jazi janë shkrue,
Shota moj zylyfe,
Je mbi shoqet tueja, mori sy.”
Përsëri po ato vështrime kuptimplote andej nga kafazlia, por tashmë më të guximshme e më shprehëse. Edhe sytë e tij flisnin, ndoshta më shumë se fjalët e këngës. Veziri vazhdoi të dëgjojë më i mërzitur, filloi të bëhej më nervoz dhe më i paduruar.
Ndërsa djaloshi, me afshin e shpirtit të tij shpërthyes, vazhdoi pa kurrfarë shqetësimi:
“Sytë e tu si xhevahiri,
kah i shoh shkrihem si qiri,
shndrisin rreze porsi dielli,
Shota moj zylyfe,
Je mbi shoqet tueja, mori shpirt.”
Ndërsa këndonte, drejtonte gjithë qenien e tij andej nga ishte vajza e Vezirit, pa përfillur asnjeri, as Vezirin e madh, as pasojat që mund t’i vinin nga zemërimi i tij i egër dhe i papërmbajtur. Veziri nuk u përmbajt më por u ngrit me të shpejtë e në mënyrë të egër, iu drejtua: – Kush je ti, more pizeveng, që sillesh kështu kaq pa turp?! – u dëgjua zëri i ashpër i tij dhe ngriti kamxhikun që mbante në dorë, gati për t’i rënë.
Djaloshi qëndroi i qetë dhe gjakftohtë. Me nderim u përkul pak përpara Vezirit, pa thënë asnjë fjalë. Kështu, krenar dhe duke e respektuar, mendoi se do t’ia ulë dhe zbusë zemërimin njeriut të plotfuqishëm që kishte përpara. Por nuk ndodhi kështu. Zëri i Vezirit tingëlloi më i rreptë dhe më i ashpër: – Hë, pra, fol, kush je ti, trego shpejt, se ta preva kryet, – vazhdoi si i xhindosur, duke ngritur edhe një herë kamxhikun më me egërsi.
Djaloshi nuk u frikësua fare. Atij iu gjallëruan më shumë tiparet e bukura të fytyrës, pamja iu snikërua më tepër dhe, me guxim dhe solemnitet, tha: – Vezir i madh! Më dëgjo me vëmendje dhe qetësi. Quhem Ali. Jam djali i Pashës së Ohrit. Kam dëgjuar se ke një vajzë të bukur. I mora leje babait tim dhe erdha këtu. Punova duke bërë llaç në sarajin tënd. U solla rreth kullës sate, deri sa ta pashë vajzën e bukur. Unë e dua atë për grua.
Jemi parë disa herë dhe, po ta them se edhe ajo… Veziri nuk e la të vazhdojë më tej dhe, nga frika se do të dëgjonte fjalë të rënda, që zor se mund t’i përballonte edhe ai vetë, ndërhyri menjëherë si i tërbuar: – Nuk është e vërtetë, nuk është e mundur, – bërtiti me gjithë forcën e zërit të tij në një mënyrë të çjerrë, me një pamje sikur ta kishte zënë ngërçi dhe bërtiti: – Ti je një rrugaç, një… Por edhe djaloshi nuk e la të shpërthente më tej egërsinë e tij: – Jo, madhëri, – kundërshtoi me vendosmëri. Dhe po aq krenar vazhdoi: – Jam prej derës fisnike e nuk jam munduar kot. Ja tek e ke edhe myhyrin e familjes sime, – dhe hoqi nga gishti unazën e vet. Ia dha Vezirit, duke u çliruar nga një lloj ankthi që sapo i ishte shfaqur.
Veziri e mori në dorë unazën, sikur të merrte një thëngjill të ndezur, që i dogji fort. Por ky “zjarr” e bëri edhe të mendojë. Zemërimi sikur i ra pak, por gjithsesi nuk foli i qetë: – Të shohim a janë të vërteta fjalët tuaja…
Mbas disa ditësh, kalorësit që dërgoi Veziri te Pasha i Ohrit, u kthyen të gëzuar. I ati i Aliut u kishte thënë të gjithë të vërtetën, duke miratuar edhe lidhjen e djalit të tij me vajzën e Vezirit të Shkodrës.
Mustafa Pasha thirri kadiun e myftiun dhe u vuri kurorë dy të rinjve. Dasma e kësaj martese të lumtur qe e veçantë.
Aliu këndoi në dasëm këngën e bukur “Moj e vogla si floriri”, të plotë, edhe me dy strofat tjera që Veziri nuk e pat lënë t’i këndonte. Thonë se vetë Veziri ishte kënaqur kur e kishte dëgjuar këtë këngë të bukur. “Kush është trim e ka mend, ka edhe fat” – kishte thënë atë natë një plak i urtë.
ObserverKult
——————————
Lexo edhe:
